PERŁA REGIONU: Maluszyn nad Pilicą (nr 52)

Pierwsze wzmianki o Maluszynie pochodzą z połowy XIII wieku. Na początku XIV wieku wieś należała do Pukarzewskich, następnie Duninów i Malczewskich, a od 1738 r. do rodu Ostrowskich herbu Korab (skoligaconych m.in. z rodem Potockich), którzy gospodarowali na wielkich połaciach nadpilickich ziem. Ich latyfundium (pola, folwarki, młyny, gorzelnie, cegielnie, itp.) oraz pałac uznawane były za wzorcową siedzibę ziemiańską.

Do dziś z eleganckiej rezydencji ziemiańskiej pozostał park (wpisany do rejestru zabytków), świadcząca o dawnym przepychu wjazdowa wieża bramna, kordegarda i bramy oraz budynki administracji. Ale nawet oglądając oficyny kuchenne, administracyjne czy czworaki można wyobrazić sobie rozmach, z jakim urządzono dawne latyfundium.

Niestety, po samym reprezentacyjnym pałacu Ostrowskich, zupełnie zniszczonym w 1945 roku, pozostały już tylko resztki ruin.

W ocalałych budynkach zespołu pałacowego mieści się teraz m.in. szkoła podstawowa (dzisiejsza podstawówka to niejako kontynuacja szkoły założonej w 1849 roku przez hrabiów Ostrowskich).

Zabytkiem świadczącym o świetności majątku Ostrowskich i Potockich jest także położony malowniczo, nad wysokim lewym brzegiem Pilicy kościół parafialny pw. św. Mikołaja, ulokowany dziś po drugiej stronie trasy Radomsko - Włoszczowa. Zbudowana w latach 1777-1787 (w miejscu drewnianego kościółka z 1562 r.) jednonawowa świątynia z transeptem, prostokątnym prezbiterium ma od zachodu dwie wieże.

Warto zwrócić uwagę na główny ołtarz w stylu rokoko z późnogotyckimi rzeźbami świętych Mikołaja i Jana Chrzciciela. Chrzcielnica w kształcie łodzi pochodzi prawdopodobnie z drugiej połowy XVIII wieku. Jest też kaplica cmentarna zbudowana w 1895 r. w miejscu poprzedniego drewnianego kościoła z 1756 r. oraz neoromańska rzeźba anioła (XVIII w.).

W Maluszynie zachował się też charakterystyczny budynek dawnego zajazdu. W pobliskiej wsi Silniczka można zaś oglądać budynek dawnego zboru ariańskiego.