The Square: Dzikość ludzi spokojnych [RECENZJA]

Dobrze jest mieć dystans do siebie. Tym bardziej, że kruszą się ramy naszych przyzwyczajeń, strzeżone osiedla nie są już zabezpieczeniem przez zetknięciem się z klasami, których unikamy, stałe oceny okazały się zestawem mylnych stereotypów. W takim zamieszaniu albo odnowie - zależy jak na to spojrzeć - znowu na wszystkie sposoby odmieniamy takie sformułowania, jak tolerancja, społeczny porządek, wspólnota, zaufanie. I ponownie wychodzi nam, że ten świat to jednak dżungla ciągle jest.

Ruben Östlund w „The Square” zachowuje dystans, ale podgląda przenikliwie, nie zrażając się dyskomfortem widza. Bohaterem czyni Christiana, dyrektora prestiżowego muzeum sztuki nowoczesnej z gestem korzystającego ze swojej pozycji. Poznajemy go budzącego się w ubraniu, na kanapie, po upojnej nocy. Już za chwilę musi udzielić wywiadu młodej dziennikarce na temat muzeum i nowej wystawy. Ledwie doszedł do siebie, ale nie przeszkadza mu to ślizgać się po temacie przy pomocy współczesnej, muzealnej nowomowy. Kolejna sytuacja przyniesie mu moment zachwytu własną siłą. Oto na miejskim placu wraz z przypadkowym przechodniem staje w obronie przerażonej dziewczyny atakowanej przez brutalnego chłopaka. Lecz była to mistyfikacja, w wyniku której Christian stracił portfel i telefon. Namierzywszy aparat mężczyzna wkracza w rzeczywistość blokowiska, świat ludzi, których dotychczas nawet nie zauważał.

Z nieco surrealistycznym poczuciem humoru reżyser sinusoidalnie prowadzi nas przez kolejne wydarzenia w rozpadającym się doskonałym życiu dyrektora muzeum. A przejść musi on jeszcze m.in. przez poimprezowy seks z konsekwencjami i PR-owski skandal dotyczący jego placówki (jakże po łódzku aktualny). Östlund (także autor scenariusza) świetnie skonstruował swoją opowieść rozsypując wcześniej istnienie Christiana na wiele, często niezależnych elementów (choć szczególnie w drugiej części filmu nie zaszkodziłoby nieco skrótów). Oplata widza irytującymi dialogami, pozornie nic nie wnoszącymi, banalnymi scenami, by za chwilę wytrącić z beztroski. Przez historię błyskotliwie i z napięciem prowadzi też kamera Fredrika Wenzla.

Film jest fantastycznie zagrany. Od Claesa Banga w roli Christiana po najdrobniejsze epizody są to pierwszorzędne kreacje w wykonaniu aktorów z wyczuciem, precyzyjnie poprowadzonych przez reżysera. Także do granic naszego niepokoju i komfortu, jak w mocnej sekwencji performance’u Terry’ego Notary’ego (wcielał się w King Konga w „Kongu: Wyspie czaszki”), trudnej do wytrzymania, a zarazem rozbijającej podkreśleniem, że z dzikości nie wyprowadzają najbielsze koszule, eleganckie muszki, najdroższe fraki i suknie.

Twórca z pasją rozprawia się z wszechobecnym terrorem gołowąsów od PR-u

Szwedzki twórca z klasą i pasją rozprawia się z hipokryzją, pustką uczestników światowego obiegu nowoczesnej sztuki (jednocześnie sankcjonując samą sztukę), katastrofą wszechobecnego terroru gołowąsów od promocji. Bywa zbyt łopatologiczny, ale od razu ratuje się formą i energią obrazu. Obnaża absurdy, ułudę mieszczańskiej stabilizacji i wskazuje na ratunek w zwykłej empatii. Proponuje kino ważne, brawurowo zrealizowane, które ciągnie się za widzem długo po seansie. Moc jest dziś z Östlundem.
The Square, Szwecja/Dania/Francja/Niemcy, komediodramat, reż. Ruben Östlund, wyst. Claes Bang | Ocena: 5/6