Festiwale w Łodzi: czy mamy się czym chwalić?

Nowe zasady dzielenia środków mają w założeniach doprowadzić do wskazania największych, najlepiej rokujących i wpisujących się w plany władz wydarzeń, ale... sytuacja nie jest tak oczywista, jak wydawała się początkowo.

O swój byt spokojne mogą być dwa najważniejsze dziś, zważywszy na ich rangę, wydarzenia. Ani IX. Festiwal i Konkurs Indywidualności Muzycznych "Tansman 2012", ani II. Międzynarodowy Festiwal Teatralny Klasyki Światowej "Nowa Klasyka Europy" w 2012 roku nie zawiodły pokładanych w nich nadziei. Przeciwnie. Programy wydarzeń pomyślane niczym pokerowa rozgrywka i ofiarowana widzom możliwość obcowania ze sztuką na najwyższym poziomie, do głębi poruszającą - oto ich niezbywalne atuty.

Liczy się prestiż

Obie imprezy są na innym etapie i inne przed nimi wyzwania. "Tansman" to blisko dwie dekady historii - nie może więc obniżyć poprzeczki, która sam ustawia coraz wyżej. NKE organizowana była przez Teatr im. S. Jaracza dopiero po raz drugi - musi walczyć o ugruntowanie pozycji i udowodnić, że nie jest wydarzeniem wtórnym. Mimo to podobna jest zasada, wedle której budowany jest program obu festiwali. Odejście od wielu wydarzeń pobocznych na rzecz kliku wydarzeń, z których każde jest wielkiej klasy, tworzy prestiż i wzmaga poczucie uczestniczenia w festiwalu wyjątkowym.

W kilku słowach podsumowania wskazać można to, co najważniejsze. "Tansman" znalazł złoty środek, by w barokowej różnorodności tegorocznego programu zawrzeć odwołania do historii, jak i przyszłości muzyki, a tradycję złączyć z nowoczesnością. Osią jest stale patron festiwalu i jego muzyczna filozofia. Od mało znanej opery Vivaldiego po korsykańskich śpiewaków A Filetta i od najnowszej "prehistorycznej" kompozycji Krystofa Maratki po balsamiczną Żeńską Orkiestrę Kameralną "La Pieta" - czego chcieć więcej? Może, by zaproszeni artyści dzień przed występem w Łodzi nie byli oklaskiwani w innych miastach (zespół Il Tempio Armonico zagrał w ramach Masovia Goes Baroque).

Ryzykowne wydawało się rozpoczynanie NKE od jednoosobowego recitalu-spektakl Camille O'Sullivan z Royal Shakespeare Company. Poemat "Gwałt na Lukracji" dowiódł, że wielkie tematy i narracje nie całkiem odeszły w przeszłość. Szacunek, z jakim przy całej nowoczesności myślenia o tej realizacji, potraktowano poemat Szekspira stoi w kontrze do pokazanego na finał radykalnego względem tradycji wystawienia przez Klockriketeatern "Wujaszka Wani". Reżyser Andriej Zholdak wykorzystał środki tak niecodzienne, że mogły budzić zażenowanie, ale i fascynację widza.

Poruszający byli także "Zbójcy" w reż. Jana Klaty zrealizowani w Schauspielhaus Bochum, bo NKE to dla publiczności niepowtarzalna szansa ujrzenia spektakli, za którymi musieliby zjechać pół Europy. Jest też okazją do dowiedzenia się jak "robi się" teatr w innych częściach kontynentu i z jakimi problemami zmaga się on tam.

Festiwale chcą wyjść poza "przeglądowy" profil. Festiwal Sztuk Przyjemnych i Nieprzyjemnych proponuje hasła tematyczne skupione wokół języka współczesnego teatru (czy nie jest to jednak zbyt pojemna kategoria?). Przekreślone w konkursach o dofinansowanie Forum Kina Europejskiego "Cinergia" okazało się niezłym wabikiem na twórców europejskiego kina (gdyby tylko wszyscy zapowiedziani przyjechali). Selekcji filmów od FKE może uczyć się Se-ma-for Film Festival. Przyciąga on coraz więcej zagranicznych twórców, ale to zaproszenie powinno być nobilitacją.

Rozczarowaniem roku była bodaj Targowa Street Film & Music Festival. Odwołanie koncertu Lalo Schifrina i niejasności wokół przyjazdu Emmanuelle Seigner i Romana Polańskiego każą pytać o pozycję imprezy. I jej niepowtarzalność - szeroko zapowiadany zespół Asian Dub Fundation zagrał w tym samym roku na Przystanku Woodstock, a na tegoroczny Woodstock przyjedzie zaprzyjaźniony z "Targową" serbski reżyser Emir Kusturica i jego The No Smoking Orchestra. Czy to znaczy, że do Łodzi także? Nieco lepiej prezentuje się część filmowa festiwalu, choć nie wydaje się, by zaproszenie takich postaci jak Richard Brick (producent filmów m.in. Woody'ego Allena) znajdowało się daleko poza możliwościami łódzkiej Szkoły Filmowej.

Międzynarodowy Festiwal Komiksu i Gier oraz "Kolory Polski" to sprawdzone konie. Stawał się nim i Festiwal Producentów Muzycznych "Soundedit". Goście dopisują, ale czy idea (sięgnięcie wzorem Camerimage do twórców stojących w cieniu) nie dostaje "zadyszki", pchając imprezę ku daleko idącej niszowości?

XV. Festiwal Muzyki Filmowej w tym roku poszerzony był o cenny (i mądry) blok edukacyjny z udziałem gościa, Stanisława Syrewicza, któremu był dedykowany. Przychylności konkursowych ekspertów (to na nich urzędnicy scedowali odpowiedzialność za ocenę wniosków organizatorów) jednak nie zdobył. Szkoda. To kawał łódzkiej historii i jeden z pierwszych festiwali muzyki filmowej w Polsce. A jego program artystyczny, choć nie obszerny, to trzyma wysoki poziom.

Presja wychodzenia w region nie ominęła 35. Łódzkich Spotkań Teatralnych. Łódź traci imprezę, bo toczy się ona głównie poza miastem, impreza traci festiwalową atmosferę. Zyskują mieszkańcy regionu - szansę do spotkania z ciekawym teatrem. Czy zyskują coś trwałego?

Za niespełna tydzień magistrat zakończy przyjmowanie tegorocznych wniosków i "korekta" festiwali może potoczyć się dalej.