Miałeś wypadek przy pracy? Sprawdź, co Ci się należy

Za wypadek przy pracy lub równorzędny uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć, które nastąpiło m.in. podczas:
– wykonywania przez pracownika zwykłych czynności służbowych lub poleceń przełożonych,
– wykonywania przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia,
– pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy, w drodze między siedzibą firmy a miejscem wykonywania obowiązków zawodowych,
– podróży służbowej (z wyjątkiem przypadku, gdy wypadek został spowodowany postępowaniem pracownika, które nie miało związku z wykonywaniem powierzonych mu zadań),
– wykonywania pracy na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub umowy o świadczenie usług,
– wykonywania zwykłych czynności związanych z prowadzeniem pozarolniczej działalności gospodarczej.

Pełny wykaz sytuacji, w których można uznać wystąpienie wypadku przy pracy, zawiera art. 3 ustawy z dnia 30 października 2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (tekst jednolity Dz.U. z 2009 roku nr 167, poz. 1322).

Przy ustalaniu prawa do renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty rodzinnej i dodatku do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej z tytułu ubezpieczenia wypadkowego oraz przy ustalaniu wysokości tych świadczeń stosuje się takie same zasady, jak w przypadku takich samych świadczeń, które nie mają związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

Jednak świadczenia z ubezpieczenia wypadkowego nie podlegają pewnym ograniczeniom, jakimi obwarowane są inne renty i świadczenia. Otóż należy w tym miejscu zaznaczyć, że:

1. Renta z tytułu niezdolności do pracy, renta szkoleniowa, renta rodzinna i dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej z tytułu ubezpieczenia wypadkowego przysługuje niezależnie od długości okresu tego ubezpieczenia oraz bez względu na datę powstania niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.

2. Renta z tytułu niezdolności do pracy i renta szkoleniowa przyznane w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową nie mogą być niższe niż:
– 60 proc. podstawy wymiaru renty - dla osoby częściowo niezdolnej do pracy,
– 80 proc. podstawy wymiaru renty - dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy,
– 100 proc. podstawy wymiaru renty - dla osoby uprawnionej do renty szkoleniowej.

3. Przy ustalaniu podstawy wymiaru renty nie stosuje się ograniczenia jej wysokości wskaźnikiem 250 proc. Jednak w przypadku dokonania wyliczeń z wykorzystaniem wyższego niż 250 proc. wskaźnika wysokości podstawy wymiaru renty nie obowiązują określone w punkcie 2. gwarancje dotyczące tego, iż renta nie może być niższa niż określony procent podstawy jej wymiaru.

4. Prawo do renty z tytułu niezdolności do pracy spowodowanej wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową, które ustało z powodu ustąpienia niezdolności do pracy, może być przywrócone w przypadku ponownego powstania tej niezdolności, bez względu na okres, jaki upłynął od ustana prawa do renty.

Uprawnionym członkom rodziny ubezpieczonego, który zmarł wskutek wypadku przy pracy (lub choroby zawodowej), przysługuje renta rodzinna z ubezpieczenia wypadkowego. Renta taka przysługuje też członkom rodziny zmarłego na skutek wypadku przy pracy lub choroby zawodowej rencisty, który był uprawniony do renty z tytułu niezdolności do pracy.

Osobami uprawnionymi do renty rodzinnej wypadkowej są, tak jak w przypadku zwykłej renty rodzinnej: małżonek, dzieci własne, dzieci drugiego małżonka, przysposobione, przyjęte na wychowanie i utrzymanie przed osiągnięciem pełnoletności wnuki, rodzeństwo i inne dzieci (w tym również w ramach rodziny zastępczej) oraz rodzice.

Osoby te nabywają prawo do renty rodzinnej, jeżeli spełnią warunki wymagane do tej renty, określone w ustawie emerytalnej.

Prawo do renty rodzinnej nabywają również członkowie rodziny, którzy pozostali po renciście:
– pobierającym rentę z tytułu wypadku w drodze do lub z pracy, którego śmierć nastąpiła po 31 grudnia 2002 r. wskutek takiego wypadku,
– pobierającym rentę z tytułu wypadku w szczególnych okolicznościach lub z tytułu choroby zawodowej pozostającej w związku ze szczególnymi okolicznościami, którego śmierć nastąpiła po 31 grudnia 2002 r. wskutek takiego wypadku lub choroby zawodowej.

Rentę rodzinną należną z ubezpieczenia wypadkowego oblicza się tak samo, jak zwykłą rentę rodzinną, z tą różnicą, że podstawę obliczenia jej wysokości stanowi renta rodzinna dla osoby całkowicie niezdolnej do pracy w związku z wypadkiem przy pracy lub chorobą zawodową.
Na jakie świadczenia można liczyć

Z tytułu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej ubezpieczonemu mogą przysługiwać następujące świadczenia:
- jednorazowe odszkodowanie,
- zasiłek chorobowy,
- świadczenie rehabilitacyjne,
- zasiłek wyrównawczy,
- renta z tytułu niezdolności do pracy,
- renta szkoleniowa,
- zasiłek pielęgnacyjny,
- pokrycie kosztów leczenia z zakresu stomatologii, szczepień ochronnych i zaopatrzenia w przedmioty ortopedyczne.

Rodzinom ubezpieczonych lub rencistów zmarłych z powodu wypadku przy pracy lub choroby zawodowej może przysługiwać natomiast:
- jednorazowe odszkodowanie,
- renta rodzinna,
- dodatek do renty rodzinnej dla sieroty zupełnej.

Zarówno niezdolność do pracy, jak też jej związek lub związek śmierci ubezpieczonego z wypadkiem przy pracy bądź chorobą zawodową ustala lekarz orzecznik Zakładu Ubezpieczeń Społecznych lub komisja lekarska.

Obecnie najniższa gwarantowana renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową (a także wypadkowa renta rodzinna) wynosi 997,38 zł. Najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy w związku z wypadkiem lub chorobą zawodową ma wysokość 765,50 zł.

Dla porównania najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy (a także renta rodzinna), której przyznanie nie ma związku z wypadkiem przy pracy, wynosi 831,15 zł. Najniższa renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy przyznana bez związku z wypadkiem przy pracy wynosi zaś 637,92 zł.

Kiedy można mówić o wypadku w drodze do pracy

Za wypadek w drodze do pracy lub z pracy uważa się nagłe zdarzenie wywołane przyczyną zewnętrzną, które nastąpiło w drodze z domu do pracy lub z pracy do domu, jeżeli droga ta była najkrótsza i nie została przerwana.
Zastrzeżeń tych nie należy jednak traktować kategorycznie. Zdarzenie może być uznane za wypadek w drodze do pracy, jeśli droga z domu, choć nie najkrótsza, była najdogodniejsza z przyczyn komunikacyjnych. Również może być uznane za wypadek w drodze do pracy, jeśli droga ta została przerwana, ale gdy ta przerwa była życiowo uzasadniona i jej czas nie przekraczał granic potrzeby.

PRZYKŁADY

Marta złamała rękę, gdy poślizgnęła się i upadła na targowisku. Weszła tam wracając z pracy do domu, aby kupić produkty na przygotowanie obiadu. Był to wypadek w drodze z pracy, gdyż przerwa w tej drodze była życiowo uzasadniona, a jej czas nie przekraczał granic potrzeby.

Rafał zamiast, jak zwykle, tramwajem linii 5 wracał do domu "jedynką", żeby odwiedzić kolegę. Zabawił u niego kilka godzin. Gdy późnym wieczorem wracał od kolegi do domu, został potrącony przez samochód. Zdarzenie to nie zostanie uznane za wypadek w drodze z pracy, gdyż droga do domu, którą wracał Rafał nie była ani najkrótsza, ani najdogodniejsza z przyczyn komunikacyjnych. Ponadto trudno byłoby mu udowodnić, że kilkugodzinna wizyta u kolegi była życiowo uzasadnioną przyczyną przerwy w drodze do domu.

Za drogę do pracy lub z pracy uważa się też drogę do miejsca lub z miejsca:
- innego zatrudnienia lub działalności stanowiącej tytuł ubezpieczenia rentowego,
- zwykłego wykonywania funkcji lub zadań zawodowych albo społecznych,
zwykłego spożywania posiłków,
- odbywania nauki lub studiów.

Ofiara wypadku w drodze do pracy lub z pracy może mieć przyznaną rentę z tytułu niezdolności do pracy, niezależnie od długości posiadanego okresu składkowego i nieskładkowego.

Ważne przepisy

Więcej szczegółowych informacji na temat świadczeń wypadkowych można znaleźć w ustawie.

Właściwa jest tu ustawa z 30.10.2002 r. o ubezpieczeniu społecznym z tytułu wypadków przy pracy i chorób zawodowych (t.j. Dz.U. z 2009 r. nr 167, poz. 1322).