50. rocznica strajków łódzkich w lutym 1971 roku. Jubileuszowa wystawa ZDJĘCIA Zobacz, jak wyglądały łódzkie strajki

Ekspozycja towarzyszy 50. rocznicy strajku łódzkich włókniarek, który był jednym z największych w powojennej historii Polski. Strajkujący domagali się wycofania grudniowych podwyżek cen żywności, zwiększenia płac oraz rozwiązania problemów socjalno-bytowych zakładów i miasta. Zaskoczone strajkiem władze początkowo go zlekceważyły, a rozmowy ze strajkującymi - najpierw przedstawicieli władz lokalnych, a następnie centralnych (m.in. ministra przemysłu lekkiego Tadeusza Kunickiego oraz wicepremiera Jana Mitręgi) zakończyły się fiaskiem i eskalacją konfliktu. Do protestu przyłączały się kolejne zakłady włókiennicze. 12 lutego w Łodzi strajkowało już ponad 12 tys. osób, z czego 80 proc. stanowiły kobiety. "W narracji historycznej od lat utrwala się obraz, że wydarzenia z przełomu lat 1970-1971 odbyły się w krótkich odstępach czasowych. Tymczasem był to dwumiesięczny proces zapoczątkowany grudniowymi strajkami i masakrą robotników na Wybrzeżu, kontynuowany w styczniu poprzez drugą falę protestów, wizyty I sekretarza KC PZPR Edwarda Gierka w Szczecinie i Gdańsku, zakończony zwycięskimi strajkami łódzkich włókniarek w lutym 1971 roku" - wyjaśnia Oddział w Łodzi IPN.

Wystawa przedstawia jednak całą historię powojennych protestów robotniczych w Łodzi i okolicznych miastach aż do roku 1981. Jak przypomina Oddział w Łodzi IPN, strajki z lat 1945-1947, które były formą walki o lepsze wynagrodzenia i warunki pracy, ucichły dopiero po wprowadzeniu przez władze drakońskiej ustawy, pozwalającej zakwalifikować udział w strajku jako sabotaż. W trakcie „odwilży” z lat 1956-1957 załogi poszczególnych zakładów wznowiły walkę o poprawę swojej sytuacji materialnej, przy okazji upominając się o kolegów zwolnionych z pracy za udział w strajkach z lat 40. W świadomości łodzian zapisał się zwłaszcza głośny strajk tramwajarzy w Miejskim Przedsiębiorstwie Komunikacyjnym z roku 1957, rozbity przez Milicję Obywatelską.

Okres względnego spokoju w latach 60., zwany „małą stabilizacją”, skończył się wraz z pogorszeniem się sytuacji gospodarczej Polski. Włókniarki z ZPB im. J. Marchlewskiego odegrały ważną rolę polityczną w lutym 1971 roku – ich protest (wsparty strajkami w innych miastach) zmusił władze do wycofania podwyżek cen na żywność z grudnia 1970 roku.

Potężna fala strajków przetoczyła się przez region łódzki w sierpniu 1980 roku – pracę przerwało wówczas około 30-40 tys. osób w 60 zakładach. 26 sierpnia pracownicy MPK w Łodzi, solidaryzując się z robotnikami Wybrzeża, do swoich lokalnych żądań dołączyli 21 postulatów gdańskich. Na czele strajku w MPK stanął Andrzej Słowik, kierowca z zajezdni przy ul. Limanowskiego, który 5 września został przewodniczącym prezydium Międzyzakładowego Komitetu Założycielskiego związku.

"W połowie 1981 roku NSZZ „Solidarność” liczył już w regionie ponad 400 tys. osób i był poważną siłą polityczną, walczącą o demokratyzację kraju i poprawę warunków życia Polaków" - dodają organizatorzy wystawy.

Autorami scenariusza wystawy są Grzegorz Nawrot (komisarz wystawy) i Paweł Spodenkiewicz, projekt graficzny wykonała Milena Romanowska. Na wystawie wykorzystano zdjęcia pochodzące m.in. z Muzeum Fabryki w Łodzi, Muzeum Tradycji Niepodległościowych w Łodzi, Narodowego Archiwum Cyfrowego w Warszawie i zbiorów prywatnych.