Skala zachorowań na COVID-19 w Polsce wciąż utrzymuje się na rekordowo wysokim poziomie. Specjalistycznej opieki potrzebują nie tylko osoby zarażone, ale również ozdrowieńcy. Niezwykle ważnym elementem kontynuacji leczenia ostrej fazy choroby jest rehabilitacja, która pomaga wrócić do formy i pokonać skutki zakażenia koronawirusem, m.in. takie jak: dyskomfort przy oddychaniu, uciążliwe duszności, obniżona kondycja fizyczna, słaba wydolność krążeniowa czy atrofia mięśni.

Powikłania nawet po łagodnym przebiegu

Po roku doświadczeń z wirusem SARS-CoV-2, obserwacji przebiegu choroby COVID-19
i jej powikłań, wiadomo już, że nawet u osób przechodzących zakażenie łagodnie lub bezobjawowo można zaobserwować
zmiany w płucach o charakterze nieodwracalnych zwłóknień. Rekonwalescencja po przebyciu ciężkiej choroby związanej z zakażeniem COVID-19 powinna być zatem wsparta odpowiednim procesem rehabilitacji.

Na co skarżą się ozdrowieńcy

– Wielu ozdrowieńców przyznaje, że po upływie miesiąca od choroby zaczyna odczuwać pogorszenie samopoczucia. Świadczy to o powikłaniach późnych, związanych z trwającymi zmianami w tkance płucnej, czy też w mięśniu sercowym. COVID-19 nie jest już tylko niebezpieczny dla seniorów i dla osób z chorobami przewlekłymi. W tej chwili wśród chorych obserwuje się pełen przekrój wiekowy. Powikłania po chorobie często obejmują przewlekłe zmęczenie, problemy z oddychaniem, wynikające z uszkodzenia płuc, a także dolegliwości sercowonaczyniowe.
Warto wspomnieć, że ozdrowieńcy narażeni są również na zaburzenia neurologiczne i psychiczne, takie jak lęk, depresja czy zespół stresu pourazowego. Na powikłania skarżą się nie tylko osoby, które były hospitalizowane, ale również te, które przeszły zakażenie łagodnie lub bezobjawowo – komentuje Ewa Rybicka, prezes Uzdrowiskowego Instytutu Zdrowia w Ustroniu.

Formy rehabilitacji po COVID-19

Specjalistyczny program rehabilitacji po przebyciu COVID-19 obejmuje na przykład treningi rowerowe, ćwiczenia oporowe, gimnastykę ogólnousprawniającą, treningi marszowe na bieżni lub nordic walking, gimnastykę oddechową, fizykoterapię, inhalacje i treningi behawioralno-relaksacyjne. Ponadto, po wyeliminowaniu ewentualnych przeciwwskazań, stosowane mogą być zabiegi fizykoterapeutyczne oparte na urządzeniu służącym do stymulacji elektromagnetycznej.
– Terapia oddechowa polem elektromagnetycznym o wysokiej intensywności wywołuje na przemian silne i delikatne skurcze mięśni oddechowych. Jest to forma fizykoterapii, która pozwala na aktywną rehabilitację osób z problemami ze strony układu oddechowego m.in. stanowiącymi powikłania po zakażeniu koronawirusem. Zabiegi przy użyciu metody stymulacji elektromagnetycznej rozszerzają naczynia krwionośnie i oskrzela, zmniejszają stany zapalne oraz obrzęki w błonach śluzowych płuc i oskrzeli, wzmacniają przeponę i mięśnie międzyżebrowe, poprawiają wentylację płuc, a także usprawniają krążenie krwi w okolicy klatki piersiowej. Dzięki takiej stymulacji pacjenci obciążeni powikłaniami mają szansę na przywrócenie efektywnego procesu oddychania, a co za tym idzie poprawę ogólnej kondycji fizycznej – wyjaśnia Ewa Rybicka.

Komu należy się świadczenie rehabilitacyjne z ZUS

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu okresu pobierania zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja rokują odzyskanie zdolności do pracy.

Świadczenie rehabilitacyjne przysługuje osobie objętej ubezpieczeniem chorobowym, króra:

• jest pracownikiem;
• wykonuje pracę nakładczą;
• jest członkiem rolniczej spółdzielni produkcyjnej lub spółdzielni kółek rolniczych;
• pracuje odpłatnie na podstawie skierowania do pracy, gdy odbywa karę pozbawienia wolności lub jesteś tymczasowo aresztowany;
• pracuje na podstawie umowy agencyjnej lub umowy zlecenia albo innej umowy o świadczenie usług albo współpracuje z taką osobą, w tym pracuje na podstawie umowy uaktywniającej (np. jest nianią);
• prowadzi pozarolniczą działalność lub współpracuje z taką osobą;
• jest duchownym;
• odbywa służbę zastępczą.

Świadczenie przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, jednak nie dłużej niż przez 12 miesięcy.

Wysokość świadczenia wynosi:

• 90 proc. wynagrodzenia (lub przychodu), które stanowiło podstawę wymiaru zasiłku chorobowego – taka wysokość obowiązuje przez okres pierwszych 3 miesięcy (90 dni) pobierania świadczenia;
• 75 proc. opisanego wyżej wynagrodzenia – to wysokość obowiązująca w pozostałym okresie pobierania świadczenia;
• 100 proc. opisanego wynagrodzenia wówczas, gdy pobierasz świadczenie w czasie ciąży.

Celem rehabilitacji onkologicznej jest poprawa jakości życia pacjentów

Rozmowa z dr n. med. Anną Zwierzchowską, specjalistą rehabilitacji medycznej, kierownikiem Wojewódzkiej Przychodni Rehabilitacyjnej w Wojewódzkim Wielospecjalistycznym Centrum Onkologii i Traumatologii im. M. Kopernika w Łodzi.

Czym charakteryzuje się rehabilitacja onkologiczna? Na czym polega jej specyfika?

Rehabilitacja jest nieodłącznym elementem leczenia pacjentów z chorobami nowotworowymi. Niezależnie od tego, jakiego narządu czy układu dotyczy schorzenie. Proces usprawniania pacjentów onkologicznych będzie się charakteryzował indywidualnym podejściem do każdego chorego w zależności od rodzaju nowotworu, sposobu jego leczenia, powikłań mogących powstać w trakcie leczenia oraz chorób współistniejących u tych osób.

Na jakim etapie leczenia onkologicznego należy wdrożyć rehabilitację onkologiczną?

Rehabilitacja onkologiczna powinna być wdrażana już w początkowym okresie leczenia i prowadzona u wszystkich pacjentów z chorobą nowotworową, niezależnie od etapu leczenia onkologicznego. W początkowym etapie leczenia zadaniem rehabilitacji będzie zapobieganie rozwojowi powikłań po leczeniu onkologicznym. Usprawnianie będzie więc miało charakter profilaktyczny.
W dalszym etapie procesu leczenia pacjentów z chorobą nowotworową rehabilitacja będzie miała za zadanie przywracanie utraconej funkcji lub minimalizowanie powikłań powstałych i spowodowanych terapią. W ostatnim etapie leczenia onkologicznego rehabilitacja będzie miała charakter paliatywny, czyli będzie łagodzić objawy okresu terminalnego. Należy podkreślić, że proces usprawniania chorych z chorobą nowotworową jest jednakowo ważny na każdym etapie leczenia, gdyż jego zadaniem jest poprawa jakości życia tych pacjentów. Oczywiście nie każdy pacjent onkologiczny będzie przechodził wszystkie etapy rehabilitacji onkologicznej, bo po prostu może ich nie potrzebować.

Jakie zabiegi są wykonywane w ramach tego rodzaju rehabilitacji?

Podstawowymi zabiegami stosowanym w rehabilitacji onkologicznej są różne formy ćwiczeń, ale także drenaż limfatyczny, masaż klasyczny, masaż pneumatyczny, masaż wibracyjny, kąpiele wirowe, terapie powięziowe, mobilizacje blizny czy stymulacje. Chcę zwrócić uwagę, iż rehabilitacja onkologiczna nie ogranicza się jedynie do stosowania różnych zabiegów czy terapii usprawniających, ale swoim zakresem obejmuje psychoterapię chorych oraz edukację prozdrowotną.

Czy obostrzenia związane z pandemią zmieniły sposób realizowania rehabilitacji onkologicznej?

Obostrzenia związane z pandemią nie wpłynęły na sam sposób usprawniania chorych onkologicznych, gdyż jest on prowadzony indywidualnie. Natomiast wyeliminowały możliwość prowadzenia ćwiczeń grupowych poprawiających wydolność chorych a przeprowadzonych w klubach fitness czy na basenie oraz uczestnictwo w psychoterapii grupowej.

Czy są ćwiczenia, które pacjent – na podstawie wytycznych przekazanych przez specjalistę – może (i powinien) wykonywać samodzielnie, poza szpitalem i poradnią?

Rehabilitacja onkologiczna nie powinna się ograniczać jedynie do zabiegów przeprowadzanych w warunkach oddziału czy poradni. Każdy z chorych jest wyuczany ćwiczeń, które powinien codziennie wykonywać w domu, jak również zachęcany do zwiększania aktywności fizycznej. W ramach edukacji prozdrowotnej chorzy są zachęcani do zdrowego trybu życia, to jest unikania czynników wpływających na powstawanie i rozwój nowotworów. Jednym z takich czynników jest brak aktywności fizycznej. Brak aktywności fizycznej jest uważany za niezależny czynnik ryzyka rozwoju choroby nowotworowej. W badaniach naukowych zwraca się uwagę na dobroczynny wpływ tańca, spacerów, nordic walkingu, ćwiczeń w wodzie, pływania, ćwiczeń grupowych, jazdy na rowerze i treningu wytrzymałościowo-siłowego. I do takiej aktywności fizycznej zachęcamy naszych pacjentów. Informujemy ich, iż – aby aktywność fizyczna odnosiła dobroczynny wpływ na organizm – muszą ją wykonywać systematycznie 3 razy w tygodniu i powinna trwać od pół do godziny.

Co może być przeciwwskazaniem do poddania pacjenta rehabilitacji?

Przeciwskazaniami do stosowania rehabilitacji onkologicznej są ciężki stan pacjenta, gorączka, infekcje, zakrzepica kończyn, zaostrzenie chorób układu krążenia czy oddechowego.

Czy częścią rehabilitacji jest także wzmocnienie psychiki pacjenta borykającego się z chorobą nowotworową?

Jak już wcześniej wspomniałam, jednym z elementów rehabilitacji onkologicznej jest psychoterapia – czy to prowadzona indywidualnie czy w formie grupowej. Jak wiadomo choroba nowotworowa bardzo negatywnie wpływa na psychikę pacjentów, powodując u nich depresje, drażliwość, niską samoocenę czy zaburzenia lękowe. W naszym ośrodku pacjenci nie tylko są poddawani psychoterapii, ale i uczestniczą w warsztatach jak sobie radzić ze stresem i emocjami.

Jaka jest rola bliskich pacjenta w osiągnięciu założonych rezultatów rehabilitacji?

Bardzo ważna jest rola bliskich nie tylko w procesie rehabilitacji, ale całej terapii onkologicznej. Bliscy pacjenta onkologicznego w bardzo istotny sposób motywują go do całego procesu leczenia, które jest długotrwałe i uciążliwe, ale również pomagają w dotarciu na terapię. Poprzez okazywanie chorym onkologicznym miłości, czułości oraz swoją cierpliwość, pomagają im zaakceptować pojawiającą się niepełnosprawność.