Jakich odpowiedzi na pytanie o sens życia udziela literatura? Omów zagadnienie na podstawie Księgi Hioba. Pytanie na maturę ustną 2023

Egzamin z polskiego w formule ustnej obejmuje nie tylko zagadnienia z zakresu literatury, języka czy ikonografii (pytania niejawne), ale także 227 pytań jawnych, z którymi trzeba zaznajomić się przed maturą.

Jak będzie wyglądał egzamin ustny z polskiego?

• Na początku zdający losuje zestaw egzaminacyjny składający się z dwóch zadań. Jedno z nich dotyczy lektury (pytanie jawne) drugie innych tekstów kultury, zdający omawia je na podstawie tekstu np. ikonograficznego, literackiego czy językowego (pytanie niejawne).
• Na przygotowanie się do odpowiedzi uczeń ma 15 minut. W tym czasie może stworzyć notatki i przypomnieć sobie najważniejsze zagadnienia, które będzie chciał omówić w trakcie swojej wypowiedzi.
• Na podstawie przygotowanych materiałów zdający przez około 10 minut wygłasza wypowiedź monologową.
• Na zakończenie uczeń odpowiada na pytania egzaminatorów. Na tę część egzaminu przewidziano około 5 minut.
• Maturzysta może otrzymać na egzaminie maksymalnie 30 punktów. W przypadku matury ustnej obowiązuje tzw. próg zdawalności i wynosi on 30 proc. Uczeń musi więc zdobyć minimum 9 punktów.

Przed egzaminem niezwykle ważne jest zapoznanie się pulą pytań jawnych. Oto one:

Wśród pytań z Biblii znalazło się też takie o następującej treści: „Jakich odpowiedzi na pytanie o sens życia udziela literatura? Omów zagadnienie na podstawie znanych Ci fragmentów Księgi Hioba. W swojej odpowiedzi uwzględnij również wybrany kontekst”. Poniżej przedstawiamy jego przykładowe rozwiązanie.

Wstęp: Każdy człowiek chce, by jego życie miało sens. Poszukuje go więc w różnych miejscach. Jedni żyją w zgodzie z wartościami religijnymi, które mają doprowadzić ich do zbawienia. Inni samodzielnie formułują własne zasady moralne i są zdania, że to właśnie one mają szansę nadać ich życiu sens. Niezwykle ważną rolę w tym kontekście odgrywa także literatura.
Teza: Niejednokrotnie pokazuje ona, że sens życia można odnaleźć w odpowiednim przeżywaniu doświadczeń, które nas spotykają, a także rzeczywistości duchowej.

Odwołanie do Księgi Hioba: Dobrze obrazuje to Księga Hioba. Jej główny bohater pokazuje nam, gdzie powinniśmy szukać sensu życia. Hiob jest człowiekiem sprawiedliwym, który żyje w zgodzie z boskimi przykazaniami. Miał on szczęśliwą rodzinę oraz rozległy majątek. Jednak szatan w rozmowie z Bogiem stwierdził, że Hiob jest bogobojny, bo wiele od Stwórcy otrzymał. W związku z tym Bóg zgodził się, by poddać biblijnego bohatera próbie. Szatan mógł odebrać mu wszystko, z wyjątkiem życia.

Tak też się stało. Hiob stracił nie tylko własny majątek, ale przede wszystkim rodzinę (jego dzieci zginęły). Ponadto dotknęła go bolesna choroba – trąd. Jego żona radziła mu, by złorzeczył Bogu, a przyjaciele twierdzili, że na pewno musiał popełnić jakiś grzech, skoro Bóg go tak doświadcza. Jednak dla Hioba sensem życia były wartości wyższe. On wciąż ufał Bogu, wiedział, że wszystko to, co zostało mu dane, może także w każdej chwili być odebrane, bo w rzeczywistości nic nie należy do niego (słynne słowa Hioba: „Dał Pan, zabrał Pan, niech imię pańskie będzie błogosławione”).

Postawa Hioba pokazuje, że sensem życia może być wiara, relacja z Bogiem, ale także dobrze przeżyte cierpienie. Znaczenia nie mają dobra materialne, które z dnia na dzień można stracić. Wbrew powszechnemu przekonaniu, także zdrowie nie jest najważniejsze. Biblia, nie tylko na przykładzie Hioba, pokazuje, że prawdziwe i spełnione życie można osiągnąć, nie pokładając nadzieję w dobrach, należących do tego świata, ale w wartościach duchowych. Ostatecznie, dzięki takiej postawie można nie tylko odnaleźć sens życia, ale także – tak jak to było w przypadku Hioba – otrzymać wszelkie dobra „w dwójnasób”.

Odwołanie do wybranego kontekstu: Postawę podobną do Hioba reprezentują także barokowi twórcy, dla których niezwykle ważny był zaczerpnięty z Księgi Koheleta motyw vanitas (motyw marności świata). Jednym z nich jest Daniel Naborowski. Podmiot liryczny w jego wierszu pt. „Marność” podkreśla, że dla świata ważne są „ziemskie włości”, czyli rzeczywistość materialna. On z kolei reprezentuje odmienną postawę. Dla osoby mówiącej nie mają znaczenia nawet śmierć czy trwoga, ale jego sensem życia jest – podobnie jak u Hioba – wiara i bogobojność. Podmiot liryczny twierdzi, że jeśli te wartości będą dla nas najważniejsze, to nie będziemy się bali nawet śmierci. Daniel Naborowski w swoim utworze pokazuje więc, że sens życia można odnaleźć nie w dobrach materialnych, ale tych duchowych, bo one nigdy nie przemijają.

Inne przykładowe konteksty:

• „O żywocie ludzkim” Jana Kochanowskiego;
• „Treny” Jana Kochanowskiego;
• „O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, ciałem i światem” Mikołaja Sępa Szarzyńskiego;
• „Legenda o św. Aleksym”.

Podsumowanie: Literatura udziela nam wiele odpowiedzi na temat sensu ludzkiego życia. Jedna z nich dowodzi, że dobra materialne, a nawet tak ważne wartości, jak zdrowie czy rodzina nie są kluczowe w perspektywie wieczności. Dlaczego? Bo to wszystko przeminie. Bogactwa nie zabierzemy ze sobą na tę drugą stronę, wówczas będzie się liczyło jedynie to, jakimi ludźmi byliśmy oraz jakie wartości przyświecały naszemu życiu. Jedynie wiara i wartości niematerialnie są w stanie otworzyć nam drzwi do nieba, dlatego – według wielu twórców – to właśnie one są odpowiedzią na pytanie o sens ludzkiego życia.