Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Gospodarka o obiegu zamkniętym

Redakcja
Planujemy odejście od gospodarki opierającej się na zasadzie „weź - wyprodukuj - zużyj - wyrzuć”. Tylko 28 proc. Polaków wybiera produkty przyjazne środowisku lub w opakowaniach z recyklingu

W ostatnich latach często słyszymy termin „gospodarka o obiegu zamkniętym”. Co on właściwie oznacza?

Gospodarka o obiegu zamkniętym (circular economy) jest koncepcją gospodarczą, w której produkty, materiały oraz surowce powinny pozostawać w gospodarce tak długo, jak jest to możliwe, a wytwarzanie odpadów powinno być jak najbardziej zminimalizowane.

Idea ta uwzględnia wszystkie etapy cyklu życia produktu, zaczynając od jego projektowania, poprzez produkcję, konsumpcję, zbieranie odpadów, aż do ich zagospodarowania. Mówimy zatem o odejściu od gospodarki linearnej, opierającej się na zasadzie „weź - wyprodukuj - zużyj - wyrzuć”, w której odpady często traktowane są jako ostatni etap cyklu życia.

W gospodarce o obiegu zamkniętym istotne jest to, żeby odpady - jeżeli już powstaną - były traktowane jako surowce wtórne. Temu mają służyć wszystkie działania poprzedzające powstanie odpadów. Jednocześnie, podejście gospodarki o obiegu zamkniętym, realizowane np. w odniesieniu do projektowania produktów czy do procesów produkcyjnych, ma na celu zwiększenie innowacyjności europejskich przedsiębiorców oraz podniesienie ich konkurencyjności w stosunku do podmiotów z innych części świata.

Koncepcja gospodarki o obiegu zamkniętym spotkała się z zainteresowaniem również i w Polsce. W czerwcu 2016 roku zostało opublikowane Zarządzenie Ministra Rozwoju w sprawie utworzenia Zespołu do spraw Gospodarki o Obiegu Zamkniętym. Do prac w Zespole zostali zaproszeni przedstawiciele resortów: środowiska, edukacji narodowej, energii, infrastruktury i budownictwa, nauki i szkolnictwa wyższego, rodziny, pracy i polityki społecznej, rolnictwa i rozwoju wsi oraz zdrowia. Planuje się, że w robocze prace Zespołu włączeni zostaną także przedsiębiorcy i przedstawiciele nauki. Obecnie w Ministerstwie Rozwoju trwa dyskusja nad wstępnym projektem Mapy Drogowej, mającej doprowadzić nas do nowego modelu gospodarki o obiegu zamkniętym (GOZ).

W projekcie czytamy m.in.: „Podkreślenia wymaga, że nie startujemy w Polsce od zera. W wielu miejscach poszczególne elementy GOZ są już w tej chwili realizowane, choć często inaczej nazwane. Tworzone dotychczas pod hasłem zielonej gospodarki, zrównoważonego rozwoju albo w ramach działań w obszarze niskoemisyjności, działania te są nierozerwalnie połączone w obieg zamknięty. Ich podstawowym celem jest to, żeby produkt był jak najbardziej wydajnie produkowany i wykorzystywany, a odpad po nim zagospodarowany w odpowiedni ekonomicznie i środowiskowo sposób. I coraz częściej te dobre praktyki z różnych części Polski widać zarówno w administracji, jak i w przedsiębiorstwach”.

W projekcie wiele miejsca poświęcono właściwej gospodarce odpadami. „Stworzenie gospodarki w pełni realizującej podejście GOZ wymagać będzie zagospodarowania jak największej ilości odpadów komunalnych poprzez recykling. To z kolei wymaga, aby odpady były zbierane selektywnie i były dobrej jakości. (...)

Wciąż zbyt dużo odpadów jest składowanych, a surowce w nich zawarte marnowane. Odbiegające od najwyższych poziomów europejskich i światowych poziomy zbierania i zagospodarowania odpadów komunalnych stanowią poważny problem, zarówno z punktu widzenia środowiskowego, jak i gospodarczego.

To ostatnie wiąże się z niewystarczającą podażą surowców wtórnych dla krajowej gospodarki. Działania wprowadzone przed kilku laty nie doprowadziły do znaczących zmian, które obrazowałyby statystyki dotyczące odpadów.(...) Konieczna zmiana skutkująca kilkudziesięcioprocentową redukcją składowania odpadów mogłaby być jednym z kół zamachowych rozwoju polskiej gospodarki, w szczególności z punktu widzenia zmiany wykorzystywania surowców z pierwotnych na wtórne”.

UNIA EUROPEJSKA
Zamknięcie obiegu, czyli jak zmienić model gospodarczy

Pod koniec 2015 r. Komisja Europejska opublikowała komunikat Zamknięcie obiegu - plan działania Unii dotyczący gospodarki o obiegu zamkniętym. Jest on zestawem propozycji na nadchodzące lata do zrealizowania w Unii, które mają przyczynić się do zmiany modelu gospodarczego. Zawiera działania obejmujące wszystkie etapy cyklu życia produktu, a ponadto skupia się na kilku obszarach priorytetowych takich jak tworzywa sztuczne, odpady żywności, surowce krytyczne, odpady rozbiórkowe i budowlane oraz biomasa i bioprodukty. Komunikat podkreśla przy tym rolę innowacji dla budowy gospodarki o obiegu zamkniętym.

Jedną z konkluzji spotkania ministrów UE na Radzie

ds. Środowiska w czerwcu 2016 r. jest propozycja, aby państwa członkowskie - śladem Komisji Europejskiej - opracowały tym razem krajowe programy implementujące koncepcję GOZ. Jest niezbędne, aby ten nowy model gospodarczy realizowany był na wszystkich szczeblach - począwszy od unijnego, poprzez państwa członkowskie, a skończywszy na regionach, województwach i gminach.

Jak wspieramy GOZ

Podstawowe proekologiczne działania cieszą się popularnością wśród Polaków. Najwięcej osób segreguje odpady (74 proc.) oraz oszczędza energię w domu lub miejscu pracy (71 proc.) - wynika z badania Stena Recycling. Jednak część proekologicznych zachowań, ważnych ze względu na wdrażanie gospodarki obiegu zamkniętego (GOZ) w Polsce, wciąż podejmowana jest dużo rzadziej. Tylko 28 proc. badanych wybiera produkty przyjazne środowisku lub w opakowaniach pochodzących z recyklingu. Najmniej osób (18 proc.) świadomie wybiera usługi lub produkty firm podejmujących działania na rzecz ekologii. (AG)

Opakowania trzeba inaczej projektować

Zdecydowana większość, bo aż 95 proc. towarów wytwarzanych przez światową gospodarkę jest opakowana. Polska jest jednym z największych rynków opakowań w Europie. Według danych Polskiej Izby Opakowań wartość rynku opakowań w Polsce (mierzona wartością sprzedanych opakowań) w 2015 r. wyniosła ponad 8,6 mld euro (ok. 40 mld zł), co w przeliczeniu na mieszkańca wynosi ok. 227 euro. Oznacza to, że w skali roku wydajemy ok. 1.000 zł na opakowania produktów, które kupujemy.

W wysokorozwiniętych krajach średnie zużycie opakowań na jednego mieszkańca waha się w granicach 300 - 340 euro, więc jest ok. 40 proc. wyższe niż w Polsce. Jednak w perspektywie kolejnych lat spodziewać się można wzrostu tego wskaźnika do poziomu zbliżonego do rozwiniętych krajów Zachodu.

Mimo tej dysproporcji, ogromna ilość opakowań stanowi w Polsce duże obciążenie dla środowiska. Aby temu zapobiec, ważne jest, by opakowania w momencie, kiedy stają się odpadem, były odpowiednio zagospodarowane, tj. poddane procesom recyklingu i odzysku. Według GUS, w 2015 r. w Polsce poziom recyklingu opakowań z tworzyw sztucznych wyniósł 32 proc. oraz 58 proc. dla wszystkich opakowań. Jest to tylko początek tego, co można osiągnąć, biorąc pod uwagę plany Komisji Europejskiej zakładające 75-proc. poziom recyklingu wszystkich odpadów opakowaniowych w 2030 r.

Głównym sposobem zapobiegania powstawaniu odpadów opakowaniowych jest ekoprojektowanie. Oznacza to, że na etapie projektowania opakowania producent winien stosować rozwiązania technologiczne i materiały ułatwiające ponowne użycie i przetwarzanie odpadów opakowaniowych oraz polegające na minimalizacji masy opakowań.

Akcja segregacja. Kampania społeczna dotycząca gospodarki odpadami i sposobom zapobiegania ich powstawaniu. Projekt został dofinansowany ze środków Wojewódzkiego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej w Łodzi

Koszt całkowity projektu 125.340 zł, kwota dotacji 112.806 zł

emisja bez ograniczeń wiekowych
Wideo

Jak działają oszuści - fałszywe SMS "od najbliższych"

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!

Polecane oferty

Materiały promocyjne partnera
Wróć na dzienniklodzki.pl Dziennik Łódzki