Dieta wytypuje mordercę? Naukowcy z Uniwersytetu Łódzkim uczestniczą w przełomowych badaniach. Na ich wyniki liczy policja

Dieta wytypuje mordercę? – przełomowe badania polskich naukowców
Czy rodzaj stosowanej diety lub styl życia może pomóc wytypować sprawcę zbrodni? Okazuje się, że nawyki żywieniowe, stosowanie używek, a nawet uprawianie sportu mogą pozostawiać ślady w postaci modyfikacji chemicznych, w specyficznych miejscach DNA.

Na tym właśnie bazują naukowcy z Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego, którzy wraz z badaczami innych polskich ośrodków naukowych, prowadzą wspólnie projekt badawczy pod nazwą „Analiza epigenomu w celach dochodzeniowo-śledczych - zwiększenie możliwości identyfikacyjnych i wykrywczych badań DNA”, Jego wyniki będą miały zastosowanie w kryminalistyce.

W skład grupy wchodzą naukowcy z Katedry Antropologii Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska UŁ, badacze z Uniwersytetu Jagiellońskiego, Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie, oraz firma z branży IT, która w oparciu o dostarczone wyniki badań stworzy program komputerowy umożliwiający przewidywanie cech człowieka na podstawie danych pochodzących ze śladów biologicznych zabezpieczonych w miejscach zdarzeń. Liderem projektu jest Centralne Laboratorium Kryminalistyczne Policji w Warszawie.

Badania DNA są coraz bardziej istotne w kryminalistyce. Uważane są za najskuteczniejsze narzędzie w przypadku identyfikacji osób, jednak wówczas niezbędna jest porównawcza próbka materiału genetycznego. W sytuacji gdy nie istnieje żadna hipoteza dotycząca tożsamości osoby, od której pochodzi materiał biologiczny, pomocne może okazać fenotypowanie DNA, umożliwiające stworzenie jej przybliżonego rysopisu. Pozwala to ukierunkować poszukiwania, zawęzić krąg typowanych osób.

Obecnie istnieją algorytmy do przewidywania płci, wieku, cech pigmentacyjnych (koloru oczu, włosów, skóry) i pochodzenia biogeograficznego. Naukowcy idą jednak o krok dalej. Chcą ustalić czy na podstawie badań genetycznych i epigenetycznych będą w stanie wskazać rodzaj preferowanej diety, stosowanie używek i poziom aktywności fizycznej. Wszystkie te informacje byłyby bardzo przydatne w pracy policji.

– Liczymy na to, że projekt znacząco przyczyni się do rozwoju badań kryminalistycznych oraz istotnie poszerzy możliwości wykrywcze mówi – dr hab. Aneta Sitek, prof. UŁ z Katedry Antropologii, Wydziału Biologii i Ochrony Środowiska. – Jednym z jego celów jest udoskonalenie predykcji wieku chronologicznego w oparciu o materiał biologiczny pochodzący z różnych tkanek. Ważnym elementem badań jest również predykcja wybranych informacji o stylu życia osób o nieustalonej tożsamości. Analizujemy przede wszystkim zmiany związane ze zwiększoną aktywnością fizyczną, paleniem papierosów, różnymi poziomami konsumpcji alkoholu, rodzajami stosowanej diety. Mamy nadzieję, że dzięki tym badaniom analiza śladu biologicznego pozwoli na uzyskanie istotnych wskazówek na temat stylu życia danej osoby.

Badania rozpoczęły się w 2019 roku.
– Rozpoczęliśmy je od zgromadzenia próbek krwi i wymazów z błony śluzowej jamy ustnej, po to, by wyizolować z nich DNA do dalszych badań genetycznych i epigenetycznych – mówi dr hab. Aneta Sitek.

Osoby badane wypełniały dodatkowo bardzo szczegółowy kwestionariusz, w którym odpowiadały na pytania dotyczące ich stylu życia. Poza tym wykonywano zdjęcia i precyzyjne, trójwymiarowe skany twarzy.

– Wszystko dlatego, że kolejnym ważnym celem naszego projektu jest sprawdzenie, czy tempo biologicznego starzenia się organizmu, koreluje ze stopniem starzenia się twarzy – wyjaśnia badaczka. – Jeżeli tak, to na podstawie śladu biologicznego będziemy mogli określić, czy osoba, której szuka policja może być już wyraźnie siwa, albo wyróżniać się znaczącym łysieniem.
W trakcie projektu przebadano próbki pochodzące od ponad 800 osób, w tym od dwudziestu par bliźniąt monozygotycznych. – To bardzo ważna część projektu. Mamy nadzieję znaleźć na poziomie epigenomu markery, które pozwolą różnicować takie osoby.

Realizacja projektu „Analiza epigenomu w celach dochodzeniowo-śledczych - zwiększenia możliwości identyfikacyjnych i wykrywczych badań DNA” potrwa jeszcze rok.