![W czasie działań wojennych powołano w Łodzi Komitet...](https://d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/1/cb/42/5dea36f75b830_o_large.jpg)
W czasie działań wojennych powołano w Łodzi Komitet Obywatelski. W jego w skład weszli m.in. intelektualiści, fabrykanci. Porządku pilnowała Milicja Obywatelska, do której należało 10 tys. ludzi. W mieście była bieda. Łodzianie karczowali wszystkie lasy, m.in. na Widzewie, by mieć czym ogrzać mieszkania. Łódź była ostrzeliwana. Niemiecka artyleria ustawiona została m.in. w okolicach dzisiejszego cmentarza na Zarzewie. Gdy miano ostrzeliwać Żabieniec i Kochanówkę, to mieszkańców tych dzielnic ewakuowano do centrum. Podczas Bitwy Łódzkiej w mieście zamieszkało wielu rosyjskich oficerów, którzy rano dojeżdżali tramwajami na front znajdujący się na obrzeżach miasta. Bitwę łódzką w „Kwiatach polskich” opisywał Julian Tuwim: „Dwanaście dni, dwanaście nocy Artyleryjski ogień walił, Rzucając miastem z rąk do rąk; To mieli Niemców, to Moskali (…)”
![Łódź nie była w centrum Operacji - Miasto było głównym...](https://d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/1/22/17/5dea36fc9aca7_o_large.jpg)
Łódź nie była w centrum Operacji - Miasto było głównym ośrodkiem przemysłowym, zaopatrzeniowym i sercem Guberni Piotrkowskiej - tłumaczy dr Tadeusz Bogalecki. - Były tu siły rosyjskie, które podczas kontrofensywy kierowały się w stronę zachodu i południa. W tym rejonie skoncentrowano dużą liczbę wojsk rosyjskich. Niemcy postanowili uderzyć na te siły i powstrzymać ich marsz w kierunku Berlina i Śląska. Doszło do tego na terenie regionu łódzkiego.
Nie wiadomo ile cywilów zginęło w czasie bitwy łódzkiej. Wiadomo natomiast ilu poległo żołnierzy. Straty były ogromne. Każdego dnia trwającej blisko trzy tygodnie operacji życie traciło po obu stronach około 10 tys. żołnierzy. Po bitwie pozostały dziś cmentarze i ślady okopów. Na przykład w wielu podłódzkich lasach, a także na polach widać szerokie rowy. Po zakończeniu I wojny światowej wokół Łodzi było 14 cmentarzy żołnierzy poległych w walce na przełomie listopada i grudnia 1914 r. Początkowo chowano ich tam, gdzie zginęli. Ale w 1916 roku Niemcy zaczęli zakładać cmentarze. Wiele z nich było na chłopskiej ziemi. Po wojnie ludzie buntowali się, że płacą podatki za ziemię, której nie mogą uprawiać. W latach 30. rozpoczęto komasację cmentarzy. Do dziś zostało ich około 200. W lesie gałkowskim pochowanych jest 500 kozaków. W Witkowicach, na północ od Gałkówka spoczywa 10 tys. żołnierzy. Podobnie jest w Wiączyniu. Duże cmentarze znajdują się w Zgierzu, Poćwiardówce koło Niesułkowa, w Gadce Starej. Żołnierze pochowani są też m.in. w Chechle i Wymysłowie.
![1914: wielka bitwa na obrzeżach Łodzi. Do dziś zostały po niej wojskowe cmentarze](https://d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/1/aa/89/5dea37001ac4e_o_large.jpg)
![1914: wielka bitwa na obrzeżach Łodzi. Do dziś zostały po niej wojskowe cmentarze](https://d-art.ppstatic.pl/kadry/k/r/1/72/b0/5dea3704411d8_o_large.jpg)