Wkrótce zakwitną znane od wieków lilie św. Antoniego, a po nich ulubione w Polsce mieszańce azjatyckie i orientalne

Wkrótce zakwitną lilie, które należą do najwyżej cenionych roślin ozdobnych. Są fascynaci, którzy tworzą całe kolekcje tych wspaniałych kwiatów o różnorodnych kształtach - trąbkowych, turbanowych, miseczkowatych, kielichowych, osadzonych po kilka lub kilkanaście na pędzie, dumnie wzniesionych lub wdzięcznie zwisających. Skala barw też jest olbrzymia, począwszy od czystej bieli, przez róż i czerwień, po odcienie żółtego, pomarańczowego, brązowego, a nawet lawendowego i zielonkawego. Dodatkowo kwiaty mogą być jednobarwne i różnokolorowe, w plamki, kreski itp.

Na ogół uprawia się je w oddzielnych kwaterach, ale nic nie stoi na przeszkodzie, by posadzić ich cebule na rabacie bylinowej jako uzupełnienie wyższego piętra, czy nawet w towarzystwie niskich krzewów ozdobnych. Najniższe spośród lilii, które nie przekraczają wysokości 50 cm, można też zastosować w ogródkach skalnych.

Jeśli w naszym ogrodzie rośnie już kilka lilii, warto zastanowić się nad dosadzeniem tych pięknych kwiatów na przełomie września i października. Można też poczekać i wysadzić je dopiero wiosną, na przełomie marca i kwietnia – służy to zwłaszcza odmianom późno kwitnącym, a więc w sierpniu i wrześniu. W rzeczywistości wiosenne wysadzanie dotyczy większej grupy lilii, gdyż obejmuje także gatunki i odmiany bardziej wrażliwe na mrozy. Takie odmiany, do których zalicza się m.in. efektowne lilie z grupy orientalnych, w październiku powinno się wykopać, by na przełomie marca i kwietnia ponownie wysadzić.

O liliach mówi się, że nigdy nie odpoczywają – rośliny te nie wchodzą w typowy dla roślin cebulowych stan spoczynku, jak tulipany, narcyzy i mieczyki. Wysuszenie cebuli oznacza zatem niechybną śmierć rośliny. Stąd konieczność zapewnienia takich warunków zimowania cebul, aby zachowały odpowiednią jędrność. Najłatwiej przysypać je torfem lub trocinami i umieścić w pomieszczeniu o temperaturze 2-3 stopni C.

Zanim przystąpimy do sadzenia lilii, należy starannie przygotować miejsce: odchwaścić i spulchnić, wymieszać glebę z dojrzałym kompostem na głębokość około 40 cm i pozostawić na dwa-trzy tygodnie. Dopiero po tym czasie można przystąpić do sadzenia. Cebule sadzi się na głębokość równą ich trzykrotnej wysokości, czyli około 10-15 cm. Jedynie popularną niegdyś lilię białą sadzi się wyjątkowo w lipcu i na taką głębokość, aby grubość warstwy ziemi nie przekraczała 3 - 4 cm.

Lilie potrzebują stanowiska dobrze nasłonecznionego lub co najwyżej lekko ocienionego, o ziemi żyznej, przepuszczalnej i przewiewnej, zawsze lekko wilgotnej, ale nigdy zbyt mokrej. Dlatego dobrze jest wybrać miejsce nieco wzniesione – na przykład podwyższoną rabatę oszalowaną borderem – aby woda opadowa mogła łatwo odpływać.

Jeżeli chcemy utworzyć z lilii oddzielną rabatę lub większą grupę, cebule sadzi się co 25-30 cm, zaś bujnie rosnące odmiany (np. lilie trąbkowe) oraz te, które pozostawimy w ziemi na kilka lat i będą mogły się rozrosnąć – nawet co 50 cm.

Większość lilii dobrze rośnie w podłożu lekko kwaśnym o pH 5,5-6,5. Lilia biała i wiele mieszańców lilii azjatyckich lepiej czuje się jednak w glebie o odczynie obojętnym.

Lilie można też uprawiać w doniczkach, szczególnie niskie odmiany mieszańców azjatyckich i orientalnych. Muszą być jednak głębokie na 30 - 40 cm, gdyż większość cebul sadzi się na głębokości kilkunastu centymetrów, a pod cebulą powinna być jeszcze warstwa ziemi i drenażu. Aby zachować odpowiednią wilgotność gleby w doniczce, warto do ziemi ogrodniczej dodać jedną czwartą objętości gliny i pamiętać o systematycznym podlewaniu.

Lilia biała (Lilium candidum), zwana też lilią św. Antoniego lub św. Józefa, od wieków gości w naszych ogrodach. Pochodzi ze wschodniej części basenu Morza Śródziemnego. Jest to okazała bylina, sięgająca 150 cm wysokości.

Jej cebula jest łuskowata, o żółtawej barwie i szerokojajowatym kształcie. Liście lilii białej są na ogół równowąskolancetowate. Łodygę ma sztywną, wzniesioną i u wierzchołka zwieńczoną licznymi dużymi kwiatami skupionymi w luźne grona.

Kwitnie w czerwcu. Po kwitnieniu część nadziemna rośliny dość szybko zasycha – wtedy można ją przesadzić, a przy okazji rozmnożyć. W jednym miejscu może rosnąć nie dłużej niż 4 lata.

Cebule tej lilii sadzimy zazwyczaj w lipcu lub w pierwszej połowie sierpnia. W jej przypadku robimy odstępstwo od ogólnej zasady sadzenia cebul na głębokość trzykrotnej wysokości i umieszczamy je w glebie tak, żeby były przykryte tylko cienką warstwą (3 - 4 cm) gruntu. Wkrótce wyrasta rozeta przyziemnych liści, zimująca potem pod śniegiem.

Lilia biała nie wymaga specjalnej pielęgnacji. Warto jednak wyściółkować jej otoczenie, a w razie gleby słabszej, zasilić wiosną nawozem wieloskładnikowym lub saletrą wapniową.

W minionym wieku świeżych, zmiażdżonych liści i płatków kwiatowych liliii białej używano do sporządzania okładów na drobne zranienia, stłuczenia, otarcia naskórka i obrzęki spowodowane urazamii. Ze świeżych płatków kwiatowych (zmieszanych z wodą w stosunku 1:8) przyrządzano tak zwaną wodę liliową, którą uzyskiwano w wyniku destylacji owej mieszanki. Woda liliowa służyła do pielęgnowania skóry twarzy - oczyszczała ją z krost, wyprysków i różnych drobnych skaz.

Są to lilie o dużej tolerancji względem warunków glebowych i klimatycznych, wytrzymujące w gruncie mroźne zimy. Lilie z tej grupy kwitną w końcu czerwca i w lipcu. Kolorystyka jest zróżnicowana: są lilie azjatyckie o czystych, jaskrawych barwach, a także odmiany pastelowe, również dwukolorowe i nakrapiane.

Lilie z tej grupy pochodzą od gatunków występujących w Japonii. Kwitną w sierpniu, wykształcając ogromne, często intensywnie pachnące kwiaty. Dominujące kolory dla tej grupy to biały i różowy. Lilie orientalne są zazwyczaj dość wrażliwe na mróz – na zimę wymagają okrycia ściółką lub stroiszem (gałązkami świerka), albo wykopania i przechowywania w pomieszczeniu (piwnicy) o temperaturze 2-3 stopni C. Cebule najlepiej sadzić w półcieniu.