Drewniane sztućce szkodliwe dla zdrowia? Od sierpnia zmiany w przepisach. Na horyzoncie także kaucja i opłaty za zrywki

Komisja Europejski 11 lipca 2023 roku przyjęła nowelizację przepisów w sprawie materiałów i wyrobów z tworzyw sztucznych przeznaczonych do kontaktu z żywnością. To reakcje UE na nowe dane Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (EFSA), z których wynika, że część substancji, które dotychczas były wykorzystywane w opakowaniach do żywności, może nie być całkowicie bezpieczna dla człowieka.

Najbardziej niepokojące wydają się dane dotyczące drewna, które do tej pory uznawane było za zupełnie neutralne dla zdrowia. Teraz EFSA zaznacza, że do drewna przenikają przeróżne substancje chemiczne, a z niego mogą przechodzić także do żywności. Dlatego zaleca kontrolowanie i ocenianie poziomu bezpieczeństwa tych produktów indywidualnie. Główne znaczenie w takich ocenach powinno mieć przede wszystkim pochodzenie, obróbka i sposób przetwarzania drewna, aby możliwe było dostosowanie tych procesów do wszelkich substancji migrujących do żywności.

Ścisłej kontroli mają podlegać także ftalany. To tzw. plastyfikatory, które nadają materiałom elastyczność, a występować mogą w kosmetykach, wyrobach medycznych, zabawkach czy przedmiotach codziennego użytku. Coraz częściej w kontekście nadużywania ftalanów w opakowaniach mówi się o ich niekorzystnym wpływie na układ rozrodczy.

EFSA podkreśla, że najbardziej szkodliwe jest codzienne narażenie na duże stężenia ftalanów niekoniecznie w diecie. Występują one także w materiałach budowlanych, skąd mogą przechodzić do powietrza i tą drogą dostawać się do organizmu człowieka.

Nowe rozporządzenie KE określa także substancje, które można stosowania tylko w kontakcie z tzw. suchą żywnością oraz do określonej temperatury. Firmy w Polsce i innych krajach UE będą miały czas na wprowadzenie nowych zasad do 1 lutego 2025 roku. Opakowania wyprodukowane do tego czasu, będą mogły być sprzedawane do wyczerpania zapasów.

Już w 2025 roku w Polsce na mocy unijnych regulacji zacznie obowiązywać system kaucyjny. Puste opakowania będzie można oddać do sklepu i w ten sposób odzyskać zapłaconą wcześniej kaucję. System jednak nie obejmie wszystkich sklepów, a kaucja dotyczyć będzie niemal każdego rodzaju opakowania do żywności:

• jednorazowych butelek z plastiku do 3 litrów,
• szklanych butelek wielorazowych do 1,5 litra,
• metalowych puszek do 1 litra.

Duże sklepy (powyżej 200 metrów kwadratowych) będą zobowiązane do opracowania systemu, w którym odbierać będą puste opakowania od klientów. Mniejsze placówki handlowe będą mogły dobrowolnie przystąpić do tego systemu. Rządzący zapewniają jednak, że odebranie zapłaconej wcześniej kaucji nie będzie wiązało się z koniecznością okazania paragonu potwierdzającego zakup danego produktu w określonym sklepie.

Już w połowie lipca br. informowaliśmy także o opłatach za tzw. zrywki, które pojawiają się w niektórych sieciach handlowych. Auchan, Carrefour i Netto pobierają opłaty, jeśli te cienkie woreczki używane są niezgodnie z ich przeznaczeniem, czyli do pakowania warzyw, owoców pieczywa czy mrożonej żywności bez opakowań. Sieci sklepów pobierają opłatę recyklingową, którą w całości przekazują na cele związane z przetwarzaniem odpadów opakowaniowych.

Od czasu nałożenia na przedsiębiorców obowiązku pobierania opłaty recyklingowej za torby z tworzyw sztucznych o grubości powyżej 15 mikronów (grubszych niż zrywki), niektóre sklepy zauważyły, że klienci wykorzystają cienkie woreczki do pakowania innych produktów niż żywność, np. bielizny czy artykułów biurowych, a także pakują dodatkowo produkty spożywcze już raz opakowane: mrożone warzywa, puszki z żywnością czy sery w plastrach. Sieci sklepów poprzez opłatę chcą zachęcić swoich klientów do ograniczenia zużycia plastiku w ogóle.