Matura 2017. Test z historii I [TEST, KLUCZ ODPOWIEDZI]

TU ZNAJDZIESZ ODPOWIEDZI

TEST Z HISTORII I

ZADANIE 1
Po przeczytaniu poniższych tekstów odpowiedz na pytanie oraz wypełnij tabelę.

Mniej więcej 10 tys. lat temu rozpoczął się największy zwrot w historii ludzkości. [...] historycy nie wahali się nazwać tego procesu rewolucją neolityczną (od trwającego wówczas okresu epoki prehistorycznej – neolitu).
[w:] M. Gładysz, Ł. Skupny, Histora I, Gdańsk 2001, s.18.

Badania paleobotaników i archeologów świadczą w każdym razie o tym, że około 7000 r. p.n.e. uprawa niektórych odmian zbóż była mocno zakorzeniona. [...] Jedną z osad wczesnorolniczych była Beidha w pobliżu miasta pustynnego Petra [...]. Odkryła ją, datując na przełom VIII i VII tysiąclecia, angielska ekspedycja Diany Kirkbride. Podczas prac odnaleziono odciski ziaren uprawnego jęczmienia i pszenicy, które zachowały się na wyrobach z gliny.
[w:] J. Zabłocka, Historia Bliskiego Wschodu w starożytności, Wrocław 1982, s. 18-19.

A. W jakim rejonie świata rewolucja neolityczna rozpoczęła się najwcześniej?
B. Podaj zajęcie będące podstawą egzekucji ludzi[/b]
- Przed rewolucją neolityczną
- Po rewolucji neolitycznej

ZADANIE 2
Przeczytaj zamieszczone fragmenty źródeł i wykonaj polecenia

A. W kolumnie A wpisz literę, która oznacza autora cytatu.
a) Oktawian August;
b) Gajusz Juliusz Cezar;
c) Marek Porcjusz Kato;
d) Perykles
B. Uporządkuj chronologicznie, od najwcześniejszego do najpóźniejszego, autorów cytatów. Wpisz w kolumnie B liczby od 1 do 3.

ZADANIE 3
Na podstawie fragmentu rozmowy przeprowadzonej na Kremlu w dniu 3 grudnia 1941 roku i własnej wiedzy wykonaj polecenie.
Władysław Sikorski: [...] Mam ze sobą listę ok. 4.000 oficerów, których wywieziono siłą i którzy znajdują się jeszcze obecnie w więzieniach i obozach pracy, i nawet ten spis nie jest pełny [...]. Poleciłem sprawdzić czy nie ma ich w Kraju, z którym mam stałą łączność. Okazało się, że nie ma tam żadnego z nich, podobnie jak w obozach naszych jeńców w Niemczech. Ci ludzie znajdują się tutaj. [...] Józef Stalin: To niemożliwe. Oni uciekli. Władysław Anders: Dokąd mogli uciec? Józef Stalin: No, do Mandżurii.
Władysław Anders: To niemożliwe [...].
[w:] W. Anders, Bez ostatniego rozdziału. Wspomnienia z lat 1939-1946, Londyn 1983, s. 89.

Wyjaśnij, jaki był los polskich oficerów, o których rozmawiano w czasie spotkania.

ZADANIE 4
Spośród wymienionych wydarzeń wybierz dwa najwcześniejsze. Obok pierwszego chronologicznie wydarzenia wpisz literę A, obok drugiego literę B.

• Uzależnienie greckich miast-państw przez Macedonię
• Druga wojna punicka
• Bitwa pod Maratonem
• Dyktatura Cezara w Rzymie
• Podbój Persji przez Aleksandra Wielkiego
• Pierwsza wojna punicka

ZADANIE 5
Na podstawie tekstów źródłowych wykonaj polecenia.

Tekst 1.
Fragment postanowień dotyczących nauczania języka w szkołach ludowych z 1873 r.
I. Językiem nauczania wszystkich przedmiotów, z wyjątkiem religii i śpiewu kościelnego, jest język niemiecki. Językiem polskim można się posługiwać pomocniczo tylko o tyle, o ile jest to niezbędne dla zrozumienia przedmiotu nauczania.
II. Nauka religii i śpiewu kościelnego dla dzieci mówiących po polsku ma być udzielana w języku ojczystym. Jeśli jednak znają one język niemiecki na tyle, że mogą zrozumieć udzielane w nim wyjaśnienia, należy, na podstawie zezwolenia rejencji*, wprowadzić również nauczanie tych przedmiotów w języku niemieckim, na średnim i wyższym stopniu nauczania.

* Rejencja - jednostka administracyjna średniego szczebla.

Tekst 2.
Fragment postanowień dotyczących likwidacji nauki języka polskiego w szkołach ludowych z 1887 r.
Na podstawie udzielonego mi najwyższego pełnomocnictwa zarządzam niniejszym zniesienie języka polskiego we wszystkich bez różnicy szkołach ludowych prowincji poznańskiej oraz przeznaczenie uzyskanych przez to wolnych godzin na naukę i ćwiczenie języka niemieckiego. Przywiązuję dużą wagę do tego, aby niniejsze zarządzenie natychmiast zostało wcielone w życie [...], plany lekcyjne we wszystkich szkołach ludowych [...] zostaną odpowiednio zmienione [...].
[w:] Polska w latach 1864-1918. Wybór tekstów źródłowych do nauczania historii, red. A. Galos, Warszawa
1987, s. 32-33.

A. Zidentyfikuj zabór, do którego odnoszą się obydwa dokumenty.
B. Podaj nazwę procesu historycznego, który opisany został w obydwu tekstach.
C. Na podstawie obydwu tekstów wyjaśnij, jak zmieniła się polityka zaborcy.

ZADANIE 6
Wpisz w odpowiednie miejsca tabeli imiona wszystkich wymienionych władców, którzy panowali we wskazanych stuleciach.
August III, Jan Kazimierz, Stanisław August Poniatowski, Władysław IV, Zygmunt I Stary, Zygmunt II August

• XVI w.
• XVII w.
• XVIII w.

ZADANIE 7
Przeczytaj fragment tekstu M. Kromera o społeczeństwie polskim i wykonaj polecenia.

Do pospólstwa zalicza się wszystkich tych, którzy nie należą do szlachty [...] czy to będą rolnicy, ogrodnicy, pszczelarze lub pasterze bydła, czy też rzemieślnicy i wyrobnicy, lub szynkarze, karczmarze, woźnice i kupcy, bez względu na to, czy prowadzą życie na roli [...] we wsiach i osiedlach, czy też w miasteczkach i miastach.
Pospólstwo miast i miasteczek jest w nieco lepszym położeniu i cieszy się większą swobodą, aniżeli lud wieśniaczy. Wprawdzie i jedni i drudzy płacą swoim panom roczne czynsze, ale rolnicy i wieśniacy [...] świadczą ponadto wszelkie darmowe prace przy uprawie pańskich gruntów i inne posługi dworskie, wykonywane nie tylko ręcznie, lecz także własnym sprzężajem. Nikomu przy tym nie wolno bez zezwolenia pana przenieść się gdzie indziej, tak że są oni jak gdyby przypisani do ziemi i niewiele się różnią od niewolników, zwłaszcza w obecnych czasach.
źródło: T. Cegielski, K. Zielińska, Dzieje nowożytne 1492-1815. Ćwiczenia źródłowe z historii dla szkól średnich, t. III,
Warszawa 1999, s. 201

A. Napisz, co - zdaniem autora - łączy opisanych w tekście mieszkańców wsi i miast. Podaj dwie cechy.
B. Napisz, czym - zdaniem autora - różnią się mieszkańcy wsi od mieszkańców miast. Podaj dwie różnice.
C. Wyjaśnij podkreślone pojęcie.

ZADANIE 8
Przeczytaj uważnie obydwa teksty i odpowiedz na pytania.

Tekst nr 1
Przeniesienie siedziby papiestwa do Rzymu [z Awinionu] miało być jednym z warunków odnowy Kościoła, a tymczasem stało się ono początkiem jego największego upadku i poniżenia.

Tekst nr 2
Kardynał genewski, przeciągnąwszy podstępnie na swą stronę trzech kardynałów, którzy dotąd stali po stronie papieża Urbana (papież w latach 1378-1389), kazał się wybrać papieżem, czyli raczej antypapą, i zmieniwszy swe imię Robert, nazwał się Klemensem VII. [...] i nastąpiły mężobójstwa, pożary, rabunki, wojny, zniszczenia, nie tylko ziem, lecz całych królestw, nieszczęścia i błędy dla wszystkich wiernych w Chrystusie [...]. Papież zaś Urban obłożył ekskomuniką antypapę Roberta i jego kardynałów, pozbawiając zarazem tych kardynałów wszystkich zaszczytów, godności i beneficjów.
Gobelinus Persona, Cosmodromium, [w:] Wiek V - XV w źródłach, opr. M.Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard,
Warszawa 1997, s. 316.

A. Przepisz część tekstu nr 1, która zawiera opinię autora.
B. Podaj nazwę, którą określa się w piśmiennictwie historycznym wydarzenia opisane w tekście nr 2.

ZADANIE 9
Wpisz w odpowiednie miejsce w tabeli nazwę zakonu, którego dotyczy przedstawiony opis.
Odpowiedź wybierz spośród: dominikanie, benedyktyni, pijarzy, jezuici.

1. Zgromadzenie zrodziło się z ruchów dobrowolnego ubóstwa. Był to zakon wyrosły ze środowisk miejskich i z ich potrzeb religijnych. Jego celem stało się duszpasterstwo wśród świeckich. Do XV wieku był zakonem żebraczym.
2. Obowiązywały tu śluby zakonne, a jako czwarty dodano wypełnianie bez ociągania każdego rozkazu papieża wydanego dla zbawienia dusz i szerzenia wiary. Środkami zakonu miały być „dzieła miłości", nauczanie i kazania.
3. Klasztory tego zgromadzenia, lokowane z dala od miast, były ośrodkami kultury. W nich znalazły miejsce skryptoria, biblioteki, szkoły. Odegrały niemałą rolę w procesie chrystianizacji wsi. Dewizą zakonu stało się „ora et labora" - módl się i pracuj.
na podstawie: H. Manikowska, J. Tazbirowa, Historia 1. Średniowiecze, Warszawa 1993, s. 37, 98; Historia Kościoła katolickiego, t. 3, Warszawa 1989, s. 94

ZADANIE 10
Mapy przedstawiają Polskę średniowieczną w różnych okresach historycznych.

Dopasuj do każdej mapy numer właściwego podpisu wybranego spośród zamieszczonych poniżej.
1. Polska za panowania Bolesława Chrobrego
2. Polska w okresie rozbicia dzielnicowego
3. Polska za panowania Władysława Łokietka
4. Polska za panowania Kazimierza Wielkiego

ZADANIE 11
Na podstawie tekstu wykonaj polecenie.

W III w. [p.n.e.] ustaliła się zwyczajowo kolejność sprawowania urzędów - od niższych poczynając, na najwyższych kończąc. Naruszenie tych norm zwyczajowych [...] spowodowało dążenie do ujęcia reguł sprawowania urzędów w normy prawne. W roku 180 [p.n.e.] uchwalono [...] ustawę Williusza [...], która ustalała ścisły cursus honorum*. Pierwszy urząd - kwesturę mógł sprawować obywatel mający minimum 27 lat i odbytą służbę wojskową. Następnym stopniem w karierze miało być stanowisko edyla lub trybuna ludowego (30 lat), nie było ono jednak w pełni obowiązkowe. Trzeci stopień w cursus honorum - to pretura, sprawowana w wieku minimum 40 lat, po trzech latach mógł się były pretor ubiegać o stanowisko konsula, mając co najmniej 43 lata; ponowić konsulat można było dopiero po 10 latach. [...] Najważniejszymi urzędnikami byli w Rzymie konsulowie,
których wybierano corocznie w liczbie dwóch. [...]
Cenzorowie [...] byli urzędnikami o charakterze specjalnym. Wybierani w liczbie dwóch na pięć lat, władzę swą sprawowali przez 18 miesięcy. [...] Na cenzorów powoływano zwykle starszych wiekiem senatorów ze znakomitych rodzin, z reguły byłych konsulów.
[w:] M. Jaczynowska, Historia starożytnego Rzymu, Warszawa 1974, s. 83-84.

* Cursus honorum - następstwo w obejmowaniu urzędów, przebieg kariery politycznej w republikańskim Rzymie.

Sformułuj trzy ogólne zasady obejmowania i piastowania urzędów w republice rzymskiej.

ZADANIE 12
Przeczytaj teksty źródłowe i wykonaj polecenia.

Tekst 1. Wydarzenia datowane na rok 1097
[...] książę Władysław powierzył obu synom swe wojsko i wysłał ich na wyprawę na Pomorze.
Oni zaś, odszedłszy i powziąwszy nie znane mi bliżej postanowienie, zawrócili z drogi z niczym. Wobec tego ojciec, podejrzewając [w tym] coś, natychmiast podzielił między nich królestwo, jednakże nie wypuścił ze swych rąk głównych stolic państwa. [...] Ojciec zaś, zapytany przez możnych, który z nich ma wybitniejsze zajmować miejsce przy wysyłaniu i podejmowaniu poselstw, w powoływaniu [pod broń] wojska i prowadzeniu go oraz w rozlicznych dziedzinach zarządu tak wielkiego królestwa, odpowiedzieć miał w te słowa: „Moją jest wprawdzie rzeczą, jako człowieka starego i słabego, podzielić między nich królestwo i sądzić o tym, co jest teraz [...]. Po śmierci mojej atoli Zbigniew niechaj ma Mazowsze wraz z tym, co obecnie posiada, Bolesław zaś, prawy syn mój, niech obejmie główne stolice królestwa we Wrocławiu, w Krakowie i w Sędomirzu. [...]" Po dokonaniu tedy w powyższy sposób podziału państwa i po [tej] wcale pięknej mowie ojca, każdy z synów udał się do swojej części państwa, ojciec ich zaś zawsze najchętniej przemieszkiwał na swym Mazowszu.

Tekst 2. Wydarzenia datowane na rok 1102
Zmarł zatem książę Władysław w podeszłym wielu i długą słabością złożony [...]. Skoro zaś obaj bracia przybyli, zanim jeszcze pochowali ojca, doszło pomiędzy nimi do wielkiego sporu o podział skarbów i królestwa [...]. Tak więc po wcale zaszczytnym i okazałym pogrzebie księcia Władysława w kościele płockim, po rozdzieleniu skarbca ojcowskiego pomiędzy synów i po urządzeniu królestwa polskiego wedle podziału dokonanego jeszcze za życia ojca, każdy z braci zajął część przypadłą mu z podziału.

Tekst 3. Wydarzenia datowane na rok 1106/1107
Tymczasem zaś przyniesiono przychwycone wraz z posłańcami listy Zbigniewa, z których okazały się liczne zdrady i knowania. [...] Na koniec Bolesław nader roztropnie i stosownie zawarł tymczasowo pokój z Czechami, a zwoławszy wojsko postanowił wypędzić Zbigniewa. Zbigniew zaś nie czekał na przybycie brata, [...], lecz uciekł jak jeleń i przepłynął rzekę Wisłę. Bolesław atoli spiesznie przybył pod Kalisz, a napotkawszy tam opór garści wiernych Zbigniewowi w kilku dniach ten gród zajął, a równocześnie odebrawszy poselstwo ustanowił swego komesa w mieście Gnieźnie. [...] spiesząc do przeniesionej stolicy w Łęczycy i tam naprawił stary gród, [mający być osłoną] przeciw Mazowszu. Wtedy dopiero napłynęły posiłki od Rusinów i Węgrów, z którymi wyruszył w drogę i przeprawił się przez Wisłę. Wówczas Zbigniew zupełnie upadł na duchu [...]. Wtedy dopiero uznał się za niższego od brata [...]. Wtedy uzyskał od brata [tyle], że zatrzymał Mazowsze jako lennik, nie zaś jako władca udzielny.
źródło: Anonim tzw. Gall, Kronika polska, oprac. M. Plezia, Wrocław 1975, s. 78-80, 95, 115

A. Napisz, czym kierował się książę Władysław, dokonując podziału państwa.
B. Napisz, któremu z książąt przypadało w kolejnych podziałach Mazowsze.
Rok 1097
Rok 1102
Rok 1106/1107
C. Wymień wszystkie grody wzmiankowane przez kronikarza, które zaznaczone są na mapie jako naczelne.

ZADANIE 13
Na podstawie ilustracji podaj dwie cechy architektury barokowej.

[w:] U. Ormicka, Kraków w 3 dni, Warszawa 2003, s. 135.

ZADANIE 14
Zdecyduj, czy zamieszczony poniżej tekst to fragment aktu konfederacji barskiej, czy targowickiej. Przedstaw dwa argumenty uzasadniające twoje rozstrzygnięcie.
[...] My, rady dygnitarze, szlachta i obywatele Korony Polskiej [...]. Kiedy wolne i nikomu nie podległe narody polskie losem teraz nieszczęśliwym w przeciągu tych lat kilku, od śmierci Najjaśniejszego Augusta III, króla i pana dobrego i pobożnego, swobodnie i miło panującego, do smutnej i okropnej przyprowadzone postaci, [...] zbieramy się do obrony wiary i wolności [...] przy wierze świętej rzymskiej katolickiej, [...] przy prawach starodawnych i swobodach narodowych – na podźwignienie, oraz i uwolnienie spod ciężkich i nieprzyjacielskich aresztów współbraci naszych; - także na zniesienie straży [...] J.O. księcia [Karola] Radziwiłła [...] i innych osób konfederackich [...] wojskiem rosyjskim otoczonych i pod strażą zbrojną tegoż wojska trzymanych [...].
[w:] Wiek XVI - XVIII w źródłach, oprac. M. Sobańska-Bondaruk, S. B. Lenard, Warszawa 1999, s. 407, 40

Jest to fragment aktu konfederacji ………

ZADANIE 15
Przeczytaj tekst i wykonaj polecenie.

Jakoż u Greków, żeby już innych pominąć, ludzie, którzy zarządzali dochodami państwa, jeśli się im powierzy tylko talent [jednostka wagowa i monetarna], mimo kontroli dziesięciu dozorców, tyluż pieczęci i podwójnej liczby świadków, nie potrafią dochować rzetelności. Natomiast u Rzymian mężowie, którzy podczas swego urzędowania lub posłowania mają w swym ręku wielką sumę pieniędzy, już dla samej świętości przysięgi zostają wierni swemu obowiązkowi. I jeżeli u innych ludów rzadko znajdzie się mąż, który nie tknie pieniędzy publicznych i pod tym względem zachowa czyste ręce, to u Rzymian rzadki bywa przypadek schwytania jakiegoś przeniewiercy na gorącym uczynku.
źródło: Polibiusz, Dzieje, tłum. S. Hammer, Wrocław 1957, ks. 6, 56

Oceń, który z wymienionych w tabelce wniosków jest prawdziwy. Wpisz w odpowiednie miejsce PRAWDA.

• Autor chwali Greków za ochronę publicznych pieniędzy.
• Autor chwali Rzymian za uczciwość w sprawowaniu funkcji publicznych.
• Autor wyszydza Rzymian za „wierność obowiązkowi dla samej świętości przysięgi" i za rzadkie przypadki schwytania jakiegoś przestępcy.

TU ZNAJDZIESZ ODPOWIEDZI