Koło ratunkowe dla Melpomeny pilnie potrzebne

Wystarczy przekartkować informator Filharmonii Łódzkiej im. Artura Rubinsteina, aby po programie na sezon 2013/2014 przekonać się, gdzie jest dziś ta niezwykle istotna dla Łodzi placówka. To program przetrwania, niepozbawiony ambicji, ale jednak obliczony na oczekiwanie na lepsze czasy. Lepsze czasy miały nadejść już w 2014 roku, tymczasem zatwierdzony dla Filharmonii budżet to kolejny, nie pierwszy w ostatnich latach cios. Co prawda FŁ otrzymała aż o milion złotych więcej niż zaproponowano jej jesienią, gdy budżet zarządu województwa był projektowany, ale jest to również o taki sam milion złotych mniej niż w roku kończącym się.

Jeden z absurdów rzeczywistości, że dyrektorzy instytucji kultury planują sezon opierając się na dwóch budżetach: końcówce z jednego roku i finansowym zastrzyku z roku następnego - pozostawmy. Program na trwający już sezon w FŁ przynosi głównie spotkania z Orkiestrą Symfoniczną i Chórem Filharmonii Łódzkiej, co bardzo się chwali, bo muzycy muszą być w stałej gotowości, spadek formy nie wchodzi w grę - z zasady, a także dlatego, że rok 2015 będzie rokiem jubileuszowym. Nastąpi wtedy oddanie do użytku unikalnych w skali Europy organów, mieszczących w sobie tak naprawdę dwa instrumenty: barokowy i romantyczny. Trudno wyobrazić sobie, by łódzcy muzycy brzmieli przed "królem instrumentów" jak, nie przymierzając, orkiestra strażacka.

Orkiestra to organizm. Aby się rozwijać, potrzebuje kontaktu ze znakomitymi, będącymi na topie dyrygentami i solistami (niewielu jest takich w programie na sezon 2013/2014). Potrzebuje też wyjazdów - tych krajowych i tych zagranicznych, do cenionych w Europie sal koncertowych - bo test przed obcą widownią również zapewnia potężną stymulację do pracy. Ależ to truizmy! A jednak, czasem trzeba je powiedzieć głośno, by dotarły do właściwych uszu, przyzwyczajonych do innych truizmów, więc może nie analizujących wszystkiego biegle.

Muzycy potrzebują też "nagrać" się przed swoją widownią, w swojej Filharmonii, aby po prostu zarobić. Inaczej będą szukać zarobku gdzie indziej, we własnych zespołach, mniej uwagi poświęcając pracy zespołowej w macierzystej instytucji - prawa ekonomii są nieubłagane, a artyści i instytucje kultury szczególnie odczuwają ich działanie. Należy się im zatem także szczególna opieka organizatora (w tym przypadku - Urzędu Marszałkowskiego), wynikająca zresztą z obowiązku ustawowego. Dziś Orkiestra Symfoniczna FŁ gra w miesiącu trzy, cztery koncerty - tak szuka się oszczędności. Ale w Filharmonii ważny jest nie tylko artysta muzyk, ale i widz.

Ręka w górę, kto pamięta czasy, gdy w Filharmonii Łódzkiej rozbrzmiewał głos kontratenora Philippe Jaroussky'ego i muzyka zespołu L'Arpeggiata. Ręka w górę, kto wtedy kupił bilet. Albo raczej - kto nie kupił, bo bilety sprzedały się na pniu (w ciągu trzech godzin), a tłumy ciągnęły do Łodzi z całego kraju. O takich gościach musimy zapomnieć. Jak dawno temu to było i jak wiele bojów o budżet od tego przyszło w tym czasie stoczyć Filharmonii, jak wiele wysiłku kosztowało zespoły artystyczne i dyrekcję. Wysiłek ten przekładał się też na tych, którzy opisywali te starania i dziś jest wręcz fizycznie odczuwalny.

A przecież minęły niespełna dwa lata (tak!). Dwa lata, gdy z 13,7 mln zł budżet FŁ został okrojony do 11,3 mln zł. I tutaj paradoks: Filharmonia musi wypracować ponad 700 tys. zł wkładu własnego na budowę organów. Może to zrobić na jeden główny sposób - grając dobrze, czyli zapewniając sobie wpływy. Jak ma je zapewnić, jeśli Urząd Marszałkowski ostatnim cięciem ogranicza możliwość aktywności artystycznej?

Po niedawnym koncercie, w którym zabrzmiały zamówione jeszcze przez poprzedniego dyrektora, Lecha Dzierżanowskiego, premierowe utwory Pawła Mykietyna i Andrzeja Kwiecińskiego, Orkiestrę Filharmonii Łódzkiej chwaliła na swym słynnym blogu Dorota Szwarcman, krytyk muzyczny tygodnika "Polityka" . Nie pierwszy raz w ostatnim czasie chwali - ale to efekt mozolnej, wieloletniej pracy dyrektorów, dyrygenta Daniela Raiskina, który teraz przejął wiele z obowiązków szefa artystycznego, oraz muzyków. Jeśli głodowa dotacja doprowadzi do spadku formy zespołu, to (mówiąc jak ekonomista) zmarnotrawione zostaną także poprzednie dotacje.