Na jakie wsparcie ze strony państwa mogą liczyć seniorzy i ich opiekunowie

Poniższy tekst można potraktować jako krótki przewodnik po zawiłym obecnie systemie pomocy dla starszych, schorowanych osób i ich opiekunów. Zacznijmy od pomocy dla seniorów.

Ze specjalnych dodatków do emerytury mogą skorzystać tylko ci seniorzy, którzy spełniają warunki określone w przepisach.

Dodatek pielęgnacyjny

Przysługuje on wyłącznie osobie, która ma prawo do emerytury bądź renty. Nie otrzyma go jednak każdy emeryt i rencista, a jedynie ci, którzy są całkowicie niezdolni do pracy oraz do samodzielnej egzystencji albo ukończyli 75 lat. Obecnie dodatek ma wysokość 222,01 zł i jest waloryzowany zawsze przy okazji waloryzacji rent i emerytur.

Osoby, które kończą 75 lat, nie muszą nic robić, by otrzymać dodatek. Dostaną go z urzędu, co oznacza, że ZUS sam zwiększy ich emeryturę o kwotę przysługującego dodatku. Nie ma znaczenia stan zdrowia, a więc nawet 75-latek cieszący się doskonałą kondycją otrzyma dodatkowe pieniądze.

Inaczej jest w przypadku osób całkowicie niezdolnych do pracy i samodzielnej egzystencji. Tutaj dodatek jest przyznawany na wniosek emeryta bądź rencisty. Potrzebne będzie zaświadczenie o stanie zdrowia. Zaświadczenie na druku OL-9 wypełnia lekarz prowadzący nie później niż na miesiąc przed dniem, w którym złożysz wniosek o dodatek.

Mimo spełnienia opisanych wyżej warunków, dodatek nie zostanie przyznany osobie, która przebywa w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub w zakładzie pielęgnacyjno-opiekuńczym dłużej niż dwa tygodnie w miesiącu. Dodatku nie dostanie też osoba, która pobiera zasiłek pielęgnacyjny.

Dodatek pielęgnacyjny a zasiłek pielęgnacyjny

No właśnie. Dodatek pielęgnacyjny często bywa mylony z zasiłkiem pielęgnacyjnym. Podobne są nie tylko nazwy obu świadczeń, ale też krąg osób uprawnionych do ich otrzymania. Zasiłek przysługuje osobie niepełnosprawnej powyżej 16. roku życia, jeżeli legitymuje się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności; osobie niepełnosprawnej powyżej 16. roku życia legitymującej się orzeczeniem o umiarkowanym stopniu niepełnosprawności, jeżeli niepełnosprawność powstała do ukończenia 21. roku życia. Zasiłek przysługuje też osobie, która ukończyła 75 lat. Mimo spełnienia tych warunków, zasiłku nie dostanie przede wszystkim osoba, która ma prawo do dodatku pielęgnacyjnego lub jest umieszczona w instytucji zapewniającej nieodpłatnie całodobowe utrzymanie. Zasiłek wypłacany jest przez gminę (zwykle przez ośrodek pomocy społecznej).

Tym, co zasadniczo różni zasiłek od dodatku, jest jego niższa wysokość. Wysokość zasiłku to obecnie 184,42 zł miesięcznie. Od 1 listopada 2019 r. jego wysokość wzrośnie do kwoty 215,84 zł. Nastąpi to automatycznie, bez konieczności składania dodatkowego wniosku.

Pomoc dla opiekunów

Opiekunowie osób dorosłych mogą liczyć na specjalny zasiłek opiekuńczy. Zasiłek ten, wprowadzony od 2013 roku, przysługuje obecnie w wysokości 620 zł. Od 1 listopada br. ma być podwyższony.

Należy się on osobom, na których ciąży obowiązek alimentacyjny wobec podopiecznego, a także małżonkom, jeżeli nie podejmują zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej lub też rezygnują z zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej.

Specjalny zasiłek opiekuńczy nie przysługuje, jeżeli osoba sprawująca opiekę ma ustalone prawo do emerytury lub renty.

Podopiecznym musi być osoba legitymującą się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji.

Specjalny zasiłek opiekuńczy przyznaje się na okres zasiłkowy, który trwa od listopada do października następnego roku. Prawo do świadczeń opiekuńczych ustala się na okres zasiłkowy, chyba że orzeczenie o niepełnosprawności lub orzeczenie o stopniu niepełno-sprawności zostało wydane na czas określony.

Niestety, warunkiem znacznie ograniczającym dostęp do tego niskiego przecież zasiłku jest nieprzekroczenie kryterium dochodowego, które obecnie wynosi 764 zł netto w przeliczeniu na osobę w rodzinie, przy czym bierze się pod uwagę łączny dochód rodziny osoby sprawującej opiekę oraz rodziny osoby wymagającej opieki. Z tego powodu liczba beneficjentów tego zasiłku nie jest duża.

Odrębną grupą uprawnioną do wsparcia są osoby, którym przywrócono prawo do odebranego w lipcu 2013 r. świadczenia pielęgnacyjnego, wydawanego wówczas na starych zasadach. Otrzymali oni zaległe świadczenia (o ile wystąpili o to z wnioskiem) i prawo do bieżącej pomocy, wypłacanej im pod nazwą zasiłku dla opiekunów, w wysokości 620 zł. Nie obowiązuje ich jednak kryterium dochodowe.

Na zakończenie wspomnijmy też o opiekunach, którym należy się świadczenie pielęgnacyjne przyznawane na nowych zasadach. Jego wysokość wynosi obecnie 1.583 zł miesięcznie. Dotyczy ono jednak z reguły matki lub ojca, sprawujących opiekę nad swoim niepełnosprawnym dzieckiem, co wykracza poza temat opieki nad seniorami w potrzebie.

Zasiłek opiekuńczy

W przypadku konieczności sprawowania opieki nad niesamodzielnym członkiem rodziny można również starać się o przyznanie zasiłku opiekuńczego z ZUS w wysokości 80 proc. pensji. Przysługuje on, gdy konieczne jest sprawowanie opieki nad innym niż dziecko chorym członkiem rodziny i w tym celu trzeba zwolnić się z pracy.

Inny członek rodziny to: małżonek, rodzic, rodzic dziecka, ojczym, macocha, teściowie, dziadkowie, wnuki, rodzeństwo oraz dzieci w wieku ponad 14 lat - pod warunkiem, że w czasie, kiedy się nim opiekujesz, jesteś z nim we wspólnym gospodarstwie domowym.

W przypadku opieki nad seniorem zasiłek ten wypłacany jest maksymalnie przez 14 dni w roku.

Aby otrzymać zasiłek za opiekę nad innym niż dziecko członkiem rodziny, należy złożyć do ZUS wniosek Z-15B.

Wysokość innych dodatków do emerytur i rent

Świadczenie honorowe dla osób, które ukończyły 100 lat - 4.000 zł brutto;
Dodatek pielęgnacyjny dla inwalidy wojennego całkowicie niezdolnego do pracy i samodzielnej egzystencji - 333,02 zł;

Świadczenie pieniężne dla żołnierzy zastępczej służby wojskowej przymusowo zatrudnianych w kopalniach węgla, kamieniołomach, zakładach wydobywania rud uranu i batalionach budowlanych - od 11,13 zł do 222,01 zł;

Świadczenie pieniężne przysługujące osobom deportowanym do pracy przymusowej oraz osadzonym w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR- od 11,13 zł do 222,01 zł.