Archeolodzy w Lututowie szukają mogił powstańców styczniowych WIDEO, ZDJĘCIA

W Lututowie trwają prace archeologiczne mające na celu znalezienie mogił powstańców styczniowych, którzy w czerwcu 1863 r. ponieśli tutaj klęskę w starciu z Rosjanami. Postulowanego od wielu lat sprawdzenia terenu podjęło się Stowarzyszenie Naukowe Archeologów Polskich oddział w Łodzi. Przy lokalizacji miejsc potencjalnych pochówków nie bez znaczenia były ustne przekazy miejscowej ludności.

Przeprowadziliśmy tutaj badania nieinwazyjne, które miały na celu wytypowanie miejsc potencjalnych mogił. Oczywiście nie mniej ważną wskazówką zawsze są opowiadania miejscowej ludności. Tradycja mówi o tym, że były tutaj oznaczone pochówki, otoczone szacunkiem. Wybraliśmy kilka miejsc, które sprawdzamy. Od powstania mija dokładnie 160 lat, mamy inną topografię terenu, w związku z tym poszukiwania są trudne, ale mamy nadzieję, że uda się je pozytywnie zakończyć – mówi archeolog Aleksander Andrzejewski.

Badaniami kieruje jego małżonka dr Aldona Andrzejewska. Oboje są pracownikami Uniwersytetu Łódzkiego, a w pracach terenowych pomagają studenci archeologii UŁ. Ekipie badawczej towarzyszą działacze Stowarzyszenia Historycznego im. ks. mjr Szczepana Walkowskiego Eugeniusz Tomaszek i Anna Świegot, którzy przyczynili się do przeprowadzenia wykopalisk.

Było wiele dyskusji, rozmów, żeby w końcu z tym tematem coś zrobić i spróbować wyjaśnić, czy faktycznie tak jest, że ciała powstańców w tych lasach pochowane. Jako stowarzyszenie podjęliśmy się tego tematu, czego efektem był konkretnych szereg działań celem pozyskania środków na przeprowadzenie badań – mówi Eugeniusz Tomaszek.

Ciała poległych pozostały na miejscu walk, bo Rosjanie nie pozwolili pochować ich na cmentarzu lututowskim. Tam spoczęli jedynie bojownicy, którzy zmarli później od zadanych w bitwie ran. Miejsca krwawego starcia upamiętniają głazy i krzyże z inskrypcjami.

Są m.in. przekazy syna ostatniego dziedzica Lututowa prof. Stanisława Kurnatowskiego, również archeologa, który twierdzi, że przed wojną jeździł na skraj lasu Koziołek na mogiły powstańców, w tym Zygmunta Unruga, kuzyna swojego ojca. Z jego wspomnień wynika, że mogiły były zadbane – wskazuje Anna Świegot.

Oddział powstańczy pod dowództwem pułkownika Antoniego Korotyńskiego formował się w lasach między Galewicami i Węglewicami. Naprzeciw niemu Rosjanie skierowali znaczne siły z garnizonów w Kaliszu i Wieluniu. Do starcia pod Lututowem doszło 15 czerwca 1863 r. Wyposażeni głównie w kosy i znacznie mniej liczni powstańcy bronili się około trzech godzin.

Moskali bardzo rozwścieczyło, że tak długo się bronią. Gdy się poddali, przyszedł rozkaz: wyciąć w pień. W „Dzienniku Poznańskim” z 25 czerwca 1863 r. korespondent napisał o starciu: „To nie mianem bitwy, lecz mianem rzezi winna być nazwana” – opowiada Anna Świegot.

Archeolog podkreślił w rozmowie z nami rolę Antoniego Galińskiego z Lututowa, zmarłego w 2019 roku pracownika Instytutu Pamięci Narodowej, miłośnika historii, który koordynował działalność edukacyjną IPN w regionie łódzkim, aktywizował lokalne społeczności w działaniach na rzecz upamiętniania walk i męczeństwa.

Jako człowiek wysoce zainteresowany historią swojej miejscowości od dłuższego czasu postulował, żeby spróbować znaleźć mogiły. Zresztą jego autorstwa jest jeden z najlepszych opisów bitwy na polach pod Lututowem – nadmienia Aleksander Andrzejewski.