Róże - królowe kwiatów

Już trzy tysiące lat temu stanowiły one ważny element ogrodu cesarskiego w Pekinie. W starożytnej Grecji były tak cenione, że określano je jako „królowe kwiatów”, co przetrwało do dziś. Wiele gatunków róż było ozdobą pałaców rzymskich cesarzy.

Potem, wraz z upadkiem cywilizacji, słuch o nich zaginął. Dopiero chrześcijańscy rycerze odkryli na Bliskim Wschodzie pięknie pachnącą różę damasceńską, która wraz z różą chińską stworzyła fundament pod nowe odmiany. Wielbicielką róż była cesarzowa Józefina, małżonka Napoleona, która na początku XIX wieku zainspirowała uprawę wielu nowych form tych kwiatów. Obecnie róże występują w niezliczonej liczbie odmian.

Róże uprawiane w naszych ogrodach można podzielić na kilka grup: krzewy starych odmian, wielkokwiatowe i rabatowe wielokwiatowe (bukietowe), róże parkowe, angielskie, okrywowe i pnące. Poniżej zamieszczamy krótki przewodnik po ich bogactwie.

Stare odmiany

Większość starych odmian to bujnie rosnące krzewy o elegancko opadających gałęziach, obsypanych kwiatami zebranymi w gęste pąki, w pastelowych kolorach i o mocnym zapachu. Wnętrza kwiatów są zwykle gęsto wypełnione płatkami.

Zaliczamy do nich m.in. pierwsze mieszańce herbatnie, wyhodowane na bazie róży herbatniej, sprowadzonej w 1825 r. z Dalekiego Wschodu. Cenne są także remontantki – róże powtarzające kwitnienie, którym początek dała róża bengalska.
Ważne są też róże burbońskie z tego samego okresu, odznaczające się niskim i zwartym wzrostem (m.in. znana w Polsce odmiana Louise Odier).

Inne grupy starych róż to m.in. romantyczne róże tzw. mchowe (Blanche Moreau, Muscosa), odmiany francuskie (Charles de Mills, Tuscany), prowansalskie (róża stulistna) i portlandzkie (Comte de Chambord, Rose de Rescht, Roe du Roi). Zaliczamy do nich również odmiany wyhodowane na początku XX wieku, o ile powtarzają cechy starszych odmian.

Róże wielkokwiatowe

Róże wielkokwiatowe wydają kilka prostych, sztywnych pędów i przeważnie mają tylko jeden, ale duży – do 20 cm średnicy – kwiat na pędzie. Krzewy osiągają wysokość od 0,5 do 1,5 metra. Liście są dekoracyjne, duże, często skórzaste i błyszczące. Główne kwitnienie rozpoczyna się około czerwca, większość odmian je powtarza. Kwiaty wykorzystywane są często na kwiat cięty do wazonu.

Pod pojęciem róż wielkokwiatowych wyróżnia się przede wszystkim współczesne mieszańce herbatnie, a także znacznie rzadziej uprawiane remontantki i wrażliwe na mróz róże herbatnie. Te ostatnie hoduje się w ogrzewanych szklarniach.

Róże rabatowe wielokwiatowe

Zwykle są to polianty lub mieszańce poliantów z remontantkami i mieszańcami herbatnimi.

Polianty powstały jako krzyżówki róż współczesnych oraz róży wielokwiatowej, sprowadzonej z Japonii w 1865 r. Są to krzewy o krótkich pędach, charakteryzujące się ogromnymi pąkami stosunkowo drobnych kwiatów, pojedynczych lub pełnych. Róże poliantowe są najpopularniejszym typem róż stosowanym do nasadzeń na rabatach. Kwitną bardzo obficie, Bogactwo gatunkowe i odmianowe róż zaliczanych do tej grupy, daje możliwość wyboru krzewu nawet do niewielkiego ogrodupowtarzając kwitnienie do samych przymrozków. Zdarzają się też polianty wielkokwiatowe, np. odmiana „Fresia”.

Róże wielokwiatowe krzewiaste (Floribunda)

Róże Floribunda wyhodowano w Danii po II wojnie światowej. Róże z tej grupy kwitną wyjątkowo obficie i długo, od około czerwca do późnej jesieni. Kwiaty są półpełne lub pełne, dość duże (około 10 cm średnicy), przypominające kształtem kwiaty odmian z grupy róż wielkokwiatowych. Osadzone są na pędach po kilka lub rzadziej pojedynczo. Krzewy rosną silnie, mają wzniesiony pokrój.

Róże angielskie

Są dziełem Davida Austina, Anglika zakochanego w starych, niemodnych wówczas różach, który w latach 60. ubiegłego wieku postanowił wskrzesić je w nowej postaci. Krzyżując stare odmiany ze współczesnymi tzw. mieszańcami herbatnimi i różami z grupy Floribunda, udało mu się wyhodować ponad 200 odmian, określanych odtąd jako „róże angielskie” lub po prostu „austinki”.

Najbardziej ujmująca jest w austinkach forma kwiatu, inna niż u typowych róż współczesnych o stożkowych pąkach, które najpiękniejsze są wtedy, gdy powoli się rozchylają, a całkowite otwarcie się kwiatu jest już zapowiedzią jego śmierci. Austin przywrócił różom stare formy, gdzie właśnie całkowicie otwarty kwiat prezentuje najwyższe piękno, ukazując wnętrze ciasno wypełnione płatkami.

Co więcej, udało mu się połączyć romantyczne formy kwiatów z powtarzalnością kwitnienia, szeroką paletą barw i wytrzymałością róż współ-czesnych. Austinki to głównie krzewy o pędach sztywnych lub wdzięcznie wyginających się w łuk, obsypane kwiatami zebranymi w grona, gęsto ulistnione. Większość odmian znosi mróz do minus 25 stopni, ale na wszelki wypadek powinny być na zimę okryte.

Do tej grupy należą m.in. Abraham Darby o morelowych płatkach, żółta odmiana Graham Thomas, ciemnoróżowa Constance Spry, jasnoróżowa Heritage.

Róże okrywowe

Róże okrywowe wznoszą się na wysokość nie wyższą niż 60 cm, w zasadzie ścieląc się po ziemi. Kwitną bardzo długo i obficie. Typowa odmiana to „The Fairy” w kolorze pastelowego różu.

Róże parkowe

Charakteryzują się dużymi rozmiarami, ich wysokość dochodzi do 2 metrów i mają przewisający, krzaczasty pokrój. Zazwyczaj kwitną długo i obficie, powtarzając kwitnienie. Kwiaty są zwykle mniejszych rozmiarów. Do tej grupy zalicza się wiele starych odmian i jeszcze więcej współczesnych mieszańców.

Róże pnące

Dzielą się na ramblery i klimbingi. Ramblery to grupa róż o sztywnych pędach. Wypuszczają szybko rosnące pędy u podstawy krzewu, które w następnym roku rozkrzewiają się, wytwarzając drobne pędy kwiatowe. Kwiaty zebrane w grona, w liczbie od 5 do 25, mają formę pojedynczą lub półpełną oraz intensywny zapach. Wadą sztywnych róż pnących jest to, że kwitną one tylko raz w okresie wczesnego lata.

Z kolei klimbingi to grupa róż o wiotkich pędach, które wyróżniają się wyprostowanym pokrojem. Kwiaty roślin z tej grupy są duże, zebrane zwykle w małe skupiska lub nawet pojedyncze. Róże te rozpoczynają kwitnienie pod koniec czerwca i kwitną nieprzerwalnie do pierwszych jesiennych przymrozków. Pędy obwieszone kwiatami są dość ciężkie, potrzebują więc solidnych podpór.