Emerytura Mama 4+ dla kobiet wielodzietnych. Mogą skorzystać też ojcowie. Ile pieniędzy można dostać? Jakie warunki trzeba spełnić?

Mama 4+ bywa też nazywana emeryturą matczyną. Pełna nazwa wynikająca z ustawy to jednak rodzicielskie świadczenie uzupełniające.

Zobacz GALERIĘ ZDJĘĆ

Świadczenie zostanie ci wypłacone, jeśli nie masz dochodu, który pozwoliłby ci się utrzymać, a także jesteś:

• matką, ukończyłaś 60 lat oraz urodziłaś i wychowałaś lub tylko wychowałaś co najmniej 4 dzieci;
• ojcem, ukończyłeś 65 lat oraz wychowałeś co najmniej 4 dzieci, ponieważ matka dzieci zmarła, porzuciła je lub przez długi czas ich nie wychowywała.

Mowa tu nie tylko o własnych, biologicznych dzieciach. Warunek urodzenia i wychowania lub wychowania dzieci dotyczy bowiem dzieci własnych, ale też dzieci współmałżonka, dzieci przysposobionych lub dzieci przyjętych na wychowanie w ramach rodziny zastępczej, z wyjątkiem rodziny zastępczej zawodowej.

Muszą zostać też spełnione dodatkowe warunki – trzeba mieszkać w Polsce i mieć tutaj ośrodek interesów życiowych przez co najmniej 10 lat (po ukończeniu 16. roku życia), a także mieć:

• polskie obywatelstwo lub
• obywatelstwo jednego z państw członkowskich Unii Europejskiej albo państw członkowskich Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA) i mieć prawo pobytu lub prawo stałego pobytu w Polsce lub
• zalegalizowany pobyt w Polsce (jeśli jesteś cudzoziemcem).

Wyjaśnijmy jeszcze co to znaczy „ośrodek interesów życiowych” w Polsce – w dużym uproszczeniu oznacza to okres opłacania podatków w Polsce.

Rodzicielskie świadczenie uzupełniające jest więc przyznawane po osiągnięciu powszechnego wieku emerytalnego, czyli 60 lat w przypadku kobiet i 65 lat w przypadku mężczyzn.

Przeznaczone jest dla osób, które w związku z tym, iż poświęciły się wychowywaniu dzieci, zrezygnowały z pracy bądź jej nie podjęły i w związku z tym nie wypracowały swojej emerytury w ogóle bądź też jest ona niższa od najniższej emerytury, która obecnie wynosi 1588,44 zł brutto.

Emerytura matczyna nie jest przyznawana z urzędu, co oznacza, że ZUS nie przyzna jej z własnej inicjatywy. Trzeba złożyć wniosek. Druk wniosku można znaleźć w placówkach ZUS i na stronie internetowej ZUS-u.

Wniosek musi zawierać:

• twoje dane osobowe – imię, nazwisko, datę urodzenia, PESEL (lub serię i numer dowodu osobistego albo paszportu);
• twój adres zamieszkania;
• adres do korespondencji (jeśli jest inny niż adres zamieszkania);
• informację o tym, w jaki sposób chcesz otrzymywać świadczenie (np. numer konta bankowego);
• podpis.

Do wniosku o emeryturę Mama 4+ trzeba dołączyć:

• informację o numerach PESEL dzieci;
• oświadczenie o twojej sytuacji osobistej, rodzinnej, majątkowej i materialnej;
• zagraniczny dokument stanu cywilnego potwierdzający urodzenie dziecka, jeżeli akt urodzenia dziecka nie jest sporządzony w polskim rejestrze stanu cywilnego;
• orzeczenie sądu o powierzeniu sprawowania pieczy zastępczej nad dzieckiem;
• inne dokumenty, które mogą mieć wpływ na przyznanie świadczenia.

W oświadczeniu musisz potwierdzić, czy:

• urodziłaś co najmniej 4 dzieci;
• wychowałaś (wychowałeś) co najmniej 4 dzieci;
• miałaś (miałeś) przerwy w wychowywaniu dzieci, a jeśli tak, to jak długie i jaka była ich przyczyna;
• masz ograniczone prawa rodzicielskie lub jesteś ich pozbawiona (pozbawiony);
• mieszkasz w Polsce i po ukończeniu 16. roku życia masz tutaj ośrodek interesów życiowych, a jeśli tak, to musisz wskazać długość okresu, w jakim spełniasz ten warunek przed zgłoszeniem wniosku o świadczenie;
• masz ustalone prawo do emerytury lub renty;
• pobierasz emeryturę lub rentę;
• uzyskujesz dochód z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej;
• posiadasz gospodarstwo rolne, a jeśli tak, to jaka jest jego powierzchnia;
• uzyskujesz dochód z działów specjalnych produkcji rolnej;
• uzyskujesz inne dochody;
• przebywasz w areszcie śledczym lub zakładzie karnym.

Trzeba też potwierdzić inne okoliczności, które mogą mieć wpływ na decyzję w sprawie przyznania rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego.

Uwaga!
Mężczyźni ubiegający się o rodzicielskie świadczenie uzupełniające, w oświadczeniu muszą też wskazać datę zgonu matki dzieci albo datę porzucenia przez nią dzieci lub zaprzestania ich wychowywania przez długi okres. Powinni też potwierdzić to dokumentami.

Informacje podane we wniosku i w oświadczeniu o sytuacji osobistej, rodzinnej, majątkowej i materialnej, można udokumentować zaświadczeniami:

• z urzędu skarbowego, które potwierdzają źródła osiąganych dochodów lub przychodów oraz ich wysokość;
• które potwierdzają aktualne zatrudnienie lub prowadzenie innej działalności zarobkowej oraz wysokość osiąganych dochodów lub przychodów;
• które potwierdzają wysokość innych pobieranych świadczeń;
• z urzędu gminy, które potwierdzają rodzaj oraz wielkość posiadanego gospodarstwa rolnego,

a także;

• oświadczeniami o wysokości dochodu z gospodarstwa rolnego;
• innymi dokumentami, które potwierdzają sytuację osobistą, rodzinną, majątkową i materialną.

Wniosek zostanie rozpatrzony przez ZUS.

W przypadku osób, które podlegały ubezpieczeniu społecznemu rolników i nie pobierają emerytury lub renty wyłącznie z ZUS – wniosek będzie rozpatrzony przez KRUS.

Wypłata świadczenia przysługuje od pierwszego dnia miesiąca, w którym zostanie wydana decyzja, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym został osiągnięty wiek emerytalny – 60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn.

Emerytura matczyna nie może być wyższa od najniższej emerytury, która od 1 marca 2023 roku wynosi 1588,44 zł brutto.

Jeśli nie pobierasz emerytury ani renty, rodzicielskie świadczenie uzupełniające przysługuje ci w wysokości najniższej emerytury.

Jeśli zaś pobierasz emeryturę lub rentę w wysokości niższej niż najniższa emerytura, to emerytura Mama 4+ będzie dopełnieniem do najniższej emerytury – kwota rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego będzie równa różnicy pomiędzy najniższą emeryturą a wysokością pobieranej przez ciebie emerytury albo renty.

Świadczenie jest waloryzowane co roku. Na takich samych zasadach i w takich samych terminach, jak emerytury i renty.

Przykład
Sześćdziesięcioletnia Magdalena wychowała pięcioro dzieci. Ma rentę w wysokości 1200 zł brutto. Magdalena może ubiegać się o przyznanie rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego. Jego wysokość wyniesie w jej przypadku 388,44 zł – a więc tyle, ile wynosi różnica między najniższą emeryturą a rentą pobieraną przez Magdalenę.

Korzystając z tego świadczenia masz obowiązek informować ZUS o wszelkich zmianach, które mają wpływ na prawo do niego i na jego wysokość.

Trzeba więc zgłosić do ZUS fakt podjęcia zatrudnienia, osiągnięcia dodatkowego dochodu lub uzyskania prawa do innego świadczenia.

Jeśli ustaną okoliczności, które były podstawą przyznania rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, stracisz prawo do świadczenia.

Nie otrzymasz rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego, jeśli jesteś:

• uprawniona (uprawniony) do emerytury albo renty w wysokości co najmniej najniższej emerytury;
• tymczasowo aresztowana (aresztowany) albo odbywasz karę pozbawienia wolności (z wyłączeniem odbywania kary pozbawienia wolności w systemie dozoru elektronicznego).

Możesz nie otrzymać rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego także, jeśli:

• sąd pozbawił cię władzy rodzicielskiej albo ją ograniczył przez umieszczenie dziecka lub dzieci w pieczy zastępczej;
• długotrwale zaprzestałaś (zaprzestałeś) wychowywania dzieci.

Świadczenie przysługuje wyłącznie wtedy, gdy w trakcie jego pobierania mieszkasz w Polsce.

Jeżeli nie zgadzasz się z decyzją dotyczącą emerytury matczynej, możesz:

• w ciągu 14 dni od otrzymania decyzji zgłosić wniosek do prezesa ZUS o ponowne rozpatrzenie sprawy;
• w ciągu 30 dni od doręczenia decyzji zgłosić skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie za pośrednictwem prezesa ZUS.

Jeśli nie zgadzasz się z decyzją wydaną po ponownym rozpatrzeniu sprawy, masz prawo złożyć skargę do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie.

Do sądu okręgowego – sądu pracy i ubezpieczeń społecznych złóż odwołanie, jeśli nie zgadzasz się z decyzją oddziału ZUS w sprawie:

• ponownego ustalenia wysokości rodzicielskiego świadczenia uzupełniającego;
• ustania prawa do tego świadczenia;
• wypłaty tego świadczenia;
• zwrotu nienależnie pobranego świadczenia.

Ustawa z dnia 31 stycznia 2019 roku o rodzicielskim świadczeniu uzupełniającym (Dz. U. z 2022 r. poz. 1051).