W Stryjówce pod Grodnem na rozkaz KGB zburzono pomnik na zbiorowym grobie żołnierzy Armii Krajowej

20 września 1943 roku ta jednostka stoczyła pod Stryjówką bój z żandarmerią niemiecką, tracąc 32 żołnierzy. Nazwiska większości poległych widniały na wmurowanej w obelisk tablicy.

Dzięki posiadanym przez dziennikarzy Znadniemna.pl fotografiom pomnika możemy odtworzyć treść zniszczonej tablicy, na której u góry widniał orzeł wojskowy, a pod nim następujący tekst:

ŻOŁNIERZOM ARMII KRAJOWEJ
VII UDERZENIOWEGO BATALIONU KADROWEGO
POR. ZBIGNIEWA CZARNOCKIEGO „CZARNEGO”
POLEGŁYM W BOJU POD STRYJÓWKĄ
20.IX.1943 R.

Niżej wymienione były stopnie, nazwiska i pseudonimy poległych:
SIERŻ.PCHOR. CZESŁAW KRASOWSKI „CZECH”
KPR.PCHOR. WŁADYSŁAW KRASUCKI „GROMNICKI”
KPR.PCHOR. ZBIGNIEW MAKOWSKI „KOWALSKI”
KPR.PCHOR. JÓZEF MUKLEWICZ „ZBYSZEK”
PCHOR. ANDRZEJ MYSZKOWSKI „ANDRZEJEWSKI”
PCHOR. BOGDAN SMOLARSKI „KRZYSZTOF”
PCHOR. ZBIGNIEW SZCZEPANIK „KULA”
KPR. IGNACY POWICHROWSKI „DYREKTOR”
STRZ. ZYGMUNT BAKUN „SKOWRONEK”
STRZ. HENRYK DĄBROWSKI „FILUŚ”
STRZ. BOLESŁAW DESKOWSKI „PRZYGODNY”
STRZ. HENRYK FIEDOROWICZ „WARTA”
STRZ. STANISŁAW KUKLICZ „SOKÓŁ”
STRZ. KONSTANTY MAKSYMIUK „SOSNA”
STRZ. EDWARD POWICHROWSKI „WIEDŹMA”
STRZ. FELIKS SUSZYŃSKI
POR. „RYSZARD”, KPR. ”BŁYSKAWICA”, KPR. „WILK”
ST. STRZ. „BOJANIN”, „HART”, „KING”, “ODWAŻNY”, “SĘP”
Na dole umieszczono napis w języku białoruskim:
„САЛДАТАМ AРМІІ КРАЁВАЙ ПАЎШЫМ У БАІ ПАД СТРЫЮЎКАЙ 20.IX.1943Г.”
W tłumaczeniu na język polski: „Żołnierzom Armii Krajowej poległym w boju pod Stryjówką 20.IX.1943 r.”

Fakt tego, że pod pomnikiem znajduje się zbiorowa mogiła żołnierska nie zatrzymał wandali w pagonach z grodzieńskiego KGB, którzy kazali Aleksandrowi Szyszko, przewodniczącemu kołchozu „Jeziory” - na którego terenie znajduje się miejsce pamięci - zniszczyć upamiętnienie tak, „żeby nie pozostało po nim śladu”.

O zamiarze zniszczenia upamiętnienia żołnierzy Armii Krajowej, poległych w walce z faszystowskim najeźdźca, na rozkaz białoruskiego KGB informował kilka dni temu redakcję Znadniemna.pl mieszkaniec miejscowości Jeziory, w której stał zburzony już pomnik.

Dzisiaj, kiedy do aktu sprofanowania upamiętnienia na zbiorowym grobie żołnierskim już doszło, informator Znadniemna.pl skomentował sprawę tak: „Z uwagi na to, że nikt z miejscowych nie odważyłby się na taki akt świętokradztwa, jak zakłócanie spokoju spoczywających pod pomnikiem żołnierzy, do zburzenia upamiętnienia zaangażowano robotników ze Szczuczyna (centrum rejonu szczuczyńskiego, sąsiadującego z rejonem grodzieńskim - red.)”.

Potwierdzenie sprofanowania grobu żołnierzy AK w Stryjówce dziennikarze Znadniemna.pl otrzymali w piątek od ambasadora RP na Białorusi, Artura Michalskiego. Dyplomata przesłał do redakcji fotografię konsula generalnego RP w Grodnie Andrzeja Raczkowskiego, oddającego hołd poległym żołnierzom w miejscu ich sprofanowanego przez białoruskie władze upamiętnienia. Za zgodą redakcji Znadniemna.pl publikujemy zdjęcie modlącego się przy zburzonym pomniku konsula.

Żołnierze VII Uderzeniowego Batalionu Kadrowego Armii Krajowej dowodzonego przez Zbigniewa Czarnockiego „Czarnego” zginęli pod Stryjówką w walce z żandarmerią niemiecką 20 września 1943 roku podczas przemarszu dokonywanego na rozkaz Kwatery Głównej AK na teren Nowogródzkiego Okręgu Armii Krajowej. W skład oddziału, według badacza dziejów Armii Krajowej Kazimierza Krajewskiego wchodzili również partyzanci AK z powiatów sokólskiego i białostockiego.

Podczas przemarszu oddział stoczył kilka potyczek z policją i żandarmerią niemiecką. (m.in. pod Wiercieliszkami). Na postoju w Stryjówce oddział został zlokalizowany i okrążony przez oddziały niemieckie.

Pomnik na mogile żołnierzy AK postawiono w 1992 roku staraniami Światowego Związku Żołnierzy AK przy wsparciu Rady Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa. Nad mogiłą sprawowało opiekę Stowarzyszenie Żołnierzy AK przy Związku Polaków na Białorusi.

rs