Fenomen Radia Maryja. Polacy utknęli w pułapce skrajnych poglądów – można albo kochać, albo nienawidzić

28. urodziny Radia Maryja znów zgromadziły w Toruniu tłumy z Polski. Czym jest teraz zjawisko Radia Maryja?
Niezmiennie od lat Rodzina Radia Maryja pozostaje jedną z najlepiej zorganizowanych sieci społeczeństwa obywatelskiego w naszym kraju. Ojciec Rydzyk i jego współpracownicy odnieśli sukces tam, gdzie nie potrafiły dotrzeć ani instytucje państwa, ani inne organizacje charytatywne czy kościelne – dali starszym osobom poczucie przynależności i wartości, pielęgnując ich tradycjonalizm, nawet jeśli bywa on zaściankowy. Z tego fundamentu wyrosła znacząca grupa interesu i sprawne lobby, które pozwoliły zbudować wokół Radia Maryja imponującą korporację, a ta – jak dobrze widać po toruńskich uroczystościach – wciąż przyciąga tłumy, niekoniecznie już tylko seniorów.

Ale znów nie było możliwości zadawania pytań organizatorowi Tadeuszowi Rydzykowi przez media inne niż jego własne. Ojciec Rydzyk się boi, czy to przemyślana strategia?
Ojciec Rydzyk nie potrzebuje zainteresowania innych mediów niż własne. Nie chodzi tu o lęk przed niewygodnymi pytaniami dziennikarzy, ale o prostą zasadę, aby nie wspierać konkurencji. To bardzo sprawna strategia, ponieważ – w czasach przed pojawieniem się mediów społecznościowych – udało mu się zamknąć swoich słuchaczy w bańce informacyjnej, w której świat prezentowany jest w jednolity sposób. To przestrzeń, gdzie nie dąży się do obiektywizmu, ale ważniejsze są ideologia i specyficzna interpretacja nauczania Kościoła katolickiego. Pluralizm poglądów dopuszczalny jest więc wyłącznie w zakresie opinii akceptowanych przez ojca Rydzyka.

Kim jest ojciec Rydzyk dla tych, którzy bezgranicznie mu ufają?
Sądzę, że dla większości jest po prostu duchowym przywódcą, człowiekiem, który broni ich tradycyjnych wartości czy ludowego katolicyzmu. Nie mam wątpliwości, że słuchacze Radia Maryja są ojcu Rydzykowi ogromnie wdzięczni za to, że stworzył ruch, który nadał im podmiotowość i sprawił, że wykluczeni ludzie mogli poczuć się wspólnotą, a z czasem mieć konkretną siłę sprawczą w polskiej polityce. Dlatego ufają jego instynktowi i podążają za jego sugestiami, ale jestem zdania, że dzisiaj, choć nie byłoby Rodziny Radia Maryja bez ojca Rydzyka, to fenomen tej sieci społecznej dalece wykracza już poza jego osobę.

Obóz rządzący też pielgrzymuje na toruńskie święto. Co by się stało, gdyby przestał to robić?
To mało prawdopodobny scenariusz. Kiedyś Liga Polskich Rodzin wyniosła ojca Ryzyka na poziom architekta polityki krajowej, stąd wszystkie partie prawicowe tak chętnie zabiegają o jego względy. Prawo i Sprawiedliwość ma w tym po prostu interes, już nawet niezależnie od tego, że część poglądów tego środowiska pokrywa się z ich programem. Widać to w liście Jarosława Kaczyńskiego, który dziękował Radiu Maryja za pomoc w zwycięstwie jego ugrupowania czy słowach Andrzeja Dudy, który podkreślił jak bardzo potrzebny jest Polsce głos medium ojca Rydzyka. Ale za fasadą przyjaźni tli się konflikt, gdyż kierowane przez Jacka Kurskiego media publiczne są realną konkurencją dla pozycji toruńskich mediów.

Dla jednych podążanie za ojcem Rydzykiem to fenomen, dla innych obciach. Czy Polacy mogliby spotkać się gdzieś pośrodku, tak by wyznawcy przestali być agresywni wobec nieuczestniczących, a ci, którzy teraz mają ojca Rydzyka jedynie za biznesmena naciągającego starszych ludzi, trochę odpuścili?
Polacy utknęli w pułapce skrajnych poglądów – można albo kochać, albo nienawidzić. Patrząc na ojca Rydzyka jako przedsiębiorcę widać człowieka sukcesu, który dostarczył kompleksowe usługi tam, gdzie nikt inny nie chciał, a do tego potrafił na tym dobrze zarobić. Ale to tylko część jego portretu – model biznesowy to jedno, drugie to kontrowersje związane z zarzutami o antysemityzm, ksenofobię, szowinizm czy brak tolerancji, problematyczne są jego własne interpretacje nauki Kościoła katolickiego i myśli Jana Pawła II, a do tego dochodzi jawne i zdecydowane zaangażowanie po jednej stronie sporu politycznego. To gotowy przepis na kłopoty, zwłaszcza mając na względzie niepokojący poziom agresji między przeciwnikami a zwolennikami oraz coraz częstsze przypadki ataków motywowanych nienawiścią, o których informują media na całym świecie.

Smaki Kujaw i Pomorza odc. 16