- To kolejny przykład, jak Kościół nadużywa swojej pozycji, korzystając z niskiego poziomu usług publicznych - podkreśla Hanna Gill-Piątek. - W Polsce w wielu gminach nie ma alternatywy dla cmentarza katolickiego. Efekt jest taki, że zamiast cywilizowanych standardów pochówku mamy wolną amerykankę i wymuszanie pieniędzy od rodzin zmarłych. Organy powołane do kontroli nie reagują. Rządzący boją się Kościoła, który w Polsce zbudował państwo w państwie. To się musi zmienić - dodaje.

Posłanka ma trochę racji. We wrześniu mieszkańcy Brzezin zgłosili problem cmentarnego monopolu do Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów. Chcieli się m.in. dowiedzieć, czy Archidiecezja Łódzka nie nadużywa swojej pozycji monopolisty przez utrudnianie dostępu do cmentarza obcym firmom i czy pobieranie „ofiary” od pracujących na terenie cmentarza kamieniarzy jest zgodne z przepisami.

UOKiK sprawę zbadał bardzo dokładnie. Uznał, że na podstawie danych dostarczonych przez mieszkańców Brzezin nie da się stwierdzić, żeby kuria nadużywała pozycji dominującej.

Urząd zauważył jednak, że administrator brzezińskiego cmentarza „zdaje się preferować groby ziemne, które zajmują mniej miejsca i które łatwiej zagospodarować i powtórnie wykorzystać w przyszłości”. Dlatego różnice w cenach grobów ziemnych i murowanych rzeczywiście są duże.

Sławomir Pawlik z Brzezin postanowił walczyć z cmentarną drożyzną

UOKiK porównał też ceny usług cmentarnych w Łodzi i w okolicy. Stwierdził, że koszt wykopania zwykłego grobu ziemnego dla jednej osoby wynosi w Łodzi poza sezonem zimowym około 650-700 zł brutto, co nie różni się od ceny w Brzezinach, która wynosi 700 zł. Natomiast wykopanie czteroosobowego grobu murowanego kosztuje w Brzezinach 2 tys. zł, czyli o 160 zł mniej niż na cmentarzu komunalnym w podwarszawskim Piasecznie, gdzie za jedną z wersji tego grobu trzeba zapłacić aż 2160 zł brutto.

Także opłaty za dzierżawę miejsca na 20 lat w Brzezinach nie odbiegają od cen w innych małych miastach. W Polsce, poza dużymi miastami, wynoszą one średnio 2202 zł brutto i są nawet nieco wyższe niż w Brzezinach.

„Łączna kwota opłaty za usługę kopania grobu i opłaty za miejsce grzebalne na cmentarzu w Brzezinach nie przekracza istotnie kwot pobieranych na innych zidentyfikowanych cmentarzach. Opłaty cmentarne na nekropoliach w dużych miastach są niejednokrotnie znacznie wyższe” - ustalił urząd.

Cmentarz w Brzezinach

Cmentarny mętlik cenowy

Dla osoby niezorientowanej w realiach pogrzebowych rozeznanie się w stawkach nie jest proste. Zasadniczo groby dzielą się na dwie kategorie cenowe: proste groby ziemne oraz groby murowane, czyli tzw. piwnice. Zgodnie z obowiązującymi przepisami groby ziemne oraz jednoosobowe groby murowane dzierżawi się na 20 lat. Później, jeśli rodzina nie wniesie kolejnej opłaty, może w tym miejscu zostać pochowana kolejna osoba. Piwnice wieloosobowe nie podlegają obowiązkowi przedłużenia. Dlatego są zwykle dużo droższe.

Cmentarze pobierają też opłaty za samo udostępnienie miejsca pod grób, korzystanie z kaplicy i czynności kancelaryjne. Także po pogrzebie, przy stawianiu nagrobka cmentarz bierze zwyczajowo 10 proc. jego wartości, za wjazd płaci też robiący go kamieniarz.

Wierni jednak oszukują, wpisując niższe ceny. Dlatego kilka lat temu łódzka kuria stosowała system kolorów. Za nagrobek ciemny trzeba było zapłacić cmentarzowi więcej niż za jasny. Teraz od tego odeszła. System jednak nadal jest skomplikowany.

Cennik cmentarzy archidiecezji łódzkiej liczy 56 pozycji. Od astronomicznej kwoty 10 tys. zł za stuletnią dzierżawę grobu murowanego po skromne 30 zł za „wystawianie zaświadczeń i wypisów z kwitu”. Jest też mnożnik 200 proc. za pracę w dni wolne, dodatek zimowy 150 zł, oraz pozycje opisane jako „umowne”.

Dla porównania jako wzorzec można przyjąć ceny na trzech cmentarzach komunalnych w Łodzi: Szczecińskiej, Zarzewie i Dołach. Z grubsza odzwierciedlają one koszty funkcjonowania takiego miejsca.

- Cmentarz komunalny nie zarabia na prowadzeniu swojej działalności - informuje Maria Kaczmarska, rzeczniczka Zarządu Zieleni Miejskiej w Łodzi. - Wysokość opłat jest tak ustalana, żeby pokryła koszty utrzymania cmentarza - podkreśla.

W Łodzi ceny komunalne są zdecydowanie niższe niż w Brzezinach. Najtańszy grób ziemny jednoosobowy kosztuje 460-510 zł, koszt prawa do grobu na 20 lat - 500 zł. Do tego dochodzi 8 proc. podatek VAT. W sumie za taki grób trzeba zapłacić od 1037 do 1091 zł. W Brzezinach to koszt 1450 zł (750 plus 700 zł). Bez podatku, bo Kościoły nie odprowadzają VAT.

Jednak już w słynącej od lat z wysokich stawek Zduńskiej Woli pojedynczy grób ziemny kosztuje z VAT 1080 zł, przedłużenie prawa do miejsca na 20 lat - 864 zł. To sporo więcej niż w Brzezinach.

Ceny usług na największym w Radomsku Nowym Cmentarzu katolickim od kilku lat pozostają na tym samym poziomie.

Jakie to ceny? Jeden grób - 400 zł. Podwójny - 600 zł (umowa na 20 lat). Wykopanie grobu to koszt od 450 zł do 650 zł - w zależności od wielkości kwatery. Rozbiórka grobu od 200 zł do 300 zł. Jeśli grób jest większy, wówczas trzeba zamówić sobie kamieniarza. Wynajęcie kaplicy na pogrzeb - 150 zł. Opłata stała na utrzymanie cmentarza wnoszona przy pogrzebie - 700 zł.

Inni nie protestują

O tym, że na cmentarzach zarządzanych przez archidiecezję łódzką jest stosunkowo drogo, wiadomo od lat.

„Na 18 nekropoliach rzymskokatolickich zarządzanych przez Kurię Archidiecezji Łódzkiej ceny należą do zdecydowanie najwyższych w regionie” - pisaliśmy w „DŁ” jedenaście lat temu. Wówczas na Dołach za plac, grób i kaplicę płaciło się 1219 zł na cmentarzu komunalnym, zaś na katolickim 1730. Do tej pory jednak nikt, poza mieszkańcami Brzezin, nie zaprotestował.