Jacek i Jadwiga Moll. Małżeństwo profesorów przez 30 lat pracy w Matce Polce uratowało kilkanaście tysięcy dzieci z wadami serca

Pan Sebastian Agaciak z Łodzi ma dziś 28 lat, z zawodu jest informatykiem. Urodził się ze skomplikowaną, wrodzoną wadą serca, zwaną potocznie lewogramem. Problemy Sebastiana zaczęły się już w szóstej dobie życia, gdy wykryto mu szmery w sercu. Gdy chłopczyk miał zaledwie trzy miesiące przeszedł pierwszą operację. Przeprowadził ją w trybie nagłym prof. Jacek Moll w Instytucie Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi. Operował w nocą, bo do rana Sebastian mógłby już nie dotrwać. Potem Sebastian operowany był jeszcze pięciokrotne.

-Dziś czuję się nie najgorzej, choć lekarze mówią, że kolorowo nie jest i będzie potrzebna jeszcze jedna operacja – mówi Sebastian. Przyznaje jednak, że pewne skutki wady serca widać - nie może biegać, uprawiać sportów jak inni w jego wieku. - Prowadzę raczej tryb siedzący, przy komputerach. Jest problem żeby pójść na spacer z narzeczoną. Jednak i tak jestem szczęśliwy. Gdyby nie prof. Moll i operacja to już byśmy nie rozmawiali. Dla pana profesora należą się ogromne pokłady szacunku i wielkie saluty – mówi.

Dzięki wadzie serca zdobył za to dobrego przyjaciela. Bartosz Macuga z Sieradza ma dziś 27 lat, i także ma wrodzoną wadę serca. Chłopców połączyły podobne, trudne przeżycia. Podczas pobytów w szpitalu zaprzyjaźnili się.

- Pytamy się prawie codziennie, jak się czujemy. To nasz główny temat. Obydwoje się martwimy o siebie jako przyjaciele Jako przyjaciele martwimy się obaj o siebie – mówi Bartosz.

On też pierwszą operację u prof. Jacka Molla przeszedł w wieku dwóch miesięcy, potem miał kolejne dwa zabiegi. - Gdyby nie prof. Moll i jego drużyna lekarzy, dziś by mnie tu nie było – mówi. Po trzech operacjach żyje prawie jak jego rówieśnicy. Może truchtać, a od czasu do czasu zagra w piłkę.

- Nie lubię trybu siedzącego, jestem aktywnym człowiekiem. Do końca życia muszę brać leki, ale jeśli człowiek chce żyć, musi dbać o siebie. Pogodziłem się z tym – mówi.

Podobnych pacjentów jest kilkanaście tysięcy. Pochodzą nie tylko z regionu łódzkiego, ale też z całej Polski, bo do łódzkiej Matki Polki zwożono najmniejsze dzieci z wadami serca na skomplikowane operacje. Tu bowiem rozwinięty ośrodek kardiochirurgii dziecięcej stworzyło lekarskie małżeństwo – kardiochirurg profesor Jacek Moll i jego żona, kardiolog, prof. Jadwiga Moll.

Oboje pochodzili z lekarskich rodzin, ojciec profesora, Jan Moll, przeprowadził w Łodzi pierwszą operację przeszczepu serca. Jednak początkowo młody Jacek Moll studiował na Politechnice Łódzkiej. Dopiero żona Jadwiga, studentka medycyny, namówiła go na drugie studia medyczne.

Po studiach Jacek Moll pracował w Zabrzu, gdzie uczył się tajników kardiochirurgii m. in. od samego Zbigniewa Religi. Jednak przeszczepy serca nie zainteresowały go tak bardzo jak operacje wrodzonych wad serca. Na początku lat 90-tych trafił do Instytutu Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi, gdzie zaczął operować na dużą skalę.

Pierwszą operację dziecięcego serca młody Jacek Moll wykonał w Łodzi w 1990 roku. Zgodnie z chirurgiczną tradycją do inauguracji pracy w nowym miejscu chirurg zaprasza swojego mentora. Właściwie to on powinien zoperować pierwszego pacjenta.

- Moim szefem był prof. Religa, zaprosiłem go, żeby operował. Ale prof. Religa, który mniej już wtedy operował dzieci, powiedział: Jacek, ty zoperuj to dziecko, ja ci poasystuję, żeby tradycji stało się zadość – powiedział mu słynny kardiochirurg. - Zoperowałem, to była prosta wada, potem zaczęliśmy robić trudniejsze operacje – wspomina prof. Moll.

Szczególnie w pamięci utkwił mu pierwszy wykonywany w Łodzi typ operacji, koniecznych u noworodków już w pierwszych dniach życia, czyli całkowite przełożenie dużych naczyń.

- To wada śmiertelna, jeżeli dziecka się nie zoperuje to dziecko umrze. Ale jeśli się zoperuje, daje się mu możliwość pełnego powrotu do zdrowia. To ciężka, trudna i skomplikowana operacja, ale dająca możliwość normalnego życia – opowiada prof. Moll.

Gdy Jacek operował, jego żona Jadwiga zajmowała się diagnostyką i opieką nad pacjentami po operacjach. Kwalifikowała pacjentów do zabiegów, potem pomagała im żyć z operowanym sercem jak najpełniej. Jednak pierwsze lata pracy prof. Jadwiga Moll wspomina jako trudne.

Dziś wady wykrywane są w czasie ciąży, kardiolodzy mogą się przygotować na jego narodziny. 30 lat temu było jednak inaczej.

- Diagnostyka prenatalna nie była rozwinięta, wady noworodkowe nie były łatwe do rozpoznania. Pacjenci przyjeżdżali do nas w bardzo złym stanie, gdy zatrzymywało się krążenie – wspomina prof. Jadwiga Moll.

Musieli też przecierać szlaki, bo wielu zabiegów nikt jeszcze przed nimi nie wykonał.

- Początki to była nauka, zaczynaliśmy od kompletnego zera. Profesor Moll się uczył, niektóre operacje robił po raz pierwszy. To nie jest zrozumiałe dla dzisiejszych rezydentów - wyjaśnia prof. Jadwiga Moll.

Jak tłumaczy dziś młodzi kardiochirurdzy mają gotowe procedury, które mogą zastosować w danych schorzeniach, są one dostępne także dzięki pracy naukowej Mollów.

- My to, jak się postępuje, zbieraliśmy na podstawie własnego doświadczenia. To nas wciągało i było ogromną pasją – wspomina Jadwiga Moll.

Prof. Jacek Moll dodaje, że dzieci są bardzo specyficzną grupą pacjentów. W kardiochirurgii dziecięcej wyzwaniem jest szerokie spektrum wrodzonych wad serca. W Łodzi operowane są wszystkie wady, z którymi dzieci przyjdą na świat. Nie ma bowiem takiej sytuacji jak w olbrzymich Stanach Zjednoczonych, gdzie ośrodki mogą się specjalizować w konkretnych problemach.

- My musimy operować wszystkie wady, które istnieją, a jest ich bardzo dużo – mówi prof. Moll.

Jednocześnie dzieci dużo szybciej regenerują się po operacji niż dorośli. To sprawia, że efekty pracy widać natychmiast. - Uważam, że taka praca jest dużo przyjemniejsza – mówi prof. Jacek Moll.

- Jeżeli widzimy dziecko, które w ciągu kilku dni po operacji zaczyna wstawać i biegać po oddziale to tylko je wyhamowujemy, żeby mu się krzywda nie stała – mówi z uśmiechem.

Kierująca Instytutem Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi neonatolog prof. Iwona Maroszyńska podkreśla, że operacje kardiochirurgiczne w pierwszych tygodniach życia są wyjątkowo trudne aż z dwóch powodów.

- Operacje w krążeniu pozaustrojowym są uważane za najtrudniejsze w chirurgii. A okres noworodkowy jest jednym z najtrudniejszych w życiu człowieka, bo małe dziecko musi nauczyć się samo żyć. Dlatego wszystkie zabiegi chirurgiczne, które możemy, przekładamy poza okres noworodkowy. Niestety są wady serca, które muszą być operowane w pierwszych dobach, a nawet w pierwszych godzinach życia – wyjaśnia prof. Maroszyńska.

Niestety nie zawsze dzieciom da się pomóc, bo nie każdy element nieprawidłowo wykształconego serduszka da się naprawić. Niektóre dzieci odchodzą. Zwykle umierają w kilka dni po operacji, bo dziś, dzięki zaawansowanej technologii i opiece śmierć pacjenta na sali operacyjnej praktycznie się nie zdarza. Jednak po zabiegu i odłączeniu maszyn zoperowane serce nie zawsze podejmuje prawidłową pracę.

- Każde dziecko, które umrze po operacji, jest ogromną porażką. Nie tylko dla rodziców ale i dla nas – mówi prof. Jacek Moll. – Są statystyki, które wskazują jaka jest śmiertelność przy danych wadach. Staramy się, żeby w Łodzi nie była ona wyższa niż w wiodących ośrodkach - wyjaśnia.

Nadzieję daje nauka i ciągły rozwój medycyny i urządzeń wspierających chirurgów. W czasie kariery Mollów pojawiło się na przykład tzw. ecmo czyli sztuczne płucoserce, które nie tylko pompuje krew, ale też i oddycha za pacjenta.

- Te 30 lat zmieniły bardzo wiele w kardiochirurgii. Jest bardzo powiązana z techniką, wprowadzane nowości techniczne powodowały o wiele większą możliwość przeżywania dzieci. Dlatego musimy cały czas obserwować co się dzieje w nauce – podkreśla kardiochirurg.

Prof. Jacek Moll przekonuje, że kardiochirurgia to wciągająca, ale też i bardzo obciążająca dziedzina medycyny i niestety brakuje chętnych, by ją praktykować. Ten zawód jest bowiem trudny nie tylko dla lekarza, ale też i dla jego rodziny.

- Chirurg nigdy nie wie, kiedy wróci do domu – mówi prof. Moll. Jednocześnie zdobycie tego zawodu wymaga wieloletniego szkolenia. - Gdy młodzi adepci chirurgii zorientują się ile lat wymaga szkolenie, ile pracy i czasu poświęcić, to rezygnują. I mamy problem, by mieć nowy narybek kardiochirurgiczny – przyznaje.

Ale Mollowie sami wychowali sobie kardiochirurga. Rodzinną tradycję w tej dziedzinie medycyny kontynuuje ich syn Maciej Jan Moll. Lekarką jest też ich córka Agnieszka. Rodzinie profesorów udało się jakoś pogodzić wspólną pracę, życie małżeńskie i wychowanie dzieci. W sumie mają czwórkę dzieci oraz aż 12 wnucząt.

- Rodzina jest duża, żyjemy w bardzo rodzinnym rytmie niedzielnych obiadów, które łączą – mówi Jadwiga Moll. - Chcieliśmy mieć dom i chcieliśmy mieć pracę. Jak się chce, to można – przekonuje dziś lekarka. Mimo zaawansowanego wieku Mollowie nadal są aktywni zawodowo, choć nie kierują już klinikami, pracują w Matce Polce jako konsultanci.

Swoją pracą inspirują też innych. Także niektóre z operowanych dzieci były pod takim wrażeniem profesora Molla, jego żony i zespołu lekarskiego, że... same zainteresowały się medycyną. Dziś wielu ich pacjentów leczy już inne dzieci.

Jedną z nich jest 29-letnia Marta Truszkowska, pochodząca z Ostrołęki i mieszkająca dziś w Białymstoku. Jest lekarzem rezydentem, zajmuje się medycyną rodzinną. Medycyną i pracą lekarzy zainteresowała się podczas licznych pobytów w łódzkiej Matce Polce, gdzie operowano i leczono jej wadę serca – przełożenie wielkich pni tętniczych.

Pani Marta w dniu swoich urodzin została uznana za zupełnie zdrową dziewczynkę.

- Do pierwszego wieczoru, gdy okazało się, że zdrowa jednak nie jestem – wspomina dziś lekarka. Maleńka Marta została przewieziona do Warszawy, gdzie lekarze też nie potrafili jej pomóc.

Skierowali ją jednak do Instytutu Centrum Zdrowia Matki w Łodzi, gdy miała trzy miesiące została zoperowana przez prof. Jacka Molla. Ta operacja uratowała jej życie. Potem była operowana jeszcze raz, jeździła do szpitala na badania i kontrole. To wpłynęło na jej plany życiowe.

-Atmosfera szpitala w Łodzi była wspaniała, przyjazna dla mnie jako dziecka. Obserwowałam pracę lekarzy i chciałam podążać tą samą drogą – wspomina pacjentka.

Początkowo też chciała być kardiologiem. -

Jednak zainteresowałam się wszechstronnością medycyny rodzinnej i tym, że mogę być blisko codziennych spraw ludzi - wspomina.

W ślady profesora Molla poszedł też lekarz Filip Pawliczak, dziś pracownik Kliniki Kardiologii i Wad Wrodzonych Dorosłych ICZMP, w której pod opieką są dorośli już pacjenci z operowanymi w dzieciństwie przez profesora Molla wadami serc.

Sam też był kiedyś jednym z takich dzieci. Diagnozę „przełożenie wielkich pni tętniczych, ubytki w przegrodzie międzykomorowej i stenoza płucna” miał postawioną już w pierwszej dobie życia.

- Od tego momentu moje losy z Instytutem Centrum Zdrowia Matki Polki były związane nierozłącznie. - Przez wiele lat dzieciństwa byłem częstym gościem, najpierw w klinice kardiologii, potem kardiochirurgii – opowiada lekarz.

Ostatni raz był w Matce Polce w wieku 16 lat.

- Wtedy widząc pracę pana profesora i pani profesor podjąłem decyzję o tym, że chcę być lekarzem i że zdecydowanie też chcę się zajmować sercem – wspomina. Do dziś małżeństwo profesorów inspiruje go w pracy. - To dla mnie są wzory jak należy postępować z pacjentem i jak oddawać swoje serce, by ratować innych – mówi dziś.