Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Okres ochronny przed zwolnieniem może się wydłużyć o ponad rok

Andrzej Gębarowski
W minionych latach okres ochronny, w którym nie można było zwolnić pracownika, zaczynał się dokładnie na cztery lata przed osiągnięciem przez niego wieku emerytalnego. Jednak od początku tego roku, w związku ze stopniowym podnoszeniem powszechnego wieku emerytalnego, pewną kategorię pracowników objęło wydłużenie okresu ochronnego przed emeryturą.

Wydłużenie ochrony przed zwolnieniem dotyczy tych pracowników, którzy 1 stycznia 2013 roku znajdowali się już w okresie ochronnym. Nowe przepisy stanowią, że nie będzie można ich zwolnić z pracy przez okres dłuższy niż cztery lata przed emeryturą, a niekiedy nawet przez ponad pięć lat.

Co do zasady, obowiązujące przepisy stanowią, że pracownik, któremu do osiągnięcia wieku emerytalnego pozostały nie więcej niż cztery lata i który ma staż pracy umożliwiający uzyskanie prawa do emerytury z osiągnięciem tego wieku, podlega szczególnej ochronie. W tym okresie (tzw. ochronnym) pracodawcy nie wolno wypowiedzieć mu zarówno umowy bezterminowej, jak i umów okresowych, w których przewidziana jest możliwość wypowiedzenia, o ile okres tego zatrudnienia umożliwi uzyskanie prawa do emerytury.

Rzecz jasna do objęcia ochroną nie jest wymagane, aby pracownik miał staż niezbędny do uzyskania prawa do emerytury już na cztery lata przed osiągnięciem wieku emerytalnego. Wystarczy, że po doliczeniu dalszych czterech lat pracy, łączny okres zatrudnienia zapewni nabycie praw do emerytury.

Jeżeli jednak pracownik z chwilą osiągnięcia wieku emerytalnego nie będzie legitymował się wymaganym okresem zatrudnienia niezbędnym do nabycia emerytury, nie zostanie on wcześniej objęty szczególną ochroną przed wypowiedzeniem. Ochrona zniknie również w sytuacji, gdy pracownik będzie kontynuował pracę, będąc już w wieku emerytalnym i nabywając uprawnienia do emerytury. Szczególna ochrona pracownika w wieku przedemerytalnym wygasa bowiem z chwilą osiągnięcia przez niego wieku uprawniającego do przejścia na emeryturę.

Do końca minionego roku wiek emerytalny wynosił zasadniczo 60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn. Ochrona przed wypowiedzeniem umowy o pracę przysługiwała więc od 56 lat w przypadku kobiet i od 61 lat w przypadku mężczyzn. Zakaz wypowiedzenia chroni jednak także pracowników, którzy mają obniżony wiek emerytalny ze względu na szczególne warunki pracy lub pracę w szczególnym charakterze, na przykład niektórych pracowników kolei czy górników.

Obniżonego wieku emerytalnego nie należy jednak mylić z prawem do wcześniejszej emerytury. To drugie świadczenie nie uprawnia do okresu ochronnego. Innymi słowy, pracownicy, którym brakuje nie więcej niż 4 lata do uzyskania wcześniejszej emerytury (55 lat dla kobiet, 60 lat dla mężczyzn), nie są objęci ochroną przed wypowiedzeniem umowy.

Tyle przypomnienia starych, ale zasadniczo nadal obowiązujących przepisów.

Jak już jednak kilkakrotnie w tygodniku 50+ przypominaliśmy, począwszy od stycznia tego roku rozpoczęło się stopniowe zrównywanie i podnoszenie powszechnego wieku emerytalnego. Jest on podnoszony w tempie co cztery miesiące o jeden miesiąc. W rezultacie tych zmian w 2020 roku wszyscy mężczyźni zaczną przechodzić na emeryturę w wieku 67 lat, zaś w 2040 roku będzie to dotyczyć wszystkich kobiet. Oznacza to, że ostatecznie wiek emerytalny kobiet wydłuży się aż o siedem lat, zaś wiek emerytalny mężczyzn – o dwa lata.

Pojawia się zatem pytanie, jak dostosowano okres ochronny pracownika do wydłużającego się wieku przechodzenia na emeryturę.

Dostosowanie to okazało się niezbędne – w przeciwnym razie osoby, które 1 stycznia 2013 r. miałyby prawo do ochrony przedemerytalnej, mogłyby zostać zwolnione przed osiągnięciem nowego wieku emerytalnego, gdyż ich okres ochronny mógłby się skończyć, zanim dobiją do portu zwanego emeryturą. Taki problem mógłby stać się udziałem osób z roczników 1953 - 1956 w przypadku kobiet i roczników 1948 - 1951 w przypadku mężczyzn.

Dlatego też w ustawie wydłużającej wiek emerytalny zapisano, że osoby, które już są objęte okresem ochronnym, lecz będą musiały dłużej pracować (w związku z wejściem w życie nowej ustawy od 1 stycznia 2013 r.), będą miały również wydłużony okres ochronny – do czasu nabycia praw do emerytury w późniejszym wieku.

Dłuższa ochrona obejmuje zatem kobiety urodzone od 1953 do 1956 r. i mężczyzn urodzonych w okresie od 1948 do 1951 r., którzy w dniu wejścia w życie ustawy wydłużającej powszechny wiek emerytalny byli już objęci ochroną przed zwolnieniem. W ich przypadku ochrona przed zwolnieniem wydłuża się z czterech lat do maksymalnie pięciu lat i czterech miesięcy.

Natomiast kobiety urodzone w 1957 r. i później oraz mężczyźni urodzeni w 1952 r. i później są - jak przed reformą - chronieni tylko przez cztery lata przed zwolnieniem i ani dnia dłużej, gdyż okres ochronny objął lub obejmie ich już po wejściu w życie nowej ustawy, a więc po 1 stycznia 2013 r.

Wraz z wydłużaniem wieku emerytalnego, kolejne roczniki pracowników będą stopniowo coraz później objęte ochroną przed zwolnieniem, ale zawsze będzie ona trwać cztery lata, do osiągnięcia nowego, wyższego wieku emerytalnego. Jeżeli więc ktoś będzie musiał pracować do osiągnięcia wieku emerytalnego 66 lat i 4 miesięcy, to w okres ochronny wejdzie po ukończeniu 62 lat i 4 miesięcy.

***

Przypominamy, że inne konsekwencje wejścia w życie ustawy wydłużającej okres pracy do emerytury polegają m.in. na:

  • możliwości przejścia na emeryturę wcześniejszą na dotychczasowych zasadach, określonych w art. 29 i 32 ustawy emerytalnej - mimo ukończenia 60 lat (kobieta) lub 65 roku życia (mężczyzna), o ile wniosek o emeryturę zostanie zgłoszony przed ukończeniem nowego wieku emerytalnego ustalonego według daty urodzenia danej osoby,
  • nabycia przez mężczyznę uprawnień do tzw. niepełnej emerytury w wieku wyższym niż dotychczasowy (65 lat), przysługującej na podstawie art. 28 ustawy emerytalnej, po udowodnieniu 20-letniego okresu składkowego i nieskładkowego),
  • pomniejszaniu podstawy obliczenia emerytury z systemu zreformowanego o kwotę pobranych wcześniejszych emerytur, przyznanych przed osiągnięciem wieku emerytalnego,
  • wprowadzeniu możliwości przejścia na emeryturę częściową przed osiągnięciem wieku emerytalnego,
  • stopniowym ujednoliceniu stażu ubezpieczeniowego dla kobiet i mężczyzn - do 25 lat - uprawniającego do najniższej emerytury,
  • dostosowaniu podwyższonego wieku emerytalnego do zasad ustalania stażu hipotetycznego uwzględnianego przy obliczaniu wysokości renty z tytułu niezdolności do pracy,
  • umożliwieniu dalszego pobierania renty z tytułu niezdolności do pracy oraz świadczeń o charakterze przedemerytalnym do czasu osiągnięcia podwyższonego wieku emerytalnego,
  • wydłużeniu okresu pobierania okresowej emerytury kapitałowej.

Spośród powyższych punktów bulwersujący jest punkt wymieniony jako drugi w kolejności. Przypominamy zatem, że pomniejszanie podstawy obliczenia emerytury powszechnej polega na odjęciu od podstawy obliczenia tejże emerytury sumy kwot pobranych emerytur wcześniejszych w wysokości przed odliczeniem zaliczki na podatek dochodowy od osób fizycznych i składki na ubezpieczenie zdrowotne (w tzw. kwocie brutto).

Jeżeli przyznana wcześniejsza emerytura podlegała zmniejszeniu wskutek przekroczenia limitu dochodów, do ustalenia podstawy obliczenia emerytury przyjmuje się kwoty faktycznie wypłacone (po dokonaniu rozliczenia przychodów).

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na dzienniklodzki.pl Dziennik Łódzki