Choroba istoty czarnej. Jak rozpoznać objawy choroby Parkinsona [PORADNIK]

Parkinson jest chorobą neurologiczną, która powoduje zmiany w funkcjonowaniu mózgu. W części zwanej istotą czarną obumierają komórki, wskutek czego następuje zmniejszenie produkcji dopaminy – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za przekazywanie sygnałów pomiędzy komórkami ośrodkowego układu nerwowego.

Z informacji dostępnych w pracy dr hab. med. Anny Krygowskiej-Wajs „Choroba Parkinsona” wynika, że przyczyna postępującego zaniku komórek nerwowych wytwarzających dopaminę nie jest znana. Badania nad etiologią choroby Parkinsona opierają się głównie na hipotezach. Jak twierdzi autorka, prawdopodobnie w jej powstawaniu uczestniczą różne czynniki środowiskowe i genetyczne.

Choroba zaczyna się zwykle pogorszeniem samopoczucia, uczuciem znużenia i zmęczenia. W początkowej fazie chory może odczuwać niepokój wewnętrzny, smutek i zniechęcenie. Pojawia się u niego nadpobudliwość nerwowa, bóle mięśniowe, kłopoty z pisaniem i mówieniem. U większości chorych występuje drżenie rąk. Często dochodzi do tego, że nie są oni w stanie samodzielnie funkcjonować, a próby poradzenia sobie z nową sytuacją często kończą się poważnymi wypadkami.

Osoby z chorobą Parkinsona często cierpią z powodu bólu. Dolegliwości bólowe mogą powodować wystąpienie zaburzeń snu, objawów depresyjnych, a w wielu przypadkach wpływają na pogorszenie jakości życia pacjentów.

Brak ruchu – akineza – może prowadzić do bolesnych skurczów, które nie ustępują po zażyciu zwykłych środków przeciwbólowych. Różnią się one od zwykłych skurczów, inne są też ich przyczyny oraz sposób leczenia. Niektóre ustępują pod wpływem energicznego masażu i poduszki elektrycznej czy butelki z gorącą wodą. Pomaga także ruch. Fizjoterapeuta może opracować program doraźnych ćwiczeń rozciągających, usuwających sztywność i bolesność.

Pierwsze objawy choroby Parkinsona pojawiają się najczęściej między 50. a 60. rokiem życia. Rozpoznanie choroby następuje na podstawie badania klinicznego – wywiadu i badania neurologicznego. Trwają prace nad opracowaniem testów diagnostycznych, które umożliwiłyby szybsze rozpoznanie tej choroby.

Najczęstszą formą leczenia Parkinsona jest farmakoterapia, która choć nie przywraca utraconej funkcji czarnej istoty mózgu, uzupełnia przynajmniej częściowo i w pewnym przedziale czasowym dopaminę. Jeśli leczenie farmakologiczne nie przynosi skutku, stosuje się zabiegi neurochirurgiczne. Zalecane są również zabiegi ogólnie usprawniające: fizykoterapia, masaże i kąpiele.

– Choroba Parkinsona, mimo możliwości skutecznej terapii łagodzącej objawy w pierwszych jej latach, pozostaje nadal chorobą postępującą. W jej późnym okresie pojawiają się problemy, których tradycyjne terapie lekami doustnymi nie są w stanie pokonać – mówi prof. dr hab. n. med. Jarosław Sławek, kierownik Zakładu Pielęgniarstwa Neurologiczno-Psychiatrycznego na Gdańskim Uniwersytecie Medycznym. – Współczesna neurologia oferuje takim chorym trzy możliwości terapii, z których jedna jest bardzo dobrze udokumentowana badaniami klinicznymi (zabiegi operacyjne tzw. głębokiej stymulacji mózgu), a pozostałe dwie to terapie tzw. infuzyjne (dojelitowa lewodopa – tzw. duodopa oraz apomorfina podawana podskórnie).

Metoda dojelitowej lewodopy została opracowana w Szwecji – chorym zakłada się przez skórę brzucha zgłębnik do jelita, przez który programowalna pompa podaje lek (lewodopę) w specjalnej postaci żelu.

Formuła żelowa pozwala na powolne uwalnianie leku, sterowane przez zewnętrzną pompę. A powolne uwalnianie bezpośrednio do jelita, które jest miejscem wchłaniania leku, pozwala osiągnąć jego stałe stężenie we krwi i co za tym idzie w mózgu. To powoduje znaczną poprawę sprawności ruchowej chorych.

Wstępne testy potwierdzają poprawę kondycji chorego i dają naukowe podstawy nadziei chorych na lepsze życie w momencie osiągnięcia etapu zaawansowanej choroby Parkinsona.

– Problemem naszego systemu opieki zdrowotnej jest niedostępność tej metody leczenia, związana z brakiem refundacji – mówi prof. dr hab. n. med. Jarosław Sławek. – Nie wszyscy chorzy kwalifikują się do refundowanych przez NFZ zabiegów głębokiej stymulacji mózgu. Metody infuzyjne stworzone zostały jako skuteczna alternatywa dla operacji. Obecne badania potwierdzają, że ta skuteczność ma solidne podstawy naukowe