Makieta Litzmannstadt Getto. Można już oglądać trzecią część w Muzeum Tradycji Niepodległościowych

Nowy fragment makiety obejmuje tereny na zachód od obecnej ulicy Zachodniej, sięgając aż do dawnego szpitala ortopedycznego przy ulicy Drewnowskiej i sąsiedniej fabryki Aleksandra Damskiego.

Na dołączonym fragmencie można zobaczyć m.in. plac Piastowski oraz zburzone po wojnie hale targowe Tanfaniego. Jest też stojąca na placu zabytkowa latarnia elektryczna.

Odwzorowano też nieistniejący już stary cmentarz żydowski wraz z rzędami macew. Przez teren cmentarza przebiega obecnie ul. Zachodnia.

Cała makieta wykonana jest w skali 1 do 400. Przedstawia widok Litzmannstadt Getto z maja 1942 r. Dlatego są na niej m.in. kwitnące drzewa owocowe.

Do stworzenia makiety wykorzystane zostały zdjęcia lotnicze wykonane przez Luftwaffe właśnie w maju 1942 r., materiały z archiwów, a także prywatne zdjęcia od obecnych i dawnych mieszkańców Łodzi. Pomocne są także zdjęcia współczesne, bo większość budynków getta zachowała się.

Pomagają nawet wspomnienia. - W ten sposób można odtworzyć drobne budynki, których nie widać na zdjęciach- mówi Izabela Terela, kierująca zespołem makiety w Muzeum Tradycji Niepodległościowych.

Wśród osób, które przekazały zdjęcia, jest m.in. łodzianka, której rodzina mieszkała przy ul. Rybnej. Dzięki zdjęciu jej ojca pozującego z psami na podwórku kamienicy, udało się odtworzyć jej wygląd. Zdjęcia przysyłają też mieszkający za granicą dawni łodzianie oraz potomkowie osób przebywających w getcie.

- Czasami wystarczy znajdujący się na zdjęciu narożnik kamienicy, by ją umiejscowić na makiecie i zrekonstruować wygląd - mówi Terela.

Wszystkie budynki zostały odtworzone graficznie, wydrukowane na drukarce 3D, a następnie ręcznie złożone i pomalowane. Pojawiły się też drzewa, samochody, a także charakterystyczne elementy takie jak kładki nad ulicami. Prace modelarskie przeprowadziło studio SMW Design ze Zgierza.

Wykonanie makiety wraz z dokumentacją i konsultacjami historycznymi kosztowało do tej pory około pół miliona złotych.

Tymczasem zespół przygotowujący makietę myśli już o ostatnim, brakującym fragmencie. Powstać ma makieta terenu na północ od ulicy Limanowskiego, a także na północ od ul. Wojska Polskiego aż do rejonu Inflanckiej, ze stacją Radegast, Marysinem i obecnym cmentarzem żydowskim.

Tereny te po II wojnie światowej zostały bardzo dokładnie przebudowane. Dlatego Muzeum Tradycji Niepodległościowych czeka na zdjęcia tego obszaru Łodzi z czasów przedwojennych, II wojny światowej, a także z okresu powojennego.

Muzeum szuka zdjęć już teraz, żeby po wykonaniu kolejnego fragmentu nie wprowadzać zbyt wielu zmian.

- Najwięcej zgłoszeń mamy już po oddaniu kolejnego fragmentu makiety - mówi Izabela Terela. - Dlatego zdarza się, że odklejamy jakiś element i przestawiamy, by wyglądał tak, jak w rzeczywistości - twierdzi Terela.

Makietę wraz z nowym fragmentem można oglądać od wczoraj w siedzibie Muzeum Tradycji Niepodległościowych przy ul. Gdańskiej 13. Docelowo ma się znaleźć w filii placówki na stacji Radegast (al. Pamięci Ofiar Litzmannstadt Getto 12). Będzie tam dostępna od grudnia, po remoncie placówki.

Litzmannstadt Getto zostało utworzone przez Niemców 8 lutego 1940 r. na terenie łódzkich Bałut. Było jednym z pierwszych gett utworzonych w czasie II wojny światowej na ziemiach polskich, a także najdłużej istniejącym. Szacuje się, że przeszło przez niego ponad 200 tys. osób - Żydów z Łodzi i okolic, a także z zachodniej Europy.

Większość mieszkańców getta została zamordowana w Chełmnie nad Nerem i w Auschwitz. Dzieci i starców wywieziono już we wrześniu 1942 r. w czasie tzw. Wielkiej Szpery. Kolejne wywózki miały miejsce w 1944 r. Ostatni transport do Auschwitz odjechał 29 sierpnia 1944 r. Tę datę uważa się za koniec istnienia Litzmannstadt Getto. Do wyzwolenia getta 19 stycznia 1945 r. dotrwało zaledwie 850 osób. Przeżyło w sumie kilka tysięcy.

73. rocznica likwidacji Litzmannstadt Ghetto