Łódź ostatnim nieodkrytym miastem? Architekt: łodzianie powinni je docenić

To, jakie jest nastawienie łodzian do własnego miasta, powinni sami ocenić. Przyjezdni głosu lepiej niech nie zabierają, bo mogą wyjść na odmieńców. Wystarczy już, że na Mikołajki prezenty chowają do buta, a nie pod poduszkę.

- Sami łodzianie nie potrafią odkryć tego miasta - zapewnia Marek Janiak. - Kiedyś był taki żart. Wysiada facet na dworcu w Łodzi i pyta taksówkarza, gdzie w pobliżu można zobaczyć coś ciekawego. W Warszawie, odpowiada ten drugi.

Jak zmienić takie nastawienie? Docenić historię Łodzi i to, jaki ślad zostawiła w budynkach. A do tego wystarczy podnieść głowę do góry, gdy idzie się chodnikiem i to nie tylko po ul. Piotrkowskiej. Marek Janiak zapewnia, że Łódź posiada jedyny w swoim rodzaju, autentyczny zespół historyzujących, eklektycznych oraz secesyjnych kamienic z przełomu XIX i XX wieku oraz liczne pałace, wille i zespoły fabryczne. A wszystkie te budowle są symbolami wielonarodowej i wielowyznaniowej Łodzi.

- Dzięki temu jest to miasto o unikalnym krajobrazie architektonicznym w skali Europy - zapewnia Marek Janiak. - Mówi się, że Łódź wybudowali Żydzi. Ale oni nie przyjechali przecież do Łodzi z Izraela tylko z Francji, Niemiec czy Holandii i przenieśli tu część swojej kultury. Co ich tu przyciągnęło? Łódź była bramą wschodu. Dlatego ci, którzy chcieli szybko zarobić pieniądze, a nie mieli możliwości wyjazdu do Ameryki, przyjeżdżali do Łodzi. Nigdy Polska nie rozwijała się tak szybko, jak Łódź - dodaje Janiak.

Architekt miasta podkreśla, że Łódź rozwinęła się ze wsi w miasto w ciągu zaledwie 50-60 lat. Jeszcze w 1830 roku była osadą rolniczo-rękodzielniczą z trzema tysiącami mieszkańców. A już w 1890 roku stała się miastem przemysłowym. Wybudowano w niej 9 tys. domów, które zamieszkiwało 150 tys. osób. Za to w 1910 roku istniała już Łódź wielkomiejska z 500 tys. mieszkańców.

- Na przełomie XIX i XX wieku miasto odnotowało najbardziej intensywny rozwój, nawet według światowych standardów. Tylko Chicago w tym czasie rozwijało się w tak szybkim tempie, jak Łódź. Przecież rocznie budowano u nas dwieście kamienic - podkreśla Janiak.

Zresztą ogromne kwartały Łodzi porównywalne są pod względem struktury do dzielnic takich stolic jak Wiedeń, Londyn, Berlin z XIX wieku.

- Łódź ma jeszcze rzadszą siatkę ulic niż Nowy York. A fabrykanci i tak oddawali swoje działki pod drogi. Tak powstała ulica Spacerowa czy aleja Kościuszki - zaznacza architekt miasta. - W XIX wieku wraz z rozwojem industrialnym w głębi działek przy głównej osi miasta zaczęto budować zespoły fabryczne, a w części frontowej wspaniałe pałace i wielkomiejskie kamienice.

Według architekta miasta łódzka strefa wielkomiejska ma unikatowy charakter dzięki temu, że równomiernie przemieszano w jej strukturze pałace, kamienice, fabryki, parki i wille. A jest ich całkiem sporo. - Kamienice? Tak naprawdę nie wiadomo, ile ich jest. Bo czy liczyć je razem z oficynami czy bez? Na pewno około czterech tysięcy kamienic ma ciekawą ornamentykę. Takich kamienic nie powstydziłby się Paryż czy Wiedeń - zapewnia Janiak. - W Lozannie wszystkie kamienice są takie same.

Kamienice wyróżniają się również eklektycznymi, secesyjnymi szczytami. - Kiedyś śmiano się z Łodzi, że jest snem cukiernika. Ale dzięki ciekawym detalom nasze kamienice są wyjątkowe - zapewnia Janiak. - Mamy też szczęście, że znaczna ich część zachowała się do dziś. Przykładowo Wrocław ma zaledwie 30 procent tej zabudowy, która byłą przed wojną.

Kamienice to nie wszystko. W Łodzi jest aż 27 pałaców, czym nie może się poszczycić żadne inne miasto w kraju. Do tego w strefie wielkomiejskiej jest aż 47 willi. - W całej dolinie pałacowej w Kotlinie Jeleniogórskiej nie ma ich więcej niż pięćdziesiąt - zapewnia Janiak.

I do tego fabryki, których ornamentyka jest według Janiaka najładniejsza w Europie. W strefie wielkomiejskiej jest ich obecnie 300. A przed drugą wojną światową Łódź miała ich aż tysiąc. - Kiedyś miałem zrobić album dla Kalisza, jednego z najstarszych miast w Polsce. Opracowanie miało zawierać wszystkie obiekty, które powstały do drugiej wojny światowej. Album zrobiłem w cztery dni, a w Łodzi robiłbym go chyba przez sześć miesięcy - rozważa Marek Janiak.

Nie można też pominąć sporych obszarów zielonych w Łodzi, również leśnych. Wśród nich wyróżnia się Las Łagiewnicki, czyli największy obszar leśny znajdujący się w granicach miasta w Europie.

- Jak więc można narzekać, że Łódź to szare miasto? Przecież zieleni nie brakuje nawet w podwórkach - oburza się Marek Janiak. - A w Barcelonie jest to nie do pomyślenia. Tam w podwórkach nie ma ani jednego drzewa - zaznacza architekt miasta.

A Łódź może się jeszcze poszczycić ogrodami przy rezydencjach, z czego dziesięć z nich jest umieszczono w w rejestrze zabytków.