Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

35 lat temu odszedł Jacek Zejdler, niezapomniany filmowy Tolek Banan

Anna Gronczewska
Jacek Zejdler w swojej najsłynniejszej, dziś legendarnej roli, w serialu "Stawiam na Tolka Banana"
Jacek Zejdler w swojej najsłynniejszej, dziś legendarnej roli, w serialu "Stawiam na Tolka Banana" Archiwum TVP
2 stycznia minie 35 lat od śmierci Jacka Zejdlera. Łódzkiego aktora, którego wszyscy zapamiętamy jako Tolka Banana, bohatera bardzo popularnego serialu dla młodzieży.

Jacek Zejdler, był łodzianinem. Urodził się w 1955 roku. Jego ojciec był adwokatem, mama lekarzem. Skończył III LO im. Tadeusza Kościuszki. Po maturze, którą zdał w 1973 roku, dostał się do łódzkiej Szkoły Filmowej. Gdy dostawał jej indeks był już popularnym, młodym aktorem. Miał za sobą niewielką rolę w "Niewiarygodnych przygodach Marka Piegusa". A przede wszystkim dla wielu młodych ludzi był Tolkiem Bananem. W serialu wyreżyserowanym przez Stanisława Jędrykę na podstawie powieści Adama Bahdaja zagrał Szymka Krusza, chłopaka, który podszywa się pod Tolka Banana, uciekiniera z domu poprawczego i zajmuje się grupą tzw. trudnej młodzieży.

Koledzy ze Szkoły Filmowej zapewniają, że popularność nie zmieniła Jacka. Był normalnym chłopakiem. Jeszcze na studiach związał się z łódzkim środowiskiem skupionym wokół Komitetu Obrony Robotników. Józef Śreniowski, członek KOR, dobrze pamięta Jacka Zejdlera. KOR zbierał podpisy pod listem do sejmu, w którym domagano się zwolnienia z więzień robotników zatrzymanych po wydarzeniach w Radomiu i Ursusie.

- Nie było nas w Łodzi wielu - wspominał Józef Śreniowski. - Pomagali nam studenci, m.in. z polonistyki, fizyki, biologii. Zapamiętałem też dwójkę młodych ludzi, którzy studiowali w Szkole Filmowej. Przynieśli bardzo dużo podpisów.

Tymi studentami byli Jacek Zejdler i studentka reżyserii, nieżyjąca już Natasza Czarmińska. Józef Śreniowski zwrócił uwagę, że podpisy zostały źle zebrane, po drugiej stroniei podpisujący mogli nie wiedzieć pod czym składają swój podpis.

- Powiedziałem im, że trzeba będzie jeszcze raz je zebrać - opowiada łódzki opozycjonista. - Wtedy Natasza stwierdziła, że ona podpisze się po drugiej stronie, by potwierdzić autentyczność tych podpisów. Był to przejaw wielkiej odwagi.

Józef Śreniowski nawiązał bliższą znajomość z Jackiem. Obaj interesowali się teatrem studenckim. Aktor pisał nawet na ten temat pracę magisterską. Starszy kolega dostarczał mu różnych materiałów.

- Przychodził często do mnie do domu - wspominał Józef Śreniowski. - Nie interesował się polityką, ale związał się z nami z powodu moralnego sprzeciwu. On szukał swojego miejsca w życiu...

Po skończeniu Szkoły Filmowej Jacek Zejdler dostał etat w Teatrze im. Jaracza. Jego dyrektorem był wtedy Jan Maciejowski. Barbara Wałkówna, długoletnia aktorka tego teatru, wykładowczyni w szkole filmowej dobrze zapamiętała Jacka z roli Gucia w "Ślubach panieńskich". Zagrał ją jeszcze na studiach. Był to jednocześnie jego dyplom.

- Pięknie zagrał tego Gucia- opowiadała aktorka. - Nie był za wysoki, ale na scenie był pełen wdzięku, bardzo zabawny. Prywatnie robił wrażenie człowieka spokojnego, z poczuciem humoru. Takiego, do którego uśmiecha się świat.

Aktor dalej współdziałał z łódzką opozycją. Jeden z działaczy z tamtych czasów zapewniał, że Jacek należał do najwspanialszych ludzi, jakich spotkał.

- Byliśmy ze sobą blisko, choć nie była to taka przyjaźń na śmierć i życie - dodawał. - Był fantastycznym, otwartym chłopakiem. Zawsze pomógł.

Kiedyś dał mu marki DDR-owskie. Kolega Jacka, znany aktor, jechał do wschodnich Niemiec. Przywiózł im tusz, mazaki, wtedy niedostępne w Polsce materiały, a niezbędne do konspiracyjnej pracy.

- Gdyby Jacek żył, to byłby drugim Holoubkiem! - twierdzi kolega Jacka Zejdlera. - Myślę, że był zbyt wrażliwy, delikatny, nie wytrzymał ciśnienia...
W 1979 roku zagrał jeszcze w serialu Jerzego Hofmana "Do krwi ostatniej" Zbyszka Trepko, młodego chłopaka wstępującego do armii Zygmunta Berlinga. Ale ten rok nie był dla niego szczęśliwy. Stracił pracę w Teatrze im. Jaracza. Akurat zmieniała się jego dyrekcja. Jana Maciejowskiego zastąpił Bogdan Hussakowski, który do Łodzi przyjechał z Opola. Dziś już trudno dociec dlaczego aktor stracił pracę. Są tacy, którzy twierdzą, że zadecydowały o tym powody polityczne.

- Wystawiano spektakl z czasów rzymskich, tytułu nie pamiętam - mówi jeden z kolegów Jacka Zejdlera. - Jacek z kolegami na ścianie sceny umieścił wielki napis: KOR...

Jacek był rozczarowany tą decyzją. Z dnia na dzień pozostał bez pracy. Pomogli przyjaciele. Dwóch grało w Teatrze im. Jana Kochanowskiego w Opolu. Zapytali ówczesnego dyrektora Bogdana Cybulskiego, czy przyjmie Jacka. Zgodził się. Tak we wrześniu 1979 roku Jacek Zejdler znalazł się w Opolu. Zaczął próby do "Wojny chłopskiej" Jonasza Kofty. Premiery nie doczekał...

Zdzisław Jaskuła, dziś dyrektor Teatru Nowego w Łodzi, też działacz opozycji, mówił nam, ze widział się z Jackiem Zejdlerem na kilka dni przed jego śmiercią. Pamiętał tylko, że miało to miejsce w mieszkaniu ich wspólnej koleżanki Joasi. Zapamiętał Jacka jako wrażliwego, młodego człowieka.

- Tego wieczora rozmawialiśmy bardzo długo - wspominał Zdzisław Jaskuła. - Widać było, że jest w depresji. Miał nieciekawą sytuację rodzinną, której szczegółów nie znałem. Chodziło o rozczarowanie miłosne. Miał poczucie absurdu dalszej egzystencji. To osobiste nieszczęście bardzo przeżywał. Przekonywałem Jacka, że życie ma sens. Gdy się rozstawaliśmy wydawało się, że jest weselszy, uspokojony. Ale chyba było to tylko złudzeniem... Kilka dni potem dowiedziałem się, że nie żyje...

O śmierci Jacka Zejdlera przez lata krążyły legendy. Mówiono, że Tolek Banan zginął w wypadku samochodowym. Pojawiały się informacje, że SB-ecy zrzucili go z mostu na Odrze, albo przejechali autem. Inna z wersji mówiła, że związali aktora, wsadzili do śpiwora i odkręcili gaz. Jak było naprawdę?

Józef Śreniowski jeszcze dziś nie wyklucza, że za sprawą śmierci Jacka Zejdlera stało UB, że było to upozorowane samobójstwo. Wie, że aktora nękało SB.

- Raz zdenerwowany Jacek krzyknął: Nie zrobią ze mnie kapusia! - wspominał.

Bliski przyjaciel Jacka opowiada, że kiedyś był z nim na kursach dokształceniowych organizowanych w Łodzi, w jednym z mieszkań przy ul. Narutowicza, niedaleko słynnej przed laty kawiarni "Irena". Wpadli tam SB-ecy... On wyjechał z Łodzi, Jacek został. Jednak jego zdaniem to, co się stało było zbiegiem splotu psychologicznych zdarzeń. Rok przed śmiercią Jacek ożenił się. Gdy wyjechał do Opola, jego żona została w Łodzi. Zaczęło się coś psuć. Bardzo to przeżywał.

- Wydawało się, że nie jest kruchy, ma dużo siły - twierdzi jego przyjaciel. - Optymistycznie myślał o swojej przyszłości zawodowej, życiowej. Coś jednak musiało w nim pęknąć.

Imprezę sylwestrową, na której witano nowy 1980 rok, zorganizował dyrektor opolskiego teatru, Bohdan Cybulski. Jacek był na tym sylwestrze. Podobno doszło do jakiejś wymiany zdań między nim a dyrektorem. Obaj byli po alkoholu. Jacek wrócił do swojego mieszkania. Na ulicy zaparkował swego fiata, by następnego dnia nim odjechać. Jacka znaleziono 2 stycznia 1980 roku. Ktoś poczuł gaz wydobywający się z jego mieszkania. Leżał w śpiworze, przy otwartym piekarniku. Podobno wcześniej wykręcił korki... Jacek Zejdler został pochowany w Łodzi, na cmentarzu przy ul. Szczecińskiej.

Księgarnia Dziennika Łódzkiego: www.ksiegarnia.dzienniklodzki.plKsięgarnia Dziennika Łódzkiego: www.ksiegarnia.dzienniklodzki.plKsięgarnia Dziennika Łódzkiego: www.ksiegarnia.dzienniklodzki.pl

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Materiał oryginalny: 35 lat temu odszedł Jacek Zejdler, niezapomniany filmowy Tolek Banan - Dziennik Łódzki

Wróć na dzienniklodzki.pl Dziennik Łódzki