Nasza Loteria SR - pasek na kartach artykułów

Podwójna korzyść z dorabiania, czyli najpierw dorabiaj do emerytury, potem ją przeliczaj

Andrzej Gębarowski
Emeryt, który osiągnął powszechny wiek emerytalny, nie ma ograniczeń w podjęciu pracy
Emeryt, który osiągnął powszechny wiek emerytalny, nie ma ograniczeń w podjęciu pracy Fot. 123rf
Przeciętne emerytury są niskie, dlatego, będąc w wieku emerytalnym, warto wykorzystać wszystkie możliwości podwyższenia sobie świadczenia. Jedną z takich możliwości jest dorabianie do emerytury.

Dorabianie do emerytury jest podwójnie korzystne. Po pierwsze - zarabia się dodatkowe pieniądze, które uzupełniają comiesięczny budżet, zaś po drugie - dodatkowo przepracowany okres oraz osiągnięte w nim zarobki mogą podwyższyć wysokość świadczenia. Oczywiście warunkiem dorabiania do emerytury jest zdrowie - nasz najcenniejszy kapitał.

Jeśli już zdecydujemy się na dorabianie, pamiętajmy, że ważną konsekwencją tego faktu jest comiesięczne odprowadzanie składek emerytalnych na nasze konto w ZUS. Co pewien czas możemy te składki uwzględnić w wysokości pobieranej przez nas emerytury, co określane jest jako przeliczanie emerytury.

Innymi słowy, dorabianie sprawia, że mamy możliwość podwyższenia sobie świadczenia. Na czym ono polega? To zależy od rodzaju emerytury.

Przeliczanie nowej emerytury

Emerytura według nowych zasad wyliczana jest w ten sposób, że suma zwaloryzowanego kapitału początkowego i zwaloryzowanych składek emerytalnych zgromadzonych na koncie w ZUS dzielona jest przez tzw. dalsze średnie trwanie życia wyrażone w miesiącach.

Ta prosta formuła sprawia, że dość proste jest również przeliczanie nowej emerytury. Polega ono po prostu na uwzględnieniu w wysokości emerytury składek, które doszły w efekcie dorabiania. Ważne są tu jednak terminy. Otóż wniosek o przeliczenie nowej emerytury można złożyć dopiero po roku od jej przyznania, chyba że wcześniej zrezygnowaliśmy z dorabiania i przestano nam doliczać składki. W takim przypadku można złożyć wniosek po zaprzestaniu wpłacania składek.

Jeśli kontynuujemy zatrudnienie, pobierając jednocześnie emeryturę, z kolejnymi wnioskami o przeliczenie możemy występować w odstępach rocznych.

Przeliczanie starej emerytury

Ustawa emerytalna przewiduje dwie możliwości przeliczenia starej emerytury. Pierwsza polega na uwzględnieniu dodatkowych okresów składkowych. W takim przypadku kwotę emerytury zwiększa się, doliczając po 1,3 proc. podstawy wymiaru emerytury (ustalonej z uwzględnieniem waloryzacji) za każdy rok (miesiąc) okresów składkowych. Przy przeliczeniu uwzględnia się tylko pełne miesiące. Podstawa wymiaru emerytury nie ulega wtedy zmianie.

Druga możliwość przeliczenia starej emerytury polega na ponownym obliczeniu wysokości świadczenia od przeliczonej podstawy wymiaru. Na tym sposobie przeliczania można więcej zyskać - oprócz zwiększonego stażu, ZUS może uwzględnić aktualnie obowiązującą (w momencie składania wniosku) kwotę bazową, przez co automatycznie zwiększą się również podstawa wymiaru emerytury i jej część socjalna.

Aby zrozumieć mechanizm podwyżki, przypomnijmy, że tzw. stara emerytura stanowi sumę 24 proc. kwoty bazowej (tzw. części socjalnej świadczenia) oraz po 1,3 proc. podstawy wymiaru emerytury za każdy rok (miesiąc) okresów składkowych i po 0,7 proc. podstawy wymiaru emerytury za każdy rok (miesiąc) okresów nieskładkowych.

Przypomnijmy, że aby obliczyć podstawę wymiaru emerytury, trzeba kolejno:

- Obliczyć łączne wynagrodzenie w każdym wybranym roku, przy czym możliwe są dwa sposoby wyboru lat kalendarzowych. Po pierwsze - można wybrać 10 najlepiej opłacanych lat z ostatnich 20 lat kalendarzowych poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszono wniosek o emeryturę lub wniosek o przeliczenie emerytury. Drugi sposób oznacza wybór z 20 lat przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku, dowolnie wybranych z całego okresu podlegania ubezpieczeniu.

- Porównać uzyskane sumy (łączne wynagrodzenie w każdym wybranym roku) z roczną kwotą przeciętnego wynagrodzenia w danym roku, corocznie publikowaną przez GUS. Wyrażamy ten stosunek w procentach, z dokładnością do setnych części.

- Obliczyć średnią arytmetyczną procentów z wszystkich wybranych (20 lub 10 albo tylu, ile wynosił staż) lat. Średnia ta stanowi indywidualny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru.

Następnie mnoży się przez ten wskaźnik kwotę bazową obowiązującą w danym roku, uzyskując w ten sposób podstawę wymiaru emerytury.

Kiedy ZUS uwzględni przeliczenie podstawy wymiaru emerytury? Otóż jeśli po uwzględnieniu dodatkowego stażu okaże się, że dodatkowe zarobki emeryta były na tyle wysokie, iż nowy indywidualny wskaźnik wysokości podstawy wymiaru emerytury będzie wyższy - do przeliczenia emerytury zastosowana zostanie kwota bazowa, obowiązująca w dniu zgłoszenia wniosku o ponowne obliczenie emerytury. Tak wyliczone świadczenie, a więc z wyższym wskaźnikiem i obliczone od nowej, zazwyczaj wyższej kwoty bazowej, z pewnością okaże się znacznie korzystniejsze. Tym bardziej że wzrośnie wtedy nie tylko część składkowa emerytury, ale i jej część socjalna.

Istnieją też inne możliwości podwyższenie sobie emerytury przy uwzględnieniu aktualnej kwoty bazowej, ale musi zajść jeden z 2 przypadków.

Przypadek 1

Dotyczy emerytów osiągających zarobki powyżej 130 proc. przeciętnego wynagrodzenia, którym zawieszono wypłaty świadczenia. Chodzi o okres od ustalenia prawa do świadczenia do dnia zgłoszenia wniosku o przeliczenie. Wnioskujący może wtedy nawet wskazać zarobki niższe - uzyskane, w całości lub w części, po przyznaniu emerytury. W takim przypadku ZUS również obliczy emeryturę od kwoty bazowej obowiązującej w dniu zgłoszenia wniosku o przeliczenie podstawy wymiaru emerytury. I może się wtedy zdarzyć, że pomimo niższego wskaźnika nowa emerytura okaże się jednak wyższa, gdyż zostanie ustalona od nowej, korzystniejszej kwoty bazowej.

Przypadek 2

Do ponownego obliczenia podstawy wymiaru emerytury wskazane zostaną zarobki przypadające w całości lub w części po przyznaniu emerytury:

  • z 10 kolejnych lat przypadających w ostatnich 20 latach, poprzedzających bezpośrednio rok, w którym zgłoszony został wniosek o przeliczenie,
  • z 20 lat dowolnie wybranych z całego okresu ubezpieczenia, przypadających przed rokiem zgłoszenia wniosku o przeliczenie,
  • nowo ustalony wskaźnik wysokości podstawy wymiaru jest wyższy niż 250 proc.

Ważny termin

Na zakończenie ważna uwaga: starą emeryturę - o ile są do tego podstawy - można przeliczać co kwartał kalendarzowy, a więc częściej niż nową emeryturę.

Przeliczenie kapitału początkowego

Oprócz przeliczenia części składkowej nowej emerytury, opłaca się niekiedy przeliczyć kapitał początkowy. Poniżej dwa przypadki przeliczania.

Przypadek 1. Dotyczy kobiet, które przed 1999 r. opiekowały się dzieckiem podczas urlopu wychowawczego lub urlopu bezpłatnego udzielonego na opiekę nad dzieckiem.

Od maja 2015 r. okresy te liczą się do kapitału początkowego jako okresy składkowe, czyli ze wskaźnikiem 1,3 proc. podstawy wymiaru emerytury. Wcześniej okresy te nie były uważane za okresy zatrudnienia i jako okresy nieskładkowe miały wskaźnik 0,7 proc. podstawy wymiaru. Na tej zasadzie można wliczyć do emerytury maksymalnie 6 lat opieki nad dzieckiem.

Przypadek 2. Dotyczy seniorów z wyższym wykształceniem, którzy studiowali przed 1999 rokiem. Nauka na uczelni może zostać zaliczona do stażu ubezpieczeniowego, o ile nie przekracza 1/3 wszystkich okresów składkowych, które zostały udowodnione w chwili składania wniosku o emeryturę. Do 2015 r. ten warunek trudno było spełnić osobom, które ubiegały się o ustalenie wysokości kapitału początkowego za okres sprzed 1 stycznia 1999 r. W praktyce ZUS doliczał 5 lat studiów do kapitału początkowego, jeśli emeryt posiadał również 15 lat przepracowanych. Było to rozwiązanie niekorzystne dla osób, które miały krótki staż pracy i nie mogły w całości lat nauki doliczyć.

Obecnie utrzymano ograniczenie do 1/3 wszystkich udowodnionych okresów składkowych, ale przy wyliczaniu kapitału początkowego uwzględniane są także lata po 31 grudnia 1998 r., ale przed dniem zgłoszenia wniosku o emeryturę.

Dołącz do nas na Facebooku!

Publikujemy najciekawsze artykuły, wydarzenia i konkursy. Jesteśmy tam gdzie nasi czytelnicy!

Polub nas na Facebooku!

Kontakt z redakcją

Byłeś świadkiem ważnego zdarzenia? Widziałeś coś interesującego? Zrobiłeś ciekawe zdjęcie lub wideo?

Napisz do nas!
Wróć na dzienniklodzki.pl Dziennik Łódzki