Pan Jan ma 79 lat i z dumą podkreśla, że mieszka na osiedlu Staromiejskim od końca lat 50. Dobrze pamięta jak w latach 60. zaczęto budować wieżowce przy ul. Wolborskiej.

- Mieszka się tu dobrze - zapewniał nas emeryt. - Mam dwa pokoje, z okien widok na park. I jeszcze to blok z cegły, a nie z jakiejś wielkiej płyty.

Budowę kolejnego osiedla rozpoczęto w 1951 roku. Były to Bałuty I. Projektowali je już łódzcy architekci z Miastopro-jektu - Bolesław Tatarkiewicz i Romuald Furmanek. Powstało ono w rejonie ulicy Wojska Polskiego, ul. Tokarzewskiego, ul. Franciszkańskiej.

- To najbardziej typowe, socrealistyczne osiedle w Łodzi - zapewniała dr Aleksandra Sumorok. - Mamy tu osiowo zakomponowane kwartały miejskie, wypełnione obrzeżną zabudową blokową. Mamy też reprezentacyjne bloki mieszkalno-handlowe przy ul. Wojska Polskiego. Są w nich zaprojektowane w formie łuków triumfalnych przejścia.

Pani Barbara nie mieszka na tym osiedlu, ale z okien swego bloku widzi należący do niego budynek przy ul. Kolektywnej.

CZYTAJ DALEJ NA NASTĘPNYM SLAJDZIE

- Mieszkam w bloku przy ul. Obrońców Westerplatte - opowiadała nam emerytowana pracownica zakładów im. Duracza. - Wprowadziłam się tu w 1956 roku. Zaraz jak wybudowali blok. Dostałam pokój z kuchnią, bo mieliśmy tylko jedno dziecko. Takie były zasady. Gdy ktoś miał dwoje dzieci to mógł liczyć na dwa pokoje. Potem rodziny się powiększały i bywało, że w jednym pokoju mieszkali rodzice i trójka dzieci. W naszym bloku były też mieszkania z trzema pokojami i kawalerka. Co ciekawe to te mieszkania z trzema pokojami mają dwa balkony, od jednej i drugiej strony. Balkony miały jeszcze tylko kawalerki. Ale to malutkie mieszkania. Bez kuchni, jest tylko taka wnęka kuchenna w pokoju. I bez łazienki. Jest tylko ubikacja.

Pani Barbara wspomina, że gdy wprowadziła się do bloku przy ul. Obrońców Westerplatte gotowała na piecu węglowym. Dopiero po roku czy dwóch mogła kupić kuchenkę gazową.

Siedem metrów na osobę

Ale wróćmy do wielkich planów przebudowy północnej części Łodzi. Częściowo zrealizowano osiedle Bałuty IV, a więc w rejonie ul. Zachodniej, Limanowskiego, Ciesielskiej, Bazarowej. Zaczęto budować je pod koniec socrealizmu. Kilka bloków powstało w rejonie ul. Limanowskiego, w okolicach ul. Urzędniczej. Tam miało powstać osiedle Bałuty V. Jego realizację zaczęto w 1956 roku, a więc po odwilży.

CZYTAJ DALEJ NA NASTĘPNYM SLAJDZIE

Budowano nie tylko na Bałutach. Takie osiedle powstało w rejonie ul. Wierzbowej. Kolejne zlokalizowano w okolicy dzisiejszego Ronda „Solidarności”, a więc między ul. Uniwersytecką, Pomorską, Źródłową. Wybudowano przy ul. Obywatelskiej, Rokiciu, Nowym Rokiciu. Ale i na Kozinach, Dołach czy Widzewie-Zachodzie, to jest w okolicach ul. Konstytucyjnej, Stylonowej, Szpitalnej. Ale wielu architektów uważa, że jednym z najładniejszych łódzkich osiedli jest to na Dołach. Każdy blok projektowano indywidualnie, w cegiełce, przedwojennymi metodami, tak jak młodych architektów uczono na studiach. Osiedle powstało między 1954 a 1956 rokiem. Mieszkania miały przeciętnie ponad 40 metrów kwadratowych. Jak na tamte czasy były bardzo ładne. Janina Górska, emerytowana księgowa do dziś mieszka w takim bloku. Jej M-2 to 33 metry kwadratowe, spory pokój, kuchnia, łazienka razem z ubikacją, balkon.

- Wszystko rozkładowe - dodaje pani Janina. - Czyli do pokoju, kuchni i łazienki wchodzi się z niewielkiego przedpokoju. A co najważniejsze wokół mojego bloku jest pełno zieleni. Sąsiedzi też nie narzekają. Mają około 40 metrów i jeden pokój więcej.

W „cegiełce” budowano też tzw. Osiedle Młodych, czyli powstałe w latach 50. bloki przy ul. Pojezierskiej.

Na mieszkania wybudowane w latach 50. mało kto narzeka. Jednak powoli zaczęto mówić o mieszkaniowych normatywach. Taki normatyw wynosił na przykład siedem metrów kwadratowych na osobę. Tak więc M-3, a więc przeznaczone dla trzyosobowej rodziny miało 28 metrów kwadratowych. Z każdym rokiem w Polsce Ludowej mieszkania były coraz mniejsze, mniej funkcjonalne. Normatywy miały być dla architektów rzeczą świętą. Stefania Stanisławska, łódzka architekt, w rozmowie z nami wspominała, że gdy projektowałam bloki przy tzw. kapeluszu pana Anatola, niedaleko szpitala im. Kopernika, to przekroczyła normatyw. Zaprojektowane mieszkania były większe o pięć metrów.

CZYTAJ DALEJ NA NASTĘPNYM SLAJDZIE

- Projekt odrzucono, a ja przez wiele miesięcy musiałam płacić karę potrącaną z pensji - opowiadała. - By zrobić coś innego trzeba było się bardzo nagimnastykować. Ale dzięki temu łódzkie bloki mają balkony, okna na klatkach schodowych.

W lata 60. łódzkie budownictwo wkroczyło ze wspomnianą wcześniej słynną na całą Polskę Łódzką Sekcją Mieszkaniową. W ŁSM oprócz Dąbrowy wybudowano też bloki przy ul. Sierakowskiego, Hipotecznej, oraz część Teofilowa. Pierwsze bloki, przy ul. Aleksandro-wskiej wybudowano w 1964 roku. Postawiła je dla swoich pracowników „Elta”. Niedługo po tym wydarzeniu łódzki korespondent jednej z warszawskich gazet donosił, że na łódzkim osiedlu Teofilów stoi już 12 bloków.

- Ta największa dzielnica Łodzi ma liczyć 50 tys. mieszkańców i sięgnie aż po Żabieniec, gdzie stoi dziś w osamotnieniu, z dala od miasta jedno z najwspanialszych dzieł architektury przemysłowej fabryka „Elta” - pisał korespondent z Warszawy.

Teofilów, sztandarowe osiedle Łodzi było projektowane pod uważnym nadzorem władz Łodzi. Kiedyś projektantów Teofilowa odwiedził towarzysz Bolesław Koperski, pierwszy sekretarz komitetu miejskiego PZPR. Zobaczył makietę osiedla i stwierdził, że trzeba przesunąć jeden z wieżowców. Wziął go i ustawił w innym miejscu, gdzie był akurat staw...

Na przełomie lat 60. i 70. w Łodzi zaczęto budować bloki z tzw. wielkiej płyty. W takiej technologii wybudowano m.in. osiedle Widzew-Wschód.