EKSPERT RADZI: Kiedy można adoptować dziecko

Przysposobienie (inaczej adopcja) to nawiązany między przysposabiającym a przysposobionym stosunek prawnorodzinny, podobny do stosunku między rodzicami a dzieckiem. Jego funkcją jest zapewnienie dziecku pozbawionemu środowiska rodzinnego lub mającemu takie środowisko, ale o charakterze niepełnym (dziecko pozamałżeńskie, z małżeństwa rozbitego), normalnych warunków rozwoju.

Instytucja przysposobienia w polskim prawie została oparta na zasadach: dobra dziecka, niemajątkowego charakteru przysposobienia, równego traktowania dzieci przysposobionych i dzieci z naturalnego stosunku rodzicielskiego, niekontraktowej formy powstania przysposobienia (na mocy orzeczenia sądowego), ograniczonej rozwiązywalności przysposobienia, tajemnicy przysposobienia, państwowego nadzoru nad przysposobieniem. 

Kodeks rodzinny i opiekuńczy wyróżnia 3 rodzaje przysposobienia:

1) pełne** - w jego wyniku przysposobiony nie tylko staje się dzieckiem przysposabiającego, ale także członkiem jego rodziny, przy jednoczesnym zerwaniu więzów ze swoją rodziną naturalną,
2) pełne nierozwiązywalne, zwane też całkowitym - polega na tym, że rodzice mogą przed sądem opiekuńczym wyrazić zgodę na przysposobienie swego dziecka w przyszłości, bez wskazania osoby przysposabiającego, jego rozwiązanie nie jest dopuszczalne,
3) niepełne - rodzi w zasadzie tylko stosunek między przysposabiającym a przysposobionym, tak więc przysposobiony nie zostaje w pełni włączony do rodziny przysposabiającego.

Generalnymi przesłankami, jakie muszą być spełnione do orzeczenia przysposobienia to dobro przysposabianego dziecka i jego małoletniość.

W orzecznictwie sądowym podkreśla się, że dobro dziecka wymaga, aby przez przysposobienie powstała silna więź natury osobistej i uczuciowej, taka jaka normalnie istnieje między rodzicami a dziećmi, i by zapewniało ono godziwe warunki wychowania oraz utrzymania.

Warunki te dotyczą zarówno sfery materialnej, jak i niematerialnej. Przesłanka małoletniości wynika natomiast z celu przysposobienia, jakim jest zapewnienie dziecku rodzinnych warunków wychowania i rozwoju. Jest ona spełniona, jeżeli dziecko jest małoletnie w dniu złożenia wniosku o przysposobienie.

Przesłanki, jakie musi spełnić osoba przysposabiająca, należą do nich:

1) posiadanie pełnej zdolności do czynności prawnych - bowiem stanowi ona przesłankę sprawowania władzy rodzicielskiej; mają ją osoby pełnoletnie nieubezwłasnowolnione,
2) posiadanie odpowiednich kwalifikacji osobistych uzasadniających przekonanie, że będzie należycie wywiązywała się z obowiązków przysposabiającego - chodzi tu o poziom umysłowy, moralny, zdolności wychowawcze, są to cechy dające gwarancje należytego troszczenia się o fizyczny i duchowy rozwój dziecka i przygotowania go do pracy dla dobra społeczeństwa odpowiednio do jego uzdolnień,
3) posiadanie opinii kwalifikacyjnej oraz świadectwa ukończenia szkolenia organizowanego przez ośrodek adopcyjny, 
4) odpowiednia różnica wieku między przysposabiającym a przysposobionym - w literaturze przyjmuje się, że odpowiednia różnica wieku to minimum 15 bądź 18 lat.

Przysposobienie następuje przez orzeczenie sądu opiekuńczego na żądanie przysposabiającego. Przeprowadzenie rozprawy jest obligatoryjne, a uczestnikami postępowania są: przysposabiający, rodzice dziecka, jego opiekun, małżonek przysposabiającego oraz dziecko. Stosunek przysposobienia powstaje z chwilą uprawomocnienia się postanowienia sądu o przysposobieniu.

Opr. DD