Od 1 września wzrośnie renta socjalna. Pierwsza wypłata obejmie też wyrównanie od czerwca

Podwyżka renty socjalnej jest efektem porozumienia w sprawie wsparcia osób niepełnosprawnych zawartego 24 kwietnia 2018 roku przez rząd i przedstawicieli części środowiska osób niepełnosprawnych.

Komu się należy

Renta socjalna to specjalne świadczenie dla osób, które nigdy nie opłacały składek na ZUS, bo nie zdążyły podjąć pracy, albo też ich staż pracy jest na tyle niski, że nie uprawnia do „normalnej” renty.

Renta socjalna przysługuje osobie pełnoletniej, niezdolnej do pracy z powodu naruszenia sprawności organizmu, które powstało przed ukończeniem 18. roku życia lub w trakcie nauki w szkole lub w szkole wyższej - przed ukończeniem 25. roku życia albo w trakcie studiów doktoranckich lub aspirantury naukowej. Warunkiem, jaki musi spełnić osoba ubiegająca się o rentę socjalną, jest całkowita niezdolność do pracy. Ocenia to lekarz orzecznik ZUS.

Co istotne, wymaga się, aby choroba, która stała się przyczyną niezdolności do pracy, pojawiła się w okresie młodości (do 18 lub 25 roku życia). Nie ma znaczenia, kiedy chory stał się niezdolny do pracy.

Renta przeznaczona jest dla osób, które w większości nigdy nie osiągają samodzielności życiowej, w wieku dorosłym zamieszkują z rodzicami lub też np. przebywają w domach pomocy społecznej.

Komu się nie należy

Mimo spełnienia wszystkich opisanych warunków, renta nie zostanie przyznana osobie, która ma:

- emeryturę,

- rentę z tytułu niezdolności do pracy, inwalidzką lub strukturalną,

- świadczenie lub zasiłek przedemerytalny,

- nauczycielskie świadczenie kompensacyjne,

- uposażenie dla osób w stanie spoczynku,

- rentę z zagranicy,

- rentę rodzinną w wysokości przekraczającej 200 proc. najniższej renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy,

- nieruchomość rolną o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 5 hektarów.

Renty socjalnej nie może też otrzymywać osoba tymczasowo aresztowana lub odbywająca karę pozbawienia wolności. Aresztant lub więzień może jedynie wyjątkowo wnioskować o kontynuowanie wypłat renty, jeśli jest samotny, nie ma innego przychodu, ani ustalonego prawa do renty rodzinnej i jest właścicielem mieszkania albo domu bądź ma spółdzielcze prawo do lokalu lub na przykład jest najemcą lokalu komunalnego.

Warunkiem kontynuowania wypłat jest w tym przypadku pisemne zobowiązanie się aresztanta lub więźnia, że będzie on przeznaczał rentę socjalną na regulowanie rachunków za utrzymanie mieszkania. Musi on też potwierdzić pisemnie, że w lokalu nie przebywają inne osoby.

Wysokość świadczenia i liczba beneficjentów

Wcześniej, od 1 marca 2017 roku, rząd podwyższył rentę socjalną z 741,35 do 840 zł. Uwzględniając waloryzację świadczeń emerytalno-rentowych, świadczenie to wzrosło do 865,03 zł. Zapowiadana na wrzesień kolejna podwyżka sprawi, że w ciągu ostatnich 2,5 roku renta socjalna wzrośnie o prawie 40 procent.

Liczba osób pobierających rentę socjalną - łącznie z rentami wypłacanymi przez KRUS, MON, MSWiA i Ministerstwo Sprawiedliwości - wynosi około 280 tysięcy w całej Polsce.

Przykład

Janusz doznał poważnego urazu kręgosłupa, gdy był 20-letnim studentem. Po długiej rehabilitacji udało mu się podjąć pracę. Pracował jednak tylko przez cztery lata. Później utrzymywali go rodzice, następnie żona.

Niedawno nasiliły się dolegliwości związane z kontuzją sprzed lat. Janusz (obecnie 52-latek) postanowił więc ubiegać się o rentę. Zbyt krótki staż pracy wyklucza skuteczne ubieganie się o rentę z tytułu niezdolności do pracy. Mężczyzna może jednak starać się o rentę socjalną.

Jeśli lekarz orzecznik ZUS potwierdzi, że Janusz jest całkowicie niezdolny do pracy, a niezdolność ta jest skutkiem urazu, do którego doszło, gdy Janusz studiował, otrzyma on rentę socjalną. Istotny jest moment zaistnienia urazu (zachorowania), a nie powstania całkowitej niezdolności do pracy.

Jaki staż jest wymagany do renty chorobowej

Renta socjalna przypada często osobie, która nie ma szansy na rentę chorobową z powodu zbyt krótkiego stażu pracy. Wyjaśnijmy zatem, jaki staż (okres składkowy i nieskładkowy) jest wymagany od osób ubiegających się o renty chorobowe. Wynosi on:

1 rok - jeżeli niezdolność do pracy powstała przed ukończeniem 20 lat,

2 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 20 do 22 lat,

3 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 22 do 25 lat,

4 lata - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 25 do 30 lat,

5 lat - jeżeli niezdolność do pracy powstała w wieku powyżej 30 lat.

Okres wymaganych pięciu lat w odniesieniu do osób, u których niezdolność do pracy powstała po ukończeniu 30. roku życia, musi - co do zasady - przypadać w ciągu ostatniego dziesięciolecia przypadającego przed dniem zgłoszenia wniosku o rentę lub przed dniem powstania niezdolności do pracy.

Nie masz takiego stażu, a jednocześnie jesteś niezdolny do pracy? Właśnie takich osób dotyczą omówione tu przepisy o rencie socjalnej...

Zawieszenie renty socjalnej

Prawo do renty socjalnej podlega zawieszeniu za miesiąc, w którym osoba uprawniona osiągnęła przychód w łącznej kwocie przekraczającej 70 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za kwartał kalendarzowy ostatnio ogłoszonego przez prezesa GUS dla celów emerytalnych. Prawo do renty socjalnej ulega zawieszeniu w przypadku osiągania przychodu z tytułu działalności podlegającej obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, czyli m.in. z tytułu: pracy wykonywanej w ramach stosunku pracy; pracy nakładczej; pracy wykonywanej na podstawie umowy zlecenia i umowy agencyjnej oraz współpracy przy wykonywaniu jednej z tych umów; prowadzenia pozarolniczej działalności oraz współpracy przy jej wykonywaniu; wykonywania pracy w rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych.

Renta na stałe lub na wskazany okres

Lekarz orzecznik ZUS, oceniający stopień niezdolności do pracy, wydaje orzeczenie głównie w oparciu o analizę dokumentacji medycznej, opisującej przebieg dotychczasowego leczenia i stan zdrowia ubiegającego się o rentę. Zadaniem orzecznika jest określenie, czy stan zdrowia chorego jest przeszkodą w wykonywaniu przez niego pracy zawodowej. Jeśli orzecznik stwierdzi trwałą niezdolność do pracy, renta zostanie przyznana na stałe. Jeśli zaś czasową - świadczenie zostanie przyznane na wskazany okres.