Czy innowacje dla biogospodarki będą wizytówką Łodzi?

Wnioskodawcy wyróżnionych projektów muszą w ciągu roku przygotować szczegółowy biznesplan zgłoszonego przedsięwzięcia. Otrzymali na ten cel po 500 tysięcy euro. Autorzy najlepiej zaplanowanych projektów dostaną, w ramach programu Horyzont 2020, po 20 milionów euro na tworzenie tzw. centrów doskonałości.

Jeżeli łódzki projekt znajdzie się wśród sześciu (a może dziesięciu - to podobno jeszcze nie jest przesądzone) dofinansowanych tą kwotą, może to oznaczać nie tylko znaczne wzmocnienie łódzkiego ośrodka naukowego, ale też wzrost prestiżu, a także szans rozwojowych miasta i regionu.

- Nowe Centrum Doskonałości pomoże regionowi łódzkiemu w uzyskaniu konkurencyjnej pozycji w nauce, a w dalszej perspektywie - w rozwoju innowacji w regionie - mówi profesor Stanisław Bielecki, rektor Politechniki Łódzkiej. I podkreśla, że ambicją przygotowanego w Łodzi projektu jest łączenie wysiłków badawczych w kierunku interdyscyplinarnego podejścia do badań biopolimerów i materiałów pochodzenia biologicznego.

Projektodawcy Międzynarodowego Centrum Badań Innowacyjnych Biopro-duktów chcą, aby prowadzone tu prace naukowe nie tylko wyróżniały się najwyższym poziomem naukowym, ale też by służyły rozwojowi biogospodarki, czyli gospodarki opartej na surowcach naturalnych, w tym także odpadowych. Przy okazji warto zdać sobie sprawę, że właśnie do biogos-podarki należy przyszłość rozwoju cywilizacyjnego. Kraje o najwyższym stopniu rozwoju od wielu lat stawiają już na naturalne źródła energii, takie jak biomasa, wiatraki czy baterie słoneczne, na recykling odpadów, redukcję zanieczyszczeń środowiska i wykorzystywanie naturalnych surowców pochodzenia organicznego. Bioprodukty, a więc wyroby wytworzone w oparciu o surowce naturalne, stosowane są już praktycznie we wszystkich gałęziach gospodarki, nie wyłączając przemysłu samochodowego czy budownictwa.

Mamy mocne fundamenty

Przyszłe Centrum Doskonałości będzie utworzone wspólnym wysiłkiem wnioskodawców, a więc: Politechniki Łódzkiej, Uniwersytetu Łódzkiego, Uniwersytetu Medycznego w Łodzi oraz Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN. We wszystkich tych instytucjach pracują zespoły badawcze, które już prowadzą badania na wysokim poziomie i mają interesujący dorobek w dziedzinach związanych z biogospodarką. Mają też młodych utalentowanych naukowców i wielu doświadczonych badaczy, współpracujących z czołowymi ośrodkami naukowymi świata, m.in. z niemieckimi instytutami im. Maksa Plancka w Moguncji i Getyndze, które są oficjalnymi partnerami w projekcie.

Ogromne znaczenie ma wsparcie władz samorządowych i państwowych. Łódzki projekt uzyskał gwarancje Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego, co oznacza, że resort zobowiązał się przeznaczyć na jego realizację kwotę równą dofinansowaniu unijnemu, a więc 20 mln euro. Również Witold Stępień, marszałek województwa łódzkiego, który od początku bardzo wspierał przygotowanie projektu, wyraził nadzieję, że na jego realizację znajdą się środki finansowe w regionalnym programie operacyjnym.
Dobro wspólne ponad partykularne interesy

Profesor Stanisław Słomkowski, dyrektor Centrum Badań Molekularnych i Makromolekularnych PAN, wierzy, że łódzki ośrodek będzie beneficjentem konkursu "Teaming for Excellence".

- Jestem przekonany, że nasz wniosek odniesie sukces - mówi. - To oczywiście dopiero się okaże, ale moje przeświadczenie wynika z tego, że wiem, iż to jest bardzo dobry projekt.

Profesor tłumaczy, że projekt dlatego jest dobry, iż jego twórcom udało się właściwie podejść do jego przygotowania. - Niektóre wnioski i projekty naukowe - zauważa profesor Słomkowski - nie zakończyły się sukcesem, ponieważ były tworzone w ten błędny sposób, że łączyła się grupa osób i każdy chciał wnieść swój kawałek. A to nie jest droga, bo to nie zawsze łączy się w jedną spójną i konsekwentnie zbudowaną całość. Myśmy określili to, co ma być utworzone i jakiemu celowi to ma służyć. I dopiero wtedy popatrzyliśmy, co ma być wzięte z naszych struktur i elementów, którymi dysponujemy. Liczy się cel, a nie nasze partykularne interesy.

Jednak nawet gdyby - wbrew przekonaniu profesora Słomkowskiego - łódzki projekt odpadł w ostatniej fazie konkursu, to za rok będziemy mieli w Łodzi, jak podkreśla marszałek Stępień, tak "znakomity pomysł, silną strukturę, współpracujące środowisko i zaangażowanych przedsiębiorców, aby to (tworzenie centrum naukowego - pp) mogło się dziać, nawet bez tych 20 mln euro".

Centrum badawcze światowej klasy

Efektem projektu będzie prawdopodobnie stworzenie nowej instytucji naukowej. Szczegóły (siedziba, struktura itp.) nie są jeszcze znane. Ważne, że będą tam istniały komfortowe warunki (organizacyjne, aparaturowe, finansowe i kadrowe) do realizacji dalekowzrocznych, innowacyjnych przedsięwzięć badawczych.

- Chciałabym, aby powstawały tu fantastyczne projekty, by przybywali tu fantastycznej klasy naukowcy ze świata, którzy po raz pierwszy będą mieli tutaj takie warunki, że będą chcieli tu przyjechać i tu tworzyć naukę na najwyższym poziomie - mówi profesor Lucyna Woźniak, prorektor Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.

Szansę na to, że najwybitniejsi uczeni będą tu przybywać, znacznie zwiększa zaangażowanie się w projekt utworzenia Międzynarodowego Centrum Badań Innowacyjnych Bioproduktów w Łodzi znakomitego chemika, profesora Krzysztofa Matyja-szewskiego, urodzonego w Konstantynowie, absolwenta Politechniki Łódzkiej, obecnie pracownika Carnegie Mellon w Pittsburghu (USA), ale też PŁ oraz CBMiM PAN w Łodzi. Profesor Matyjaszewski to ścisła czołówka światowej nauki; od wielu lat jest wymieniany wśród poważnych kandydatów do Nagrody Nobla.

Badania bioproduktów w Łodzi już trwają

By zrealizować projekt, zgłoszony do unijnego konkursu, nie trzeba tworzyć wszystkiego od nowa. W Łodzi już pracują silne zespoły badawcze w dziedzinie biopolimerów, biotechnologii, informatyki i innych dyscyplin koniecznych do utworzenia centrum badań bioproduktów. Działa tu Europejskie Centrum Bio- i Nanotechnologii (na terenie PŁ) i powstaje Bionanopark Plus (na terenie Łódzkiego Regionalnego Parku Naukowo-Technologicznego). Również w Łodzi ma swoją siedzibę Polska Platforma Technologiczna Biogospodarki, której przewodniczącym został profesor Stanisław Bielecki, rektor PŁ.

Już istniejący potencjał łódzkiego ośrodka naukowego, doświadczenia partnerów z instytutów Maksa Plancka, wsparcie władz państwowych i samorządowych oraz spodziewane miliony euro (jeśli nie z programu Horyzont 2020, to z ministerstwa i Urzędu Marszałkowskiego) - to kapitał, którego zmarnować nie można. Zdają sobie z tego sprawę twórcy projektu.

- Jeszcze chwilkę pławimy się w sukcesie, ale już zabieramy się do pracy - mówi profesor Piotr Paneth, prorektor PŁ, mając na myśli takie przygotowanie biznesplanu, aby skutecznie powalczyć o 20 mln euro i by nadać nowy impuls rozwojowy łódzkiemu środowisku naukowemu oraz gospodarce miasta i regionu.

To w Łódzkiem zaczną powstawać małe i większe firmy, zajmujące się wytwarzaniem innowacyjnych bioproduktów, opracowanych w nowym centrum badawczym. Niektóre z działających tu od dawna przedsiębiorstw z pewnością podejmą się produkcji innowacyjnych biomateriałów i innych wyrobów według technologii, opracowanych w nowej łódzkiej instytucji naukowej.

Powstanie w Łodzi centrum badawczego o europejskim standardzie będzie też ogromną szansą dla młodych naukowców. To przede wszystkim oni, najzdolniejsi spośród obecnych magistrów i doktorów, nie zaś profesorowie w wieku 60+, będą pracować nad tworzeniem innowacyjnych bioproduktów, które znajdą zastosowanie w gospodarce, nie tylko polskiej.