Kto dziedziczy składki z OFE?

Według analizy przeprowadzonej przez Izbę Gospodarczą Towarzystw Emerytalnych, w latach 1999-2011 zmarło 153 tysiące członków OFE, zaś do współmałżonków lub osób wskazanych w umowie z funduszem, a także do spadkobierców trafiło w sumie ponad 1,2 mld zł brutto. 


Kwoty te mogłyby być jeszcze wyższe, gdyby nie fakt, że część osób nie zgłasza do funduszy informacji o śmierci swoich bliskich, a więc nie korzysta z możliwości dziedziczenia oszczędności. Według niedawnych badań przeprowadzonych dla Nordea PTE, tylko 37 proc. ankietowanych wie o możliwości dziedziczenia pieniędzy z OFE.
 Warto zatem podkreślić, że śmierć bliskiej osoby trzeba zgłosić do OFE samemu.

Nie należy liczyć, że wyręczy nas w tym jakaś instytucja (np. Zakład Ubezpieczeń Społecznych) lub pracodawca. Dopóki nie wpłynie zgłoszenie współmałżonka lub osoby uposażonej przez zmarłego członka OFE, nie jest możliwe rozpoczęcie procedury wypłaty pieniędzy.
W razie kłopotów z ustaleniem funduszu, do którego należał zmarły, można udać się do oddziału ZUS właściwego dla jego miejsca zamieszkania.

ZUS pomoże ustalić, do którego OFE przekazywane były składki odprowadzane np. za pośrednictwem pracodawcy. 
Przypomnijmy, jakie są zasady dziedziczenia pieniędzy zgromadzonych na koncie w OFE przez bliską osobę zmarłą. 
Otóż ustawa o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych przewiduje wypłatę środków zgromadzonych na rachunku osoby ubezpieczonej w związku z jej śmiercią w dwóch częściach.

Pierwsza część jest należna małżonkowi zmarłego członka OFE. Natomiast druga część należna jest osobie wskazanej (uposażonej) przez zmarłego członka OFE- o ile taka osoba istnieje. Należy w tym miejscu przypomnieć, iż przystępując do otwartego funduszu, można wskazać osobę (osoby) upoważnioną do otrzymania pozostałej części zgromadzonych środków. 
Art. 131 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych stanowi, że OFE dokonuje wypłaty transferowej połowy środków zgromadzonych na koncie zmarłego na rachunek jego współmałżonka, założony w otwartym funduszu - w zakresie, w jakim środki te stanowiły przedmiot małżeńskiej wspólności majątkowej.

Jeśli zatem małżonkowie pozostawali w ustawowej wspólności majątkowej, a więc nie nastąpiło żadne ograniczenie wspólności - na rachunek małżonka, prowadzony w OFE, zostanie przelana połowa zgromadzonych środków. 
A co, jeżeli współmałżonek nie ma założonego konta w OFE? W takiej sytuacji fundusz, w którym gromadzone były środki osoby zmarłej, zobowiązany jest mu taki rachunek założyć.

Aby uzyskać uprawnienie do połowy zgromadzonych oszczędności, w OFE trzeba przedstawić następujące dokumenty:
 akt zgonu współmałżonka,
 odpis aktu małżeństwa,
 pisemne oświadczenie stwierdzające, że do chwili śmierci członka funduszu nie zaszły żadne zmiany w stosunkach majątkowych między małżonkami.
Wypłata środków dla współmałżonka nazywana jest wypłatą transferową, ponieważ polega na transferze środków z konta zmarłego członka OFE na konto jego współmałżonka. Wypłaty transferowe dokonywane są w ostatnim dniu roboczym następujących miesięcy: luty, maj, sierpień i listopad.
 Wypłaty dokonywane są dla osób, które dostarczyły komplet dokumentów niezbędnych do realizacji transferu do 25. dnia miesiąca poprzedzającego miesiąc transferowy (odpowiednio do 25. dnia następujących miesięcy: styczeń, kwiecień, lipiec i październik).




Nie każdy chce oszczędzać w OFE. Co w takim razie powinien zrobić współmałżonek, któremu założono konto w OFE, zasilone następnie oszczędnościami zmarłej żony czy męża? Jak je przelać na zwykły rachunek w banku? Czy zawsze jest to możliwe?
Otóż osoby, którym fundusz emerytalny otworzył rachunek w związku z wypłatami transferowymi, mają prawo do jednorazowej wypłaty wszystkich środków zgromadzonych na rachunku, w terminie czternastu dni od daty złożenia wniosku w tej sprawie. 


Art. 129a wspomnianej ustawy stanowi, że jednorazowa wypłata przysługuje w przypadku spełnienia przez właściciela rachunku jednego z trzech poniższych kryteriów:
 uzyskania decyzji przyznającej emeryturę, emeryturę rolniczą, zaopatrzenie emerytalne, uposażenie w stanie spoczynku,
 nie nabycia prawa do emerytury, w przypadku ukończenia 60 lat przez kobietę i 65 lat przez mężczyznę,
 środki zgromadzone na rachunku członka OFE urodzonego przed 1 stycznia 1969 r. nie są wyższe od kwoty stanowiącej:
- 50 procent przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, jeżeli otwarcie rachunku nastąpiło przed dniem 1 stycznia 2002 r.,
- 150 procent przeciętnego wynagrodzenia w poprzednim kwartale, jeżeli otwarcie rachunku nastąpiło po dniu 1 stycznia 2002 r. 
Jeżeli nie spełni się któregoś z powyższych warunków, pozostaje czekanie na osiągnięcie wieku emerytalnego...

 


W myśl art. 132 ustawy o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych, środki zgromadzone na rachunku zmarłego członka OFE, które nie zostaną wypłacone współmałżonkowi ubezpieczonego, przekazywane są osobom uposażonym przez zmarłego. Wypłaty takiej dokonuje się w terminie 3 miesięcy, ale nie wcześniej niż w ciągu miesiąca od dnia przedstawienia funduszowi dokumentu stwierdzającego tożsamość osoby uprawnionej. 
Wypłata dokonywana bezpośrednio na rzecz osoby wskazanej przez zmarłego następuje w formie wypłaty jednorazowej lub w formie wypłaty w ratach płatnych przez okres nie dłuższy niż dwa lata, zgodnie z pisemną dyspozycją osoby uprawnionej.


Jeżeli osobą uprawnioną jest współmałżonek zmarłego członka OFE, wówczas wypłata może być przekazana - jeśli takie będzie jego żądanie - na rachunek w otwartym funduszu.
Statystyki mówią, że w zależności od funduszu, od 40 proc. (Pekao) do ponad 80 proc. (PZU) ubezpieczonych wskazało w umowie z OFE osoby, które będą dziedziczyć pieniądze po ich śmierci. Wciąż jednak kilka milionów z prawie 16 mln Polaków tego nie zrobiło.
W razie braku osób wskazanych przez zmarłego, zgromadzone środki wchodzą w skład spadku. Spadkobiercy obowiązani są przedłożyć funduszowi prawomocne stwierdzenie nabycia spadku.
UWAGA! Pieniądze odziedziczone po zmarłym członku OFE wypłacane są pomniejszone o 19-procentowy zryczałtowany podatek dochodowy. Nabycie w drodze spadku środków zgromadzonych na rachunku zmarłego członka OFE nie podlega podatkowi od spadków i darowizn.



Zbliża się termin wypłaty pierwszych dożywotnich emerytur z OFE, co ma nastąpić począwszy od 1 stycznia 2014 roku. Tymczasem wciąż nie wiadomo, jak będą one wypłacane. 
Na razie wypłacane są jedynie tzw. okresowe emerytury kapitałowych ze środków zgromadzonych w OFE, które stanowią swoiste prowizorium. 
Przypomnijmy, że okresowa emerytura kapitałowa jest świadczeniem przysługującym wyłącznie kobietom, po ukończeniu 60. roku życia i do ukończenia 65. roku życia, pod warunkiem, że kwota uzbierana na ich koncie jest wyższa od 20-krotności dodatku pielęgnacyjnego. 
Pierwsze - bardzo niskie- wypłaty okresowych emerytur kapitałowych zaczęły się już w 2009 roku. Mężczyźni doczekają się od razu świadczeń dożywotnich w 2014 roku.