Wciąż nowoczesna

Przez te lata w procesach wytwarzania energii, pojawiały się coraz doskonalsze rozwiązania techniczne, z jednej strony pozwalające uzyskiwać lepsze parametry produkcyjne i obniżać koszty, z drugiej - spełniać coraz bardziej surowe wymagania prawne w zakresie ograniczania emisji zanieczyszczeń do atmosfery. Dlatego już w latach 90. XX wieku powstał w Elektrowni Bełchatów program rozwoju i kompleksowej modernizacji jej obiektów. Obejmował on inwestycje proekologiczne i modernizacyjno-odtworzeniowe, usprawniające i optymalizujące proces wytwarzania, budowę nowego bloku o mocy 800-900 MW oraz stworzenie lokalnego rynku energii elektrycznej.

- W 2000 r. w Elektrowni Bełchatów wdrożono Strategię Rozwoju Mocy Wytwórczych - przypomina Waldemar Szulc, wiceprezes do spraw wytwarzania PGE GiEK SA. - Jej trzy zasadnicze filary opierały się na budowie nowego bloku energetycznego, kompleksowym programie rekonstrukcji i modernizacji bloków energetycznych 3-12 oraz realizacji inwestycji ekologicznych. Celem strategii było utrzymanie przez bełchatowską elektrownię pozycji lidera na rynku, w tym zachowanie lub nawet zwiększenie możliwości produkcji energii elektrycznej, której udział w jej dotychczasowej eksploatacji wynosił 19,1-20,3 proc. produkcji krajowej - dodaje.

W Elektrowni Bełchatów zostały już zmodernizowane bloki nr 3, 4, 5, 6, 7, 8, 11 i 12, a ostatnie w kolejności - nr 9 i 10, które są obecnie w trakcie modernizacji, uruchomione zostaną odpowiednio, w lutym i maju 2016 r. Po kompleksowej modernizacji bloków 3-12 łączna moc osiągalna Elektrowni Bełchatów wzrośnie do 5.460 MW.

- Głównymi celami "Kompleksowego Programu Rekonstrukcji Technicznej i Modernizacji Elektrowni Bełchatów" było zsynchronizowanie zakończenia eksploatacji bloków energetycznych z pełnym wykorzystaniem zasobów węgla z odkrywek Bełchatów i Szczerców, skorelowanie zdolności wydobywczych kopalni z możliwościami wytwórczymi elektrowni i stworzenie podstaw do optymalizacji procesu wytwarzania energii elektrycznej przez oba podmioty gospodarcze - zaznacza Marek Ciapała, dyrektor Elektrowni Bełchatów. Wcześniej, bo w latach 1997-2004, wykonano rewitalizację wszystkich 12 turbin, co pozwoliło na wzrost mocy każdego turbozespołu o 10 MW (z 360 MW na 370 MW) i obniżenie jednostkowego zużycia ciepła średnio o 210 kJ/kWh. Modernizacje bloków 3-12, zaplanowane na lata 2007-2016, obejmowały także rekonstrukcję wszystkich podstawowych urządzeń, układów technologicznych i instalacji w elektrowni. Dzięki temu wydłużył się okres międzyremontowy w bełchatowskiej elektrowni, a także wzrosła sprawność bloków i ich dyspozycyjność. Modernizacja umożliwia spełnienie nowych standardów zapisanych w dyrektywie IED, dotyczącej emisji przemysłowych, która będzie obowiązywać od 2016 r.

Z myślą o środowisku
Bardzo wiele działań inwestycyjnych i modernizacyjnych miało charakter proekologiczny i dotyczyły one wszystkich obszarów związanych z wpływem działalności elektrowni na środowisko.

Należy tutaj pamiętać, że ochrona środowiska w Elektrowni Bełchatów obejmuje ochronę powietrza, wód, gospodarkę zasobami wodnymi, odpadami oraz ochronę przed hałasem.

Szczególnie dużo uwagi poświęcono redukcji emisji dwutlenku siarki. Do 2012 r. na wszystkich blokach wybudowano instalacje odsiarczania spalin (IOS), dzięki czemu zredukowano emisję tego związku o 470 tys. ton rocznie. Warto podkreślić, że to właśnie Elektrownia Bełchatów była prekursorem budowy tego typu instalacji w naszym kraju. - Pierwsza instalacja odsiarczania spalin w Polsce została zainstalowana właśnie w Bełchatowie w 1994 r.- przypomina Waldemar Szulc.
Ze względu na nowe wymagania emisyjne wynikające z dyrektywy IED oraz zużywanie się poszczególnych części instalacji odsiarczania spalin, podjęto w 2011 r. decyzję o ich modernizacji i rewitalizacji. - Realizacja kompleksowej modernizacji obejmowała modernizację absorberów, pomp cyrkulacyjnych, układów przygotowania sorbentu oraz odwadniania gipsu, a także budowę instalacji dawkowania kwasów organicznych - informuje Jacek Jurkowski, kierownik wydziału nadzoru urządzeń gospodarki wodno--ściekowej i odsiarczania spalin. - We wszystkich instalacjach odsiarczania spalin stosowana jest popularna w polskiej energetyce metoda mokra wapienno-gipsowa. Jednym ze sposobów dotrzymania w sposób ciągły standardów w zakresie emisji SO2 jest także dobre uśrednianie dostarczanego węgla wydobywanego z Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, które polega na wymieszaniu kilku jego partii o różnej zawartości siarki - uzupełnia.

Zastosowanie mokrych instalacji odsiarczania spalin, oprócz redukcji SO2, przyniosło także obniżenie emisji pyłów. Ich 99,9-procentowej redukcji służą jednak przede wszystkim elektrofiltry, które odpylają spaliny. Dzięki systematycznym modernizacjom tych urządzeń ich skuteczność utrzymuje się na bardzo wysokim poziomie i pozwala bełchatowskiej elektrowni dotrzymywać z zapasem standardy wynikające z zaostrzających się wymagań w zakresie emisji pyłów.

Bardzo istotne jest również ograniczanie emisji tlenków azotu (NOx), które niezwykle trudno wyeliminować ze spalin. Aby ograniczyć emisję tych związków, w elektrowni wprowadzono metody polegające na usprawnieniu procesu spalania. - Zmodernizowano układ podawania powietrza i palników pyłowych, układy automatycznej regulacji oraz elementy wykonawcze urządzeń ciągów technologicznych odpowiedzialnych za realizację zoptymalizowanych parametrów pracy kotłów - wyjaśnia Piotr Tokarczyk, pełniący obowiązki głównego inżyniera ds. modernizacji bloków - kierownika projektu w bełchatowskiej elektrowni. W wyniku tych działań na zmodernizowanych blokach osiągnięto redukcję NOx o ok. 40 proc. Palniki i nowy układ podawania powietrza montowane są w pozostałych modernizowanych obecnie blokach. Dzięki temu od 2016 r. emisja tlenków azotu na tych blokach również zmniejszy się o ok. 40 proc.

Zagospodarowanie produktów spalania węgla
W ramach kompleksowej modernizacji bloków zmodernizowano również wiele instalacji i obiektów. W branżowym języku funkcjonują one pod wspólną nazwą, tzw. gospodarki pozablokowej. - Modernizacja objęła praktycznie wszystkie urządzenia technologiczne i obiekty budowlane, a także inne urządzenia związane z pracą elektrowni- podkreśla Piotr Tokarczyk.
W trakcie produkcji energii i procesów spalania węgla wytwarzane są produkty uboczne jak żużel, popiół i gips. Praca elektrowni nie byłaby możliwa, gdyby nie posiadała ona składowisk odpadów paleniskowych. - Do 2012 r. popiół i żużel składowane były w postaci mieszaniny popiołowo-żużlowo-wodnej, w proporcji 10:1, co tworzyło mokrą pulpę, która odkładana jest na dwóch składowiskach - wyjaśnia Józef Kopaczewski, główny inżynier ds. inwestycji. Niestety, z oceny ilości odpadów paleniskowych wynikało, że do czasu zakończenia eksploatacji węgla pojemność składowiska nie będzie wystarczająca. Dlatego w Elektrowni Bełchatów wdrożono nową technologię składowania popiołu w postaci tzw. suspensji. - Jest to mieszanina popiołu z wodą w proporcjach 1:1, która po wylaniu na składowisku zestala się, tworząc konsystencję zbliżoną do betonu podkładowo-wyrównawczego, zwanego chudym betonem - wyjaśnia Józef Kopaczewski.W latach 2013-2014 wybudowana została nowa instalacja wytwarzania i transportu suspensji na składowisko. Wdrożona technologia jest najkorzystniejszym rozwiązaniem dla środowiska.- Metoda suspensji pozwala na ponowne wykorzystanie eksploatowanych składowisk i dodatkowo zabezpiecza je przed wtórnym pyleniem - podkreśla. Natomiast żużel jest nadal składowany w technologii hydrotransportu na drugim składowisku zlokalizowanym na zwałowisku wewnętrznym Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów.

Prowadzone są również intensywne prace w celu gospodarczego wykorzystania popiołu w przemyśle cementowym, budownictwie i drogownictwie - wykonana została instalacja załadunku popiołu ze zbiorników retencyjnych do cystern samochodowych i kolejowych. Obecnie sprzedaż popiołu kształtuje się na poziomie ok. 300 tys. ton rocznie.

Inny produkt spalania węgla - gips syntetyczny, wytworzony w instalacji odsiarczania spalin, jest wykorzystywany w przemyśle budowlanym.

Dobra woda z elektrowni
Niezwykle istotne były także modernizacje istniejących oraz budowa nowych ujęć wody technologicznej i pompowni wody uzupełniającej.

Dobra jakość wody pozyskiwanej z odwodnienia kopalni w porównaniu z wodą rzeczną i przesuwanie się odkrywki w kierunku Szczercowa były impulsem budowy nowego ujęcia pompowni wody uzupełniającej "Chabielice". - Natomiast celem modernizacji istniejących pompowni było m.in. zagwarantowanie wody o wysokich parametrach jakościowych i zautomatyzowanie procesu uzdatniania wody. Dzięki temu wyeliminowano awaryjność urządzeń i obniżono koszty eksploatacji stacji przygotowania wody. Odtworzono także zdolności produkcyjne stacji przygotowania wody do obiegu kotłowego w Elektrowni Bełchatów - wyjaśnia Józef Kopaczewski.

W przemyśle energetycznym równie ważne jak pompownie wody technologicznej są układy wody pitnej i chłodzącej. Zakres ich modernizacji obejmował odtworzenie oraz unowocześnienie urządzeń instalacji w zakresie branży technologicznej, instalacyjnej, budowlanej, ciepłowniczej, elektrycznej, automatycznej i teletechnicznej. - Układ wody pitnej Elektrowni Bełchatów, który podlegał modernizacji, obejmował ujęcie wody pitnej "Słok" ze studni głębinowych, stacje uzdatnia wody, pompownię i hydrofornię wraz ze zbiornikiem magazynowym oraz kolektorami łączącymi wymienione obiekty. Bezpośrednio z tego ujęcia zasilani są odbiorcy wody pitnej z rejonu miejscowości Słok - dodaje Józef Kopaczewski.

Elektrownia dla regionu
Elektrownia Bełchatów jest niezwykle ważna dla rozwoju regionu i jego mieszkańców. Wyznaczając kierunki inwestycyjne, nie zapominano także i o tej roli. Dla potrzeb powstającej strefy ekonomicznej w gminie Kleszczów oraz Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów, podjęta została decyzja o utworzeniu lokalnego rynku energii. Na bazie mocy wyprowadzanej z bloku nr 12 zbudowano w latach 2000-2001 rozdzielnię EBE o napięciu 110 kV. Z niej zasilane są rozdzielnie właśnie w Kleszczowie i Kopalni Węgla Brunatnego Bełchatów oraz w Bogumiłowie i Chabielicach. W ramach połączeń z siecią energetyczną PGE Dystrybucji Łódź-Teren pełni ona także rolę pewnego źródła zasilającego większy region.

Przy realizacji kompleksowej modernizacji pamiętano także, że bełchatowska elektrownia jest jedynym dostawcą ciepła dla Bełchatowa. Dostarcza także ciepło dla własnych potrzeb oraz okolicznych firm. Dlatego przy modernizacji sieci ciepłowniczych elektrowni zastosowano regulację ilościowo-jakościową, co pozwoliło zmniejszyć zużycie energii elektrycznej przez silniki pomp, ograniczyć straty przesyłowe i w pełni wykorzystać wyprodukowane ciepło. Elektrownia Bełchatów to jedno z takich przedsiębiorstw, którego rolę dla kraju i regionu trudno przecenić. Dzięki przeprowadzonym modernizacjom i inwestycjom, wciąż jest ona bardzo duża i każdy może poczuć i zobaczyć w Bełchatowie czystą moc XXI wieku.