Pieprzyk czy już czerniak?

Znamiona barwnikowe mogą występować u każdej osoby. Według szacunków i uśredniając dorosła osoba ma około 20 pieprzyków różnej wielkości. Może się zdarzyć, że znamię barwnikowe może być już obecne od urodzenia - są to tzw. wrodzone znamiona barwnikowe. Znamiona melanocytowe mogą być łagodne/regularne lub dysplastyczne. Właśnie ten drugi rodzaj znamion wymaga szczególnej obserwacji, ponieważ częściej może ulec zezłośliwieniu.

Pieprzyk to potoczna nazwa znamienia barwnikowego. Powstaje na skutek proliferacji melanocytów – komórek zawierających barwnik.

Pieprzyki mogą przyjmować różne zabarwienie jak niebieskie, brązowe lub czarne. Zdarza się, że mają kolor zbliżony do skóry. Ponadto łagodne znamiona barwnikowe:

• mają wyraźnie odgraniczony brzeg,
• są symetryczne,
  mają
• jeden kolor,
• równomiernie rozmieszczony barwnik,
• regularny brzeg,
• regularny kształt (najczęściej są owalne),
• równą powierzchnię,
• ich średnica zwykle nie przekracza 6 milimetrów.

Natomiast dysplastyczne zmiany barwnikowe częstą mają asymetryczny kształt, nieregularny brzeg, a ich średnica może przekraczać 6 milimetrów. Obecność ponad trzech znamion dysplastycznych jest dodatkowym czynnikiem-ryzykiem czerniaka. Dlatego wymagają one stałej obserwacji.

Czerniak jest nowotworem złośliwym, który wywodzi się z komórek barwnikowych (tzw. melanocytów). Stanowi około 6% wszystkich nowotworów skóry.

Czerniak ma cechy charakterystyczne, które pozwalają odróżnić go od innych znamion. Jest to tzw. system ABCDE:

• A (asymmetry) – znamię jest niesymetryczne i ma nieregularną powierzchnię,
• B (borders) – znamię ma nierówne brzegi,
• C (color) – znamię ma niejednolity kolor i nierównomiernie rozłożony barwnik,
• D (diameter) – średnica znamienia przekracza 6 milimetrów,
• E (evolution) – w znamieniu zachodzą zmiany (np. zmienia się jego kształt).

Czerniak we wczesnej postaci najczęściej jest płaski i nierówno odgraniczony od zdrowej skóry. Natomiast w zaawansowanych przypadkach najczęściej uwypukla się ponad tkanki.

Czerniak może powstać na skórze wcześniej niezmienionej (de novo) lub na podłożu obecnych znamion dysplastycznych. Objawy, które powinny wzbudzić czujność to przede wszystkim pojawienie się zmiany barwnikowej mającej jedną lub kilka cech z systemu ABCDE. Sygnałem alarmowym powinny być także:

• zmiana dotychczasowego wyglądu (koloru, kształtu, rozmiaru) pieprzyka,
• zmiana w grubości i na powierzchni pieprzyka,
• świąd pieprzyka,
• tkliwość pieprzyka,
• stan zapalny,
• krwawienie lub sączenie się płynu z pieprzyka.

Zaobserwowanie powyższych objawów zawsze wymaga konsultacji z lekarzem dermatologiem. Należy pamiętać, że wczesne wykrycie nieprawidłowości zwiększa szansę na całkowite wyleczenie nowotworu skóry.

Osoby mające znamiona barwnikowe lub poddawane częstej ekspozycji na światło słoneczne powinny przeprowadzać regularną samokontrolę skóry. Należy obserwować, jak wyglądają pieprzyki oraz czy pojawiają się nowe.

Niezwykle ważnym elementem profilaktyki czerniaka jest także badanie pieprzyków u dermatologa, czyli dermatoskopia. To nieinwazyjne badanie, które polega na oglądaniu znamion barwnikowych w powiększeniu. W tym celu mieszkańcy województwa łódzkiego mogą wziąć udział w bezpłatnym programie profilaktycznym „Żyj zdrowo” prowadzonym przez Salve Medica Dermatologic przy ul. Szparagowej 10 w Łodzi.