Odkrywamy Łódzkie: Rynek w Piotrkowie Trybunalskim

Rynek Starego Miasta od zawsze stanowił centralny element układu urbanistycznego Piotrkowa. Swoją historią sięga czasów średniowiecza, a do drugiej połowy XIX stulecia pełnił najważniejsze miejskie funkcje administracyjne. Na środku placu o wymiarach 60 x 73 metra, stał miejski ratusz wybudowany w XV wieku. Był to jednopiętrowy obiekt w kształcie wydłużonego czworoboku, wybudowany z cegły. W 1611 roku dostawiono też wieżę ratuszową, która później służyła jako więzienie.

Jako ciekawostkę można dodać fakt, że od lat 80. XVI stulecia do 1792 roku obradował tam Trybunał Koronny. Do 1863 roku ratusz był siedzibą tutejszego magistratu, a następnie wydzierżawiono go kupcom na magazyny i składy. W II połowie XIX wieku został rozebrany z rozporządzenia gubernatora Kochanowa. W 1964 roku podczas badań archeologicznych prowadzonych w Rynku Trybunalskim odsłonięto podziemia dawnego ratusza, a w 2008 roku postanowiono częściowo zrekonstruować jego mury.

Piotrkowski rynek otacza ponad 140 kamienic o ciekawej, głównie klasycystycznej architekturze. W 1835 roku część strawił pożar, dlatego konieczna była odbudowa. Wewnątrz niektórych budynków zachowały się oryginalne sklepienia kolebkowe, piwnice, sienie i belkowane stropy. Na Starym Mieście na przełomie wieków wiele się działo. To tutaj w 1915 roku, odbywał się raport IV Pułku Piechoty Legionów pod dowództwem ppłk Bolesława Roja, który później wszedł w skład III Brygady Legionów Polskich.

Kilka kamienic na starówce zaadaptowano do różnych celów. Jedna z nich w XIX wieku pełniła funkcję Hotelu Litewskiego przeznaczonego dla bogatego ziemiaństwa. Na piętrze znajdowało się 19 pokoi hotelowych, a na dole handlowano winami, funkcjonowała tam też fabryczka fałszywych banknotów trzyrublowych. Z ciekawostek warto wspomnieć, że w 1887 roku miała tutaj miejsce próba samobójcza Gabrieli Zapolskiej. Ponadto w 2000 roku w jednym z pokoi dawnego hotelu kręcono sceny do filmu "Przedwiośnie".

Kolejna kamienica służyła najpierw jako apteka Hildebrandta, a później Michała Rawity-Witanowskiego, a inna pełniła funkcję Wojennego Sądu Carskiego i aresztu powstańczego.Warto wspomnieć także o XVII-wiecznej, barokowej, przebudowanej na przełomie XVIII i XIX stulecia kamienicy pełniącej funkcję ormiańskiego szynku Augustynowiczów, z umieszczoną na jednej z jej ścian tablicą zawierającą daty z historii miasta. Jak wspomina reżyser w latach 60. XX wieku większości starówka kojarzyła się niezbyt pozytywnie, głównie z brudem i łobuzerstwem.

- Zwłaszcza okolice ulicy Starowarszawskiej nie były ciekawe. W tej chwili oblicze rynku zmieniło się. Pamiętam, że często bywałem w latach 60. w Ormianinie, bo tam spotykała się ówczesna młodzież.

Teraz śmiało można powiedzieć, że rynek jest wizytówką Piotrkowa. Odnowione elewacje kamienic, wybrukowane uliczki i całkowita rewitalizacja Starego Miasta w ramach projektu Trakt Wielu Kultur zdecydowanie poprawiły jego wizerunek i spowodowały, że piotrkowianie częściej tu zaglądają.

- Brakuje mi tylko jednej rzeczy, a mianowicie takiego rytmu i życia towarzyskiego, jakie towarzyszy każdej starówce - twierdzi Krzysztof Kamiński. - Na przykład faceta z akordeonem, dziewczyny malującej obraz, gościa na organkach i ludzi czytających prasę przy porannej kawie. Ale to wszystko jest do zrobienia, dopiero się tego uczymy.