Jakie szczepienia wykonać przed podróżą? To zależy, dokąd jest wyjazd. Sprawdź, jakie są najważniejsze szczepienia tropikalne

Szczepienia ochronne stanowią obecnie najlepszą formę profilaktyki przeciw chorobom, którymi można zarazić się podczas podróży zagranicznych. Wakacje w Azji, Afryce i Ameryce Południowej związane są z dużym ryzykiem zakażenia różnymi drobnoustrojami, również niespotykanymi w klimacie umiarkowanym, który panuje w Polsce.

Zobacz: Wychodzisz ze szpitala? Od 4 sierpnia 2023 r. o tych chorobach dowie się Sanepid

Zagraniczny wyjazd to od ponad dwóch lat pandemii także ryzyko zakażenia koronawirusem SARS-CoV-2, dlatego trzeba być zaszczepionym również przeciw COVID-19 w pełnych schemacie (dwie dawki), a najlepiej z (najczęściej trzecią) dawką przypominającą (dowodem jest certyfikat UCC). Bywa tak, że od czasu podania dawki może upłynąć określona liczba dni. Sytuacja jest różna w zależności od kraju i dynamicznie się zmienia, dlatego bieżące informacje warto czerpać z oficjalnej strony Ministerstwa Spraw Zagranicznych dla osób podróżujących. Szczepienie ułatwi wyjazd i pozwoli uniknąć kwarantanny.

Przed wyjazdem do krajów tropikalnych warto pozyskać wiedzę na temat obowiązujących tam standardów sanitarno-epidemiologicznych i zalecanych szczepień ochronnych. Takie informacje można pozyskać m.in. w punktach szczepień czy na oficjalnej stronie Światowej Organizacji Zdrowia (WHO). Podróż do egzotycznych zakątków świata wymaga odpowiedniego przygotowania (adekwatnego do czasu pobytu). Jednym z jego elementów może być konsultacja ze specjalistą medycyny morskiej i tropikalnej.

Planując podróż na obszary o klimacie tropikalnym (lub inne o podwyższonym ryzyku wystąpienia problemów zdrowotnych) za pośrednictwem biura podróży, jeszcze przed zawarciem umowy dostaniemy szereg przydanych informacji. Mowa tu w szczególności o przepisach sanitarnych obowiązujących w danym państwie, a także wymaganiach zdrowotnych i podstawowych zagrożeniach. Wśród podstawowych elementów profilaktyki przeciwko chorobom w państwach tropikalnych można wymienić m.in.: szczepienia ochronne, chemioprofilaktykę malarii oraz przestrzeganie podstawowych zasad higieny osobistej (mycie rąk przed posiłkiem).

Czytaj także: Duże zmiany w refundacji. Pacjenci zaoszczędzą: tańsze zamienniki i bezpłatne leki dla kolejnej grupy. Recepta roczna jednak zostaje

W przypadku zauważenia niepokojących objawów należy natychmiast zgłosić się do lekarza (z tego względu ważne jest wykupienie ubezpieczenia). Należą do nich:

• ślady krwi w stolcu,
• podwyższona temperatura ciała,
• silny ból głowy,
• intensywny ból brzucha,
• nudności i wymioty,
• odwodnienie organizmu,
• bóle mięśni,
• dreszcze,
• ogólne osłabienie organizmu.

Zgodnie z aktualnymi wymogami WHO przy podróży do określonych krajów obowiązkowe są szczepienia przeciwko dwóm chorobom. Należy do nich przede wszystkim żółta gorączka – na obszarach jej endemicznego występowania choroby wymagane jest Międzynarodowe Świadectwo Szczepień (tzw. żółta książeczka) z wpisem o przyjęciu preparatu ochronnego. Szczepienie jest niezbędne także u osób, które zatrzymują się tam przejazdem na dłużej niż 12 godzin.

Szczepienia przeciw żółtej Febrze wymaga:

• ponad 30 krajów w Afryce, m.in.: Kenia, Uganda, Angola, Benin, Burkina Faso, Burundi, Czad, Demokratyczna Republika Konga, Erytrea, Etiopia, Gabon, Gambia, Ghana, Gwinea, Gwinea Bissau, Gwinea Równikowa, Kamerun, Kenia, Kongo, Liberia, Mali, Mauretania, Niger, Nigeria, Rwanda, Senegal, Sierra Leone, Somalia, Sudan, Tanzania, Togo, Uganda, Wybrzeże Kości Słoniowej, Wyspy Świętego Tomasza i Książęca, Zambia),
• 10 krajów w Ameryce Południowej i Środkowej: Boliwia, Brazylia, Ekwador, Gujana, Gujana Francuska, Kolumbia, Panama, Paragwaj, Peru, Surinam, Trynidad i Tobago, Wenezuela.

Drugim zagrożeniem jest inwazyjna chorobie meningokokowej. Szczepienia przeciwko niej wymaga się w Afryce Subsaharyjskiej (między Senegalem a Etiopią).

Najskuteczniejszą formą zapobiegania chorobom zakaźnym są szczepienia ochronne, które dzielą się na obowiązkowe (bezpłatne) i zalecane (płatne). Pierwsze z nich przeprowadzane są ściśle według kalendarza szczepień.

Lista chorób, na które powinniśmy zaszczepić się przed podróżą, uzależniona jest przede wszystkim od docelowego miejsca naszych wakacji. Z reguły szczepień ochronnych nie wymagają podróże do państw europejskich, w których również obowiązuje program profilaktyki przeciwko chorobom zakaźnym.

Szczepienia chroniące przed chorobami tropikalnymi i endemicznymi (występującymi tylko na określonych obszarach) należy zaplanować na 4-6 tygodni przed podróżą.

Udając się do Azji, Afryki lub Ameryki Południowej należy rozważyć szczepienia przeciwko takim chorobom zakaźnym, jak:

• Wirusowe zapalenie wątroby typu A, które nazywane jest również żółtaczką pokarmową. Choroba ta charakteryzuje się ostrym przebiegiem oraz objawami grypopodobnymi i objawami ze strony układu pokarmowego. Szerzy się ona przede wszystkim przez brudne ręce oraz przez spożycie zakażonej żywności. Wyróżnia się dwa podstawowe typy szczepienia przeciwko WZW A: monowalentne, które są w pełni skuteczne po podaniu dwóch dawek w odstępie 6-12 miesięcy oraz skojarzone (przeciwko WZW A i WZW B), które wymagają podania trzech dawek w odstępie 0-1-6 miesięcy. Osoby, które podróżują, powinny przyjąć pierwszą dawkę szczepienia przynajmniej 14. dni przed planowanym wyjazdem.
• Wirusowe zapalenie wątroby typu B, które uznawane jest za jedną z najniebezpieczniejszych chorób na świecie. Można się nią zarazić przez kontakt z krwią zakażonego, kontakty seksualne oraz przez nieodkażony sprzęt medyczny. WZW B objawia się brakiem apetytu, złym samopoczuciem, żółtą barwą skóry i ciemnym moczem. Jest to groźna choroba, ponieważ może prowadzić nawet do marskości wątroby. Obecnie dostępne są szczepionki monowalentne, skojarzone (WZW A, WZW B) oraz wysokoskojarzone (WZW B, błonica, krztusiec, poliomyelitis, HiB) W przypadku wyboru szczepionki jednoskładnikowej podaje się trzy dawki w odstępie czasowym (0-1-6 miesięcy). Pierwszą dawkę należy przyjąć co najmniej 14. dni przed planowaną podróżą zagraniczną.
• Dur brzuszny, potocznie nazywany „chorobą brudnych rąk”, to choroba zakaźna, która charakteryzuje się ostrym przebiegiem. Wywoływana jest ona przez bakterie duru brzusznego, którymi można zakazić się przez wodę i zanieczyszczoną żywność. Nieodpowiednio leczona może grozić poważnymi powikłaniami, z których najpoważniejszą konsekwencją jest zgon. W Polsce dostępne są dwa typy szczepionek przeciw durowi brzusznemu w tym m.in. inaktywowane. Pierwszą dawkę szczepienia należy przyjąć co najmniej 7 dni przed planowanym wyjazdem.
• Tężec, błonica i krztusiec to trzy choroby zakaźne, przeciwko którym można zaszczepić się jednocześnie, przyjmując szczepionkę skojarzoną 3 w 1. Przy czym zawarta jest ona w obowiązkowym programie szczepień ochronnych. Podstawowym wskazaniem do przyjęcia tzw. dawki przypominającej jest immunizacja, która miała miejsce więcej niż 8-10 lat wcześniej. Oznacza to, że przed planowaną podróżą zagraniczną, powinny zaszczepić się osoby, które od co najmniej 8 lat nie były szczepione przeciwko tężcowi, błonicy i krztuścowi. Dawkę szczepienia należy przyjąć co najmniej 6 tygodni przed wyjazdem.
• Choroba Heinego-Medina, nazywana również polio i nagminnym porażeniem dziecięcym, jest bardzo groźną chorobą zakaźną. Występuje w Pakistanie i Afganistanie. Można się nią zarazić drogą fekalno-oralną. Objawia się ona wysoką temperaturą ciała, dreszczami, brakiem apetytu i ogólnym osłabieniem organizmu. Szczepienie przeciwko polio znajduje się w obowiązkowym programie szczepień ochronnych. Wskazaniem do przyjęcia kolejnej dawki szczepionki przed planowanym wyjazdem jest sytuacja, w której osoba dorosła z jakichś przyczyn nie otrzymała trzech dawek.
• Wścieklizna, która jest chorobą nieco zapomnianą i już praktycznie nieodnotowywaną w Europie. Jednakże na świecie wciąż umiera na nią nawet 70 tys. osób rocznie. Osoby, które podróżują do krajów tropikalnych – w szczególności do Afryki i Ameryki Południowej – powinny rozważyć szczepienie przeciwko wściekliźnie. Tego typu szczepionka zawiera zabitego wirusa wścieklizny. Podaje się ją w dwóch dawkach w kilku dniowych odstępach. Pierwszą z nich zaleca się przyjąć kilka tygodni przed planowanym wyjazdem.
• Cholera, która jest chorobą zakaźną o podłożu bakteryjnym. Charakteryzuje się ona wodnistą biegunką, odwodnieniem i zaburzeniami elektrolitowym. Co ważne, choroba ta w ogóle nie występuje w Polsce. Podstawowym wskazaniem do podania szczepienia przeciwko cholerze jest podróż zagraniczna w miejsca wysokiego ryzyka. W Polsce dostępna jest szczepionka zawierająca zabite bakterie przecinkowca cholery i podawana jest ona doustnie. Obejmuje ona trzy dawki, podawane w odstępach 1-6 tygodni. Wszystkie dawki szczepienia przeciw cholerze należy przyjąć minimum tydzień przed planowanym wyjazdem.
• Kleszczowe zapalenie mózgu, które jest ostrą chorobą wirusową o dużym ryzyku wystąpienia poważnych powikłań neurologicznych. Osobom podróżującym do krajów tropikalnych zaleca się szczepienie przeciwko tej chorobie. Taka szczepionka składa się z trzech dawek, które należy przyjąć po sobie w kilkumiesięcznych odstępach. Osoby, które planują wyjazd w sezonie letnim, powinny zaszczepić się już w lutym lub w marcu.
• Japońskie zapalenie mózgu, które jest groźną chorobą wirusową występującą w Indiach, południowo-wschodniej Azji i północno-wschodniej Australii. Z tego powodu udając się w podróż do tych państw, warto rozważyć szczepienie ochronne, które stanowi najlepszą formę profilaktyki przeciwko tej chorobie.
• Żółta gorączka (febra), która jest groźną chorobą wirusową, przenoszoną przez ukąszenie zakażonego wirusami komara. Można się nią zarazić, podróżując do krajów tropikalnych w tym: Afryki, Ameryki Środkowej i Południowej. Z tego powodu wybierając się do państw usytuowanych na tych kontynentach, należy zaszczepić się przeciwko żółtej gorączce. Szczepionka przeciwko tej chorobie zawiera żywe, osłabione części wirusa i zapewnia odporność na całe życie. Zaszczepić należy się minimum 30. dni przed planowaną podróżą w tereny epidemiczne. Co ważne, w niektórych państwach obowiązuje nakaz szczepienia przeciwko febrze dla wszystkich osób przekraczających granicę.

Kilka tygodni (ok. 4-6) przed planowaną podróżą do Tajlandii warto wykonywać szczepienia profilaktyczne, które mogą uchronić nas przed chorobami zakaźnymi i pasożytniczymi oraz ich przykrymi konsekwencjami (nawet utratą życia).

Zalecane szczepienia ochronne przed wyjazdem do Tajlandii obejmują choroby:

• błonica, tężec, krztusiec,
• WZW typu A,
• WZW typu B,
• dur brzuszny,
• cholera,
• wścieklizna,
• japońskie zapalenie mózgu.

Co ważne, szczepienia nie powinny stanowić jedynej formy profilaktyki zdrowotnej w przypadku podróży do Tajlandii. Ważne jest również postępowanie na miejscu w tym m.in. ochrona przed ukąszeniami owadów, a także zachowanie ostrożności przed zwierzętami(nie tylko dzikimi, ale również domowymi – psami i kotami). O czym należy jeszcze pamiętać przed podróżą do Tajlandii? Przede wszystkim o spożywaniu żywności z wiarygodnych źródeł i piciu wyłącznie wody butelkowanej (ewentualnie przegotowanej).

Szczepienia ochronne zalecane na ok. 4-6 tyg. przed podróżą do Indii można obejmują następujące choroby:

• błonica, tężec, krztusiec,
• WZW typu A,
• WZW typu B,
• dur brzuszny,
• cholera,
• wścieklizna,
• japońskie zapalenie mózgu.

Ważnym punktem w przypadku każdej odległej podróży zagranicznej jest przestrzeganie ważnych zasad spożywania żywności, w tym w szczególności:

• mycie rąk przed każdym posiłkiem,
• picie butelkowanej lub przegotowanej,
• wystrzeganie się napojów z lodem z niezaufanego źródła,
• unikanie żywności sprzedawanej na ulicy,
• rezygnacja z niepasteryzowanych produktów mlecznych.

Przed wyjazdem za granicę (poza teren Europy) warto zaopatrzyć się w odpowiednie leki, wykonać szereg badań profilaktycznych oraz zaszczepić się przeciwko groźnym chorobom. Wśród zalecanych szczepień przed podróżą do Egiptu można wymienić ochronę przed chorobami:

• błonica, tężec, krztusiec,
• WZW typu A,
• WZW typu B,
• dur brzuszny,
• wścieklizna.

W przypadku podroży do Kenii należy uprzednio sprawdzić książeczkę obowiązkowych szczepień ochronnych. Jeśli z jakichś powodów szczepienie lub jedna z jego dawek została pominięta, należy poddać się szczepieniu przypominającego.

Przed podróżą do Kenii warto przyjąć szczepionki chroniące przed następującymi chorobami:

Wśród szczepień ochronnych, którym warto poddać się przed wyjazdem do Tunezji – coraz bardziej popularnemu kierunkowi podróży wśród Polaków – można wymienić te zabezpieczające przed następującymi zakażeniami:

• błonica, tężec, krztusiec,
• WZW typu A,
• WZW typu B,
• dur brzuszny,
• wścieklizna.

Warto wziąć pod uwagę, że w Tunezji stosunkowo często występują takie choroby, jak: denga, gruźlica i leptospiroza.

Wyjazd do Meksyku wiąże się z potencjalnymi zagrożeniami zdrowotnymi. Można się przed nimi uchronić, stosując szczepienia ochronne, które są obecnie najlepszą formą profilaktyki przeciw chorobom zakaźnym. Do chorób, przed którymi można chronić się za pomocą szczepień zalecanych przed podróżą, należą:

• błonica, tężec, krztusiec,
• WZW typu A,
• WZW typu B,
• dur brzuszny,
• wścieklizna.

Przed wyjazdem na Zanzibar (do Tanzanii) należy rozważyć takie szczepienia, które ochronią przed następującymi chorobami:

• błonica, tężec, krztusiec,
• WZW typu A,
• WZW typu B,
• dur brzuszny,
• cholera,
• wścieklizna.

Wśród szczepień ochronnych, którym warto poddać się przed podróżą na Kubę, należy wymienić te zapobiegające chorobom:

• błonica, tężec, krztusiec,
• WZW typu A,
• WZW typu B,
• dur brzuszny,
• wścieklizna.

Udając się w podróż zagraniczną bez względu na miejsce warto mieć ze sobą apteczkę podróżną, by w miarę możliwości móc pomóc sobie lub komuś w potrzebie.

Wśród leków, preparatów i przedmiotów, które powinny się w niej znaleźć, można wymienić:

• zapas leków przyjmowanych codziennie (w przypadku syropów i zawiesin należy pamiętać, że maksymalna pojemność to 100 ml),
• zapas tabletek antykoncepcyjnych na cały pobyt,
• leki przeciwbólowe,
• leki przeciwgorączkowe,
• środki do odkażania skóry,
• środki do odkażania wody,
• środki opatrunkowe,
• osoby z wadą wzroku – druga para okularów, soczewki kontaktowe,
• okulary przeciwsłoneczne,
• kremy z wysokim filtrem przeciwsłonecznym,
• polisa ubezpieczeniowa zawierająca ubezpieczenie kosztów leczenia, transportu i następstw nieszczęśliwych wypadków.
• Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ), wydawana bezpłatnie osobom ubezpieczonym w NFZ i obowiązująca na większości obszarów Unii Europejskiej.