Wojna Witkacego, czyli salut carowi w galifetach

    Wojna Witkacego, czyli salut carowi w galifetach

    Wiesław Pierzchała

    Dziennik Łódzki

    Aktualizacja:

    Dziennik Łódzki

    Słynny portret wielokrotny, na którym widzimy Witkacego w rosyjskim mundurze

    Słynny portret wielokrotny, na którym widzimy Witkacego w rosyjskim mundurze ©archiwum

    Gdy Armia Czerwona zaczęła zalewać Kresy w 1939 roku, Witkacy - przebywający u swego przyjaciela w Jeziorach na Polesiu- nie czekał na kontakt z bolszewikami i popełnił samobójstwo.
    Słynny portret wielokrotny, na którym widzimy Witkacego w rosyjskim mundurze

    Słynny portret wielokrotny, na którym widzimy Witkacego w rosyjskim mundurze ©archiwum

    Kluczem do zrozumienia tej desperackiej decyzji jest koszmar rewolucji bolszewickiej, którą Witkiewicz jako oficer armii carskiej przeżył w Petersburgu. Podczas polowania przez czerwonych na białych oficerów czuł się jak zaszczuta, ścigana zwierzyna. Prawie nigdy o tym nie mówił, a jeśli już to nie ukrywał, że musiał „ciągle ukrywać się, wymykać i wykręcać od śmierci czyhającej zza każdego węgła”.

    Właśnie o tym okresie w życiu autora „Szewców”, a także o jego udziale w I wojnie światowej, traktuje frapująca książka Krzysztofa Dubińskiego „Wojna Witkacego, czyli kumboł w galifetach” wydana przez Iskry.
    Co oznaczają te tajemnicze, oryginalne słowa w tytule, w jakich lubował się mistrz groteski? Otóż galifety to spodnie podobne do bryczesów, zaś kumboł to gra hazardowa w karty wymyślona przez Witkacego.

    Nasz bohater, który należał do lejbgwardii, czyli najbardziej wiernej i lojalnej carowi części armii rosyjskiej, dzielnie sprawował się na froncie: dowodził kompanią, szedł do boju na czele tyraliery, a nawet został poważnie ranny podczas krwawej bitwy nad Stochodem na Wołyniu.

    Co ciekawe, oddał salut szablą imperatorowi Mikołajowi II podczas pamiętnej wizytacji Pułku Pawłowskiego w grudniu 1915 roku w Podwołoczyskach w Galicji Wschodniej. W sierpniu 1917 roku dostał trzy miesiące urlopu zdrowotnego, podczas którego jeździł z Petersburga do Kijowa i Moskwy oraz spotykał się z Karolem Szymanowskim i Tadeuszem Micińskim.

    Gdy doszło do październikowego zamachu Lenina i Trockiego, nie miał dokąd wracać, gdyż jego pułk rozformowano, zaś w macierzystych koszarach do głosu doszli bolszewicy. 18 lutego 1918 roku został oficjalnie zwolniony ze służby wojskowej. Niestety, kolejne cztery miesiące - jak przyznaje autor - to wciąż biała plama. Wiadomo tylko, że ukrywał się w Petersburgu i dużo malował utrzymując się ze sprzedaży obrazów.

    Światło w tunelu terroru i beznadziei zabłysło w czerwcu, gdy porucznik Stefan hrabia Prądzyński i Leon Reynal zmontowali 45-osobową ekipę, która uzyskała zgodę bolszewików na wyjazd do Polski. Pierwszy na maszynie do pisania sporządził „bumagi”, drugi sypnął łapówkami i udało się. Wojskowi repatrianci z Witkacym zdobyli nawet wagon dla siebie. Spakowali dobytek, wsiedli do pociągu i jadąc przez Psków i Wilno 1 lipca 1918 roku dotarli do Warszawy. Tak zakończyła się wojenna epopeja autora „Pożegnania jesieni”.

    Czytaj treści premium w Dzienniku Łódzkim Plus

    Nielimitowany dostęp do wszystkich treści, bez inwazyjnych reklam.

    Kup dostęp

    Komentarze

    Dodajesz komentarz jako: Gość

    Dodając komentarz, akceptujesz regulamin forum

    Liczba znaków do wpisania:

    zaloguj się

    Najnowsze wiadomości
    Zobacz więcej

    Najczęściej czytane

    Polecamy

    Wideo

    Karl Lagerfeld nie żyje. Najsłynniejszy na świecie projektant mody zmarł w wieku 85 lat

    Zmarł Karl Lagerfeld, najsłynniejszy projektant mody

    W nocy z poniedziałku na wtorek doszło do tragicznego wypadku na łódzkim Teofilowie. Sprawca wypadku, 52-letni zgierzanin, pędził jak szalony. Był w

    Śmiertelny wypadek. Pijany zgierzanin pędził jak szalony!

    Uniwersytet Łódzki przywitał w poniedziałek (18 lutego) studentów zagranicznych, którzy zaczynają w semestrze wiosennym naukę w UŁ

    UŁ przywitał "wiosenną zmianę" studentów zagranicznych

    Czy w Środę Popielcową trzeba iść do kościoła? Księża zalecają.

    Czy w Środę Popielcową trzeba iść do kościoła?