"Nie stać nas na KDP"
Gdy Sławomir Nowak, nowy minister transportu, w grudniu 2011 roku oznajmił, że "nie stać nas na Koleje Dużych Prędkości", a prace nad projektem zostaną wstrzymane, pod znakiem zapytania stanęła budowa dworca w Łodzi, choć stary już zamknięto. Nowak też tę budowę kwestionował, ale z czasem ze swych słów się wycofał.
Jednak Jaspers - instytucja doradzająca w sprawach unijnych projektów powyżej 50 mln zł - zażądał od PKP PLK uzasadnienia w postaci wyliczenia potoków pasażerskich, które "przepuści" nowy dworzec w sytuacji, gdy nie ma KDP. No i powstał problem, bo i stare wyliczenia z 2008 roku, zakładające 100 tys. pasażerów w ciągu doby, dziś uznaje się za kosmiczne, choćby dlatego, że o 40 tys. mniej "przepuszcza" dziś Warszawa Centralna, gdzie pociągów jest znacznie więcej. Jaspers uznał łódzki dworzec za inwestycję nierealistyczną i nieuzasadnioną ekonomicznie. Mimo to, były już minister Nowak, a potem premier zapewnili, że dworzec powstanie w planowanym zakresie.
Enkev łatwo nie odpuści
Tylko kwestią czasu jest wydanie decyzji o wywłaszczeniu holenderskiej firmy Enkev z części działki, potrzebnej pod budowę ulicy Nowotargowej. Czy to jednak zamknie toczący się od lat konflikt? Na pewno nie. Gra idzie o pieniądze.
Miasto zaproponowało spółce 22 mln zł za wykup działki. Firma odmówiła, tłumacząc, że po odprowadzeniu podatku cena nie byłaby opłacalna. Gdy dojdzie do wywłaszczenia, cena na pewno będzie niższa, ale...
Spółka zapowiedziała dodatkowe postępowania na podstawie umowy o popieraniu i wzajemnej ochronie inwestycji z Królestwem Holandii, jeżeli zbliżające się wywłaszczenie nastąpi w sposób niezgodny z tą umową lub jeśli "Enkev zostanie potraktowany w sposób niesprawiedliwy". Zapewne więc sprawa ponownie zostanie skierowana do arbitrażu. Nie wstrzyma to wywłaszczenia - spór dotyczyć będzie raczej pieniędzy. Czy jednak działka szybko i bezboleśnie trafi w ręce miasta? Firma ma środki, by to utrudnić. Zawsze jeszcze jest 200-osobowa załoga, która nieraz była już zakładnikiem w tym sporze. A nikt nie chce, by 200 osób przed wyborami straciło pracę.
Audyt wykazuje słuszną linię, lecz pełną błędów i wypaczeń
W sytuacji kryzysowej nic lepiej nie czyści przedpola i nie daje alibi niż raport otwarcia, który paletą błędów i wypaczeń obarcza poprzednią ekipę. Taką rolę doskonale spełnił zamówiony w firmie KPMG audyt stanu przygotowań do realizacji NCŁ, którego wyniki miasto pokazało latem 2012 roku.
- Audyt pokazuje obraz tragedii i rozpaczy, jeśli chodzi o zarządzanie projektem NCŁ przez miasto. To absolutny dramat - konstatował radny Bartosz Domaszewicz (PO). Z opracowania wynikało m.in., że zbyt późno podjęto rozmowy z firmą Enkev, że nie rozpoznano stanu prawnego nieruchomości na terenie NCŁ. Dostało się Włodzimierzowi Tomaszewskiemu. Audytorzy zalecili uniezależnienie miasta od Fundacji Sztuki Świata. A Hanna Zdanowska stwierdziła, że w wyniku audytu zdecydowała się na zmiany urbanistyczne, inwestycyjne i organizacyjne. A więc m.in. obszar inwestycji został przesunięty do ulicy Piotrkowskiej, ostatecznie też zrezygnowano z budowy Specjalnej Strefy Sztuki oraz centrum kongresowo-festiwalowego. Czy to efekt wiary w magiczną moc międzynarodowych firm doradczych, czy jedynie zwykła podkładka - faktem jest, że od tego czasu budujemy zupełnie nowe NCŁ. Pytanie, czy ta wersja będzie wciąż aktualna, jeśli kiedyś w mieście zmieni się władza?
Bez Specjalnej Strefy Sztuki i Camerimage Łódź Center
Obie inwestycje miały być okrętami flagowymi Nowego Centrum Łodzi, często powtarzano, że cała koncepcja NCŁ powstała właśnie pod nie. Specjalna Strefa Sztuki to gigantyczna galeria w kształcie szklanej rury, która miała rozsławić Łódź na cały świat, a jej patronem był biznesmen wizjoner i mecenas sztuki Andrzej Walczak.
Z kolei Camerimage Łódź Center to przede wszystkim nowoczesne i nie mniej wizjonerskie opakowanie dla Camerimage Łódź Festival - jedynego produktu z Łodzi, który tak szeroko przebił się w świecie dzięki charyzmie i koneksjom jego dyrektora i pomysłodawcy Marka Żydowicza. Światowy rozgłos CŁC miała zapewnić także postać projektanta, nie mniej światowego Franka Gehry'ego. Jak się skończyło, wiemy. Warty około 400 mln zł projekt SSS trafił tylko na listę rezerwową ministerstwa kultury. Mimo że inwestycja kosztowała Łódź już ponad 18 mln zł, nigdy nie wyszła poza sferę planów i sal sądowych.
Dofinansowania nie przyznano, bo projektant, czyli Möller Architekten + Ingenieure zbyt późno przekazał projekt, zresztą bez całości praw autorskich, poza tym Urząd Kontroli Zamówień Publicznych uznał, że spółka ta nie spełniała kryteriów i nie powinna wygrać przetargu. Miasto przed sądem przegrywa, a mówi się, że suma roszczeń może sięgnąć 45 mln zł. Zkolei CŁC nie wypaliło przez konflikt radnych z Markiem Żydowiczem. Projekt CŁC wyceniano na 1 mld zł, a Żydowicz zapewniał, że znajdzie współinwestorów. Nie dali temu wiary radni PO i SLD, doprowadzając do usunięcia CŁC z wieloletniego planu inwestycyjnego. Decyzja ta doprowadziła najpierw do strajku okupacyjnego Żydowicza i łódzkich studentów na sali obrad RM, potem zaś do wyprowadzenia z Łodzi festiwalu Camerimage (do Bydgoszczy).
Pokłosiem tych zdarzeń z 2010 roku jest permanentny konflikt Żydowicza z prezydent Łodzi Hanną Zdanowską, bo spotykają się tylko na salach sądowych. Miasto za koncepcję architektoniczną Gehry'ego (nie za projekt) zapłaciło 5 mln zł. Teraz centrum według Gehry'ego chce budować Bydgoszcz.
