Na tropie tajemnic bociana czarnego

Na tropie tajemnic bociana czarnego

Bocian biały – jak wygląda, każdy może zobaczyć. Bocian czarny, zwany dawniej hajstrą, jest o wiele mniej znany, gdyż jest to gatunek typowo leśny, unikający sąsiedztwa człowieka. Jest nielicznym ptakiem lęgowym, nieco mniejszym od bociana białego. Upierzenie tych ptaków jest czarne, jedynie brzuch i piersi są białe. Wyróżniają się dziób, nogi i charakterystyczny nieopierzony obszar wokół oka - są bowiem jaskrawoczerwone.

Bocian czarny, ze względu na swoją rzadkość, podlega ochronie ścisłej, a wokół jego gniazda wyznaczane są strefy ochronne. Mało tego – dokładna lokalizacja gniazda jest objęta tajemnicą, aby ochronić parę przed ciekawskimi intruzami. Strefa ochronna wokół gniazda podzielona jest na dwie części - ochronę ścisłą oraz ochronę częściową. Promień tej pierwszej wynosi 100 m, natomiast drugiej 500 m. W strefie ochrony ścisłej nie można wykonywać żadnych działań, które mogłyby sprawić, że ptaki opuszczą swoje gniazdo. Natomiast w strefie ochrony częściowej dopuszczalna jest gospodarka leśna poza okresem lęgowym, czyli wtedy, kiedy nie ma ptaków w gnieździe.

Na szczęście dostęp do gniazda bociana czarnego jest o wiele trudniejszy niż do gniazda jego białego kuzyna. Czarny wybiera bowiem na gniazdo wyniosłe, rozłożyste drzewa, często dęby, zwykle na skraju, a niekiedy w głębi podmokłego lasu. Tam, na wysokości kilkunastu metrów od ziemi, powstaje solidna, rozłożysta konstrukcja z gałęzi i patyków, wyścielona delikatniejszym materiałem. Okres lęgowy zaczyna się w kwietniu i trwa do maja. W tym czasie samica składa od 2 do 5 białych jaj, w dwudniowych odstępach, a ponieważ wysiadywanie zaczyna się już od pierwszego jaja, pisklęta wykluwają się niesynchronicznie. To powoduje, że młode ptaki mają w gnieździe różną wielkość.

Głównym pożywieniem bocianów czarnych są drobne ryby. Dopiero w następnej kolejności menu jest uzupełniane o płazy i norniki, a także o większe owady. Dzięki ochronie, wysiłkom leśników i badaczy, liczebność bociana czarnego na terenie Polski stopniowo się zwiększa; obecnie szacuje się ją na 1500 - 2100 par. Ptaka tego można spotkać na całym obszarze Polski, również w górach, zwłaszcza w czasie jesiennych wędrówek, gdy poluje nad wodami.

Podobnie jak bocian biały, czarny wybiera się późnym latem na południe, do Afryki, aby pojawić się w Polsce w marcu, nieco wcześniej niż bocian biały. W przeciwieństwie do bocianów białych czarne nie zbierają się na sejmiki, wskutek czego trudniej monitorować ich wędrówki.

Bociany Czarne Online

Realizowany wspólnie Lasy Państwowe i Uniwersytet Łódzki przez projekt edukacyjny Bociany Czarne Online ma odsłonić tajemnice życia tego skrytego gatunku. Transmisja i opis projektu dostępne pod adresem: https://www.lodz.lasy.gov.pl/bocianyczarne. Kamera o wysokiej rozdzielczości, zasilana solarnie, umieszczona jest bezpośrednio nad gniazdem. Projekt trwa od 2016 roku. Dzięki obserwacjom online dużo dowiedzieliśmy się na temat tego, jak wygląda proces tworzenia się pary lęgowej, jaki jest udział samca i samicy w wysiadywaniu jaj oraz późniejszym karmieniu czy strzeżeniu piskląt, jaki jest stopień przywiązania bocianów do konkretnych gniazd, jak przebiega wzrost piskląt i ich wylot z gniazda.