Dom bez pozwolenia – kto może go zbudować i na jakich zasadach? Sprawdź, jak postawić dom bez formalności do 70 m2

W ramach Polskiego Ładu 3 stycznia 2022 r. weszły w życie przepisy umożliwiające budowę domu bez pozwolenia na budowę, kierownika budowy i dziennika budowy. Inwestor może zbudować dom o powierzchni zabudowy (po obrysie) wynoszącej do 70 m2. Na każde 500 m2 działki można postawić jeden taki dom. Budynek musi być wolnostojący i może mieć maksymalnie dwie kondygnacje. Taki obiekt można wznieść wyłącznie na własne potrzeby, a więc nie np. na wynajem. 

Powierzchnię budynku oblicza się następująco:

• pomieszczenia lub ich części o wysokości równej lub większej 2,20 m uwzględnia się w obliczeniach w 100 proc.,
• pomieszczenia lub ich części o wysokości od 1,40 m do 2,20 m uwzględnia się w 50 proc.,
• pomieszczenia lub ich części o wysokości poniżej 1,40 m pomija się w obliczeniach.

W zależności od lokalnych uwarunkowań postawimy dom z płaskim dachem lub z dachem pochyłym i niewielkim poddaszem. Decydują o tym zapisy miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub wydane warunki zabudowy (WZ).

– To tam przesądza się, jaki kształt będzie miał dach, ze względu na lokalne uwarunkowania oraz kwestie klimatyczne – wyjaśnia w rozmowie z money.pl Anna Kornecka, była wiceminister rozwoju. – Na Podhalu generalnie zarówno w planach miejscowych, jak i w decyzjach o warunkach zabudowy nie spotkamy płaskich dachów, w związku z czym tam ten dach będzie musiał mieć określony stopień nachylenia.

Co ważne, obszar oddziaływania domu musi w całości mieścić się na działce, na której dom będzie stawiany, czyli nie może sięgać na działki sąsiednie.

Dom bez pozwolenia nie wymaga załatwiania wielu formalności. Na początek trzeba być właścicielem działki budowlanej. Następnie na obszarach pozbawionych planu miejscowego inwestor musi uzyskać warunki zabudowy (WZ), które urząd wydaje w nieprzekraczalnym terminie 21 dni. Inwestor może nie otrzymać WZ, jeśli w promieniu 200 m od działki nie ma odpowiedniej zabudowy. Więcej o tym i innych ograniczeniach piszemy w artykule o problemach z domami bez pozwolenia.

Gdy inwestor już dysponuje WZ-ką, projektem budowlanym domu i innymi wymaganymi dokumentami, dokonuje zgłoszenia budowy. Można zrobić to przez internet. Urzędnicy nie mogą się sprzeciwić budowie, a więc nie trzeba czekać na żadną zgodę.

– Do budowy będzie można przystąpić od razu po doręczeniu organowi administracji architektoniczno-budowlanej takiego zgłoszenia – czytamy w komunikacie rządowym na gov.pl.

Jeszcze łatwiej będzie na terenach posiadających plan miejscowy – tu wystarczy samo zgłoszenie budowy (wraz z projektem domu i resztą niezbędnych dokumentów), bez uzyskiwania WZ. W obu przypadkach nie ma obowiązku zatrudniania kierownika budowy (choć można to zrobić) ani prowadzenia dziennika budowy. Trzeba za to powiadomić o planowanym terminie rozpoczęcia robót:

• nadzór budowlany,
• projektanta sprawującego nadzór nad zgodnością realizacji budowy z projektem.

Inwestor ma również obowiązek dokonać geodezyjnego wyznaczenia terenu, a po zakończeniu budowy będzie musiał wykonać geodezyjną inwentaryzację powykonawczą.

Zgłaszając budowę, inwestor musi dołączyć do zgłoszenia następujące oświadczenia:

• oświadczenie, że planowana budowa służy zaspokojeniu własnych potrzeb mieszkaniowych,
• oświadczenie, że inwestor przyjmuje odpowiedzialność za kierowanie budową, jeśli postanowi nie zatrudniać kierownika budowy,
• oświadczenie, że dokumentacja dołączona do zgłoszenia jest kompletna.

Co ważne, domy bez pozwolenia nadal muszą powstawać z zachowaniem prawa budowlanego, czyli np. minimalnych wymaganych odległości od sąsiednich działek. Budynek musi być też zgodny z miejscowym planem zagospodarowania przestrzennego lub wydanymi warunkami zabudowy.

Rząd zapowiedział też stworzenie puli gotowych projektów domów jednorodzinnych do 70 m2, z których Polacy mogliby korzystać bez opłat.

– Chcemy pójść jeszcze o krok dalej i wesprzeć Polaków w realizacji marzenia o własnym domu, udostępniając każdemu bezpłatnie dostęp do projektów budowlanych o wysokich walorach architektoniczno-funkcjonalnych, ekologicznych, oszczędnych i estetycznych – tłumaczy wiceminister rozwoju i technologii Piotr Uściński.

W styczniu 2022 r. rozstrzygnięto konkurs architektoniczny na stworzenie przykładowych projektów domów bez pozwolenia. Wybrano 38 prac. Według resortu rozwoju już w II kw. 2022 r. darmowe projekty będzie można pobrać za darmo ze specjalnej rządowej strony.

Stworzenie puli darmowych projektów pozwoli budującym zaoszczędzić – cena projektu to od tysiąca do kilku tysięcy zł. Jednocześnie inwestor miałby pewność, że zatwierdzony przez państwowe instytucje projekt na pewno spełnia wszystkie wymogi. Trzeba jednak pamiętać, że jeśli konieczne będą zmiany w projekcie, żeby dopasować go do konkretnej działki, to za wprowadzenie zmian trzeba już będzie zapłacić.

Ułatwienia dla budujących domy to dla wielu osób szansa na spełnienie marzeń. Warto jednak zauważyć, że nie każdy będzie mógł szybko i łatwo postawić 70-metrowy domek. Dla wielu osób barierą okażą się bardzo wysokie ceny działek budowlanych. Jeśli działka jest nieuzbrojona, trzeba też dopłacić za podłączenie mediów.

Nieprzyjemnie zaskoczyć mogą też koszty budowy. Serwis money.pl przeanalizował przykładowe projekty domów do 70 m2 – koszt budowy do stanu surowego w 2021 r. wahał się od 125 do 188 tys. zł. Do tego trzeba doliczyć koszty wykończenia. Część osób zdecyduje się zapewne na zakup gotowych domków modułowych, które są tańsze od tradycyjnych domów jednorodzinnych, wciąż jednak kosztują sporo: w przypadku konstrukcji szkieletowej koszt to ok. 1400 zł/m kw., a za domek z keramzytobetonu płaci się ok. 2000 zł/m kw. Jak więc widać, nadal trzeba będzie dysponować sporymi kwotami, by spełnić marzenie o domu. Co więcej, trzeba pamiętać, że koszty budowy stale rosną.