Dlaczego dzięcioła nie boli od stukania głowa?

Dlaczego dzięcioła nie boli od stukania głowa?

Dzięcioła prawie każdy z nas widział w lesie lub w parku, a ci, którzy go jeszcze nie widzieli, wiedzą przynajmniej tyle, że uderza dziobem w drzewo, aby wydobyć z niego smakowite korniki. Okazuje się jednak, że to stukanie nie musi wcale oznaczać, że dzięcioł szuka w drewnie pożywienia. Na wiosnę samiec dzięcioła stuka, aby ogłosić wszem i wobec, że jest tutaj gospodarzem i nie życzy sobie kolegów, natomiast chętnie zaprasza koleżankę. Potem stuka, aby wykuć dziuplę, do której zaprosi samicę. Za każdym razem stukanie jest nieco inne, ale zawsze wymaga wysiłku. Pomyślcie sami: taki dzięcioł nastuka się kilka tysięcy razy w ciągu dnia!

Jak to możliwe, że nie rozboli go od stukania głowa? Okazuje się, że nie rozboli, bo jest specjalne przystosowana do częstego stukania. Nie tylko zresztą głowa, ale i całe ciało, a więc także szyja i tułów tego niesamowitego ptaka.

Zaglądamy do dzięciolej głowy

Zacznijmy jednak od głowy. Po pierwsze, czaszka dzięcioła jest grubsza niż u innych ptaków, a na dodatek zbudowana z gąbczastych, podatnych na naprężenia kości. Po drugie, czaszkę wypełnia mózg, który szczelnie wypełnia jej wnętrze i dodatkowo jest chroniony przez elastyczną strukturę tkankową zaczynającą się w języku i wypełnioną płynem, która oplata mózg i równomiernie rozprowadza drgania. Po trzecie, długi, ostry i silny dziób tego ptaka ma u podstawy mięśnie amortyzujące wstrząsy. Po czwarte, nozdrza osłonięte są piórami, co chroni je przed kawałkami drewna. Po piąte, oczy zabezpieczone są grubą wewnętrzną błoną.

Dodajmy do tego specjalnego wyposażenia głowy krótką szyję, która sprawia, że ptak, stukając w drzewo, porusza całym ciałem, co z kolei wzmacnia siłę uderzenia i sprawia, że to korpus (a nie głowa) niemal w całości wchłania siłę uderzeń.

Wszystkie te zabezpieczenia sprawiają, że ptak doskonale znosi częste stukanie - pod warunkiem, że robi sobie od czasu do czasu przerwy, aby ochłodzić głowę. Bo nawet najlepsze zabezpieczenie ma jednak swoje granice.

Długi język i ostre pazury

Wcześniej skupiliśmy się na głowie dzięcioła, ale zapomnieliśmy o jej ważnej części - języku. Otóż język tego ptaka jest długi, cienki i sprężysty. Jest tak długi, że oplata dwiema pętlami całą czaszkę, co dodatkowo amortyzuje mózg podczas wstrząsów od stukania. Aby złapać kornika, ptak potrafi wysunąć swój język na długość kilkunastu centymetrów i wepchnąć go w długie i kręte korytarze wydrążone przez owady. Małe owady przyklejają się do lepkiego śluzu, którym pokryty jest język. Duże owady nabijane są na ostry koniec języka, pokryty skierowanymi do tyłu wyrostkami, które pełnią rolę haczyka od wędki.

Warto podkreślić też rolę pazurów – dzięcioł ma ich dwie pary, ułożone w przeciwstawne pary. Są wyjątkowo ostre i bez trudu wbijają się w korę drzewa, co zapewnia dzięciołowi stabilność w pozycji pionowej.

Galeria polskich dzięciołów

Sami teraz widzicie, jakie to skomplikowane ptaki z tych dzięciołów. W Polsce najczęściej spotykamy dzięcioła pstrego dużego. Nieco rzadszy i mniejszy jest dzięcioł pstry średni, a najmniejszy jest dzięciołek – ptaszek wielkości wróbla. Pomimo różnicy wielkości, są one do siebie podobne, w czarno-białym upierzeniu, a samce dodatkowo z czerwoną czapeczką na głowie.

Największym dzięciołem występującym w Polsce jest dzięcioł czarny. Jak sama nazwa wskazuje, jest cały czarny, z tradycyjną czerwoną czapeczką na głowie, która u samca jest większa niż u samicy. Z wielkością tego ptaka wiążą się inne jego cechy – wykuwa największe dziuple i

najgłośniej stuka.

Trzeba też koniecznie wspomnieć o dzięciole zielonym, który jest równie duży jak dzięcioł pstry duży, ale całkiem odmiennie upierzony – w zielone i szare piórka, z dodatkiem czerwonej czapeczki, która występuje u obu płci. Jak zatem odróżnić samca od samicy? Po czerwonym wąsie, obwiedzionym czarną kreską. Ten dzięcioł ma też inne obyczaje: słabszy dziób sprawia, że rzadziej stuka i można go też spotkać na ziemi, gdzie znajduje swój ulubiony przysmak - mrówki.