Zakwitły wczesne odmiany powojników. Polecamy zwłaszcza polskie odmiany, piękne i odporne

Powojniki prosto z Polski

Zakwitły już wczesne odmiany powojników. Warto zatem przypomnieć podstawowe informacje o tej niezwykłej grupie pnączy, bez których nasze ogrody byłyby o wiele uboższe. W Polsce największą popularnością cieszą się powojniki z dwóch głównych grup, to znaczy powojniki wielkokwiatowe oraz te o mniejszych kwiatach - włoskie (viticella).

Polski duch i inne cuda

Kto jest w Japonii najbardziej znanym Polakiem, nie licząc Fryderyka Chopina, Jana Pawła II i Lecha Wałęsy? Otóż jest nim Stefan Franczak, zmarły w lipcu 2009 roku jezuita pochodzący z Jeziornej pod Wieluniem. Był on twórcą licznych odmian powojników, kojarzących się na całym świecie z krajem nad Wisłą. Prawie wszystkie książki poświęcone pnączom ogrodowym, wydane na świecie po 1985 roku, opisują jakieś odmiany Brata Stefana, jak Go przez lata nazywano. I pomyśleć, że te wszystkie cuda powstały w skromnym ogrodzie jezuitów na warszawskim Mokotowie...

Selekcją powojników Brat Stefan zainteresował się w latach 60. ubiegłego wieku. W ciągu całego swego pracowitego życia wyhodował ponad 80 odmian, z czego przeszło 60 zostało oficjalnie zarejestrowanych. Był niezwykle cierpliwy - obserwował wyhodowane przez siebie rośliny nawet kilkanaście lat, zanim nadał im imię i zgłosił do rejestracji. Najbardziej znanym jego dziełem jest „Polish Spirit” z grupy viticella – odporna, silnie rosnąca i wyjątkowo obficie kwitnąca odmiana o fioletowo-purpurowych kwiatach z ciemnoczerwonymi pręcikami. Na uwagę zasługuje też jej piękne, zdrowe i obfite ulistnienie. Słowem: jak na „polskiego ducha” przystało.

Inne odmiany Brata Stefana nawiązują do wielkich postaci i miejsc związanych z dziejami Polski. „Emilia Plater” z grupy viticella ma kwiaty jasnoniebieskie z ciemniejszymi smugami i kremowymi pręcikami. „Westerplatte” to powojnik wielkokwiatowy o intensywnie czerwonych kwiatach z ciemnoczerwonymi pylnikami. „Warszawska Nike” kwitnie w kolorze purpurowofioletowym, z którym kontrastują żółte pręciki. „Jan Paweł II” ma kwiaty alabastrowobiałe z jasnoróżową smugą przez środek, która w czasie jesiennego kwitnienia staje się ciemniejsza i bardziej wyraźna. Silnie rośnie i wysoko kwitnie, dlatego jest dobrą rośliną drugiego planu. „Matka Urszula Ledóchowska” ma kwiaty perłowobiałe, z kontrastującymi, ciemnoczerwonymi pręcikami.

„Fryderyk Chopin” to z kolei odmiana o dużych, niebieskich kwiatach, z pofalowanymi brzegami i beżowymi pręcikami. „Generał Sikorski" ma duże niebieskofioletowe kwiaty z ledwo dostrzegalną fioletową pręgą biegnącą przez środek każdego z płatków.
Brat Stefan wyhodował też odmiany o nazwach „neutralnych”, m.in.: „Błękitnego anioła” o jasnoniebieskich kwiatach z pofalowanymi brzegami i żółtozielonymi pręcikami, „Kacpra” o bardzo dużych (do 25 cm średnicy) fioletowych kwiatach, „Dorotę” w kolorze jasnego fioletu, z lekko pofalowanymi brzegami i fioletowymi pręcikami.

Ursula Buchan, brytyjska autorka książek o tematyce ogrodniczej, tak scharakteryzowała dzieło Brata Stefana: „Jego odmiany powojników są wspaniałym uzupełnieniem roślin tego pięknego rodzaju w ciągu ostatnich 30 lat. Ich wartość często polega nie tylko na ich wyjątkowym pięknie i odporności, sprawiającym, że są wspaniałymi roślinami do uprawy w strefie umiarkowanej, ale często również na ich nazwach... skutecznie przypominających nam o Polsce, jej historii, kulturze i religii”.

Ze szkółki Marczyńskiego

Znanym polskim hodowcą powojników jest także Szczepan Marczyński. Szkółka Marczyńskiego szczyci się wyselekcjonowaniem 19 odmian powojników i innych pnączy ogrodowych, z których większość nagrodzona została wyróżnieniami w prestiżowych konkursach w Polsce i na świecie.

Marczyński, podobnie jak czynił to Brat Stefan, również opatruje swoje odmiany nazwami związanymi z polską historią. „Lech Wałęsa” ma kwiaty bardzo duże (do 25 cm średnicy), o luźnej budowie, jasnofioletowe, ciemniejsze na brzegach, prawie białe w środku. Płatki są owalne, wydłużone, nachodzące na siebie tylko u podstawy. Ich brzegi są pofalowane, a końce lekko przewisają. Pręciki z żółtymi pylnikami na białych nitkach. Odmiana kwitnie długo i obficie od końca czerwca do początku października. Dorasta do 2 - 2,5 m.

„Solidarność” to odmiana o kwiatach średnicy do 16 cm, intensywnie czerwonych, aksamitnych, z lekko jaśniejszym pasem przez środek płatków. Płatki są sztywne, eliptyczne i nachodzą na siebie, a ich brzegi są lekko pofalowane. Pręciki mają purpurowe pylniki na białożółtych nitkach. Powojnik kwitnie obficie i długo – od końca maja do początku września. Wzrost zwarty, do 1,5 m. Odmiana szczególnie przydatna do uprawy w małych ogrodach i w pojemnikach. Wiosną najlepiej ciąć ją słabo, 80 - 100 cm od podstawy.

„Jerzy Popiełuszko” – kwiaty średnicy 13 - 15 cm, jedwabistobiałe, z jasnozielonym pasem w początku kwitnienia. Płatki sztywne, szeroko eliptyczne, lekko nachodzące na siebie. Długo i obficie kwitnąca odmiana o zwartym wzroście. Pręciki mają jasnobrązowe pylniki na białych nitkach. Kwitnie długo i obficie od końca maja do początku października. Wzrost zwarty, do 1,5 m. Wiosną ciąć słabo, 80 - 100 cm od podstawy.

„Polonez” – kwiaty średnicy 10 cm, winnoczerwone, z jaśniejszym pasem przez środek romboidalnych działek. Pylniki żółte na białych nitkach. Dorasta do 2 - 2,5 m. Wymaga dobrego oświetlenia, ale zadowala się przeciętną glebą. Odmiana może być stosowana jako roślina okrywowa. Kwitnie na pędach tegorocznych, dlatego wiosną najlepiej ciąć ją silnie, 20 - 40 cm od podstawy.

Inne odmiany wyhodowane przez Szczepana Marczyńskiego to m.in. „Królowa Jadwiga”, „Vistula” i „Oberek”.
„Królowa Jadwiga” to odmiana wielkokwiatowa, wcześnie kwitnąca, o jedwabistobiałych kwiatach średnicy 15-16 cm, złożonych z owalnych płatków, z delikatnie pofalowanymi brzegami i wyraźnym żebrowaniem przez środek. Pręciki tworzą koronę z purpurowych pylników, osadzonych na białych nitkach. Powojnik osiąga wysokość 2-2,5m. Wyjątkowo mrozoodporny, zalecany do uprawy