Zrównoważony rozwój przedsiębiorstw i wsparcie samorządów

Każdego roku wzrasta liczba firm, które wdrażają w swojej działalności zasady gospodarki związanej z ponownym wykorzystaniem surowców i produktów tak długo, jak jest to możliwe. To dowód, że na przestrzeni lat polscy przedsiębiorcy uwierzyli, że są w stanie te zmiany skutecznie wprowadzać i nabrali odwagi, by to robić. Jak wynika z raportu opracowanego na zlecenie PARP pt. „W kierunku neutralności klimatycznej”, 35% patentów udzielonych w Polsce w 2021 roku dotyczy wynalazków zaliczonych do dziewięciu dziedzin techniki zbieżnych z rozwojem technologii, mogących wspomagać zieloną transformację przedsiębiorstw.

Korzyści płynące z przestawienia na gospodarkę obiegu zamkniętego są dostrzegane nie tylko przez przedsiębiorców, ale i jednostki samorządu terytorialnego. Samorządy aktywnie wspierają przedsiębiorców i promują wśród nich idee GOZ, ale również bardzo chętnie przyjmują zasady GOZ w swoich miastach, gminach, m.in. poprzez wprowadzanie rozwiązań w zakresie lepszego gospodarowania odpadami.

Jak podkreśla Włodzimierz Tomaszewski, minister ds. samorządu terytorialnego w KPRM: - Zwrócenie się w kierunku efektywnego wykorzystania odpadów dla samorządów to nie tylko kwestia ekologii, ale i ekonomii. Wzmożone wysiłki w obszarze przetwarzania i wtórnego wykorzystania odpadów mają potencjał przyniesienia oszczędności oraz dostarczenia taniego źródła energii. Samorządy coraz częściej dostrzegają szansę płynącą z przejścia na model gospodarki obiegu zamkniętego, a co za tym idzie chętnie podejmują inicjatywy z nią związane. Proponujemy systemowe wsparcie inwestycji.

Przestawienie na gospodarkę obiegu zamkniętego wpisuje się w plany strategiczne Unii Europejskiej i Polski. To część wizji osiągnięcia neutralności klimatycznej do 2050 roku i zapewnienia ciągłości produkcji w obliczu kończących się zasobów surowców nieodnawialnych. W nowej perspektywie finansowej na lata 2021­-2027 zaplanowano liczne inicjatywy wspierające mikro, małe i średnie przedsiębiorstwa w realizacji tych ważnych aspektów.

Przedsiębiorcy i ich pracownicy mogą liczyć na środki przeznaczone na szkolenia i doradztwo w zakresie gospodarki obiegu zamkniętego w ramach konkursu „GOZ – to się opłaca” z programu Fundusze Europejskie dla Rozwoju Społecznego (FERS). Uczestnicy muszą być zainteresowani planowaniem strategii rozwoju przedsiębiorstwa w kierunku nisko- i zeroemisyjności oraz wdrażaniem rozwiązań GOZ.

10 października 2023 r. Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości uruchomiła nabór do konkursu „Gospodarka o obiegu zamkniętym w MŚP. Etap I” w ramach programu Fundusze Europejskie dla Polski Wschodniej (FEPW). Wsparcie w ramach konkursu jest dwuetapowe i dotyczy opracowania modelu biznesowego GOZ-transformacji, a następnie jego wdrożenia. W obecnym naborze dofinansowanie obejmuje projekty w ramach etapu pierwszego, dotyczące przeprowadzenia audytu przedsiębiorstwa i opracowania modelu biznesowego GOZ-transformacji.

Transformacja przedsiębiorstw w kierunku zrównoważonego rozwoju oraz gospodarki o obiegu zamkniętym to główny cel stojący za modułem zazielenienie przedsiębiorstw, dostępnym dla wnioskodawców konkursu „Ścieżka SMART”, finansowanego z program Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG). Dofinansowanie działań inwestycyjnych i doradczych w tym module ma wpływać na zmianę myślenia przedsiębiorstw o całości prowadzonej działalności gospodarczej, uwzględniać w niej aspekty środowiskowe i model cyrkularny. Ponadto pomaga zaplanować i zrealizować funkcjonowanie przedsiębiorstwa w bardziej zrównoważonym modelu: od wyboru kontrahentów i zasobów, przez projektowanie produktów i usług, aż po zrównoważoną produkcję i zarządzanie odpadami oraz cyklem życia produktów (np. w zakresie ponownego wykorzystania odpadów oraz zastępowania bądź redukcji substancji szkodliwych). Przedsiębiorcy mogą zgłaszać swoje projekty do 30 października br.

Obecnie, w ramach projektu Connect & ScaleUp Circular wspierającego kulturę innowacji w oparciu o zasady gospodarki obiegu zamkniętego, Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości zaprasza na interaktywne warsztaty, które odbywają się pod hasłem „Otwórz swój biznes na korzyści obiegu zamkniętego”. Podczas wydarzeń przenalizowane zostaną możliwości, bariery i szanse transformacji cyrkularnej przedsiębiorstw. Najbliższe spotkanie odbędzie się 17 października w Rzeszowie, a kolejne 24 października w Warszawie.

Wyzwania, z którymi mierzą się jednostki samorządu terytorialnego (JST) są różnorodne. Duża ich część dotyczy kwestii związanych z postępem technologicznym (m.in.: cyfryzacją usług, cyberbezpieczeństwem) oraz zmianami klimatycznymi. Przedstawiciele samorządów wskazują, że dużym wyzwaniem są dla nich szybko zmieniające się regulacje prawne związane z kwestiami środowiskowymi. Przyjmując zasady GOZ, miasta są w stanie zaoszczędzić aż 75% energii względem obecnego zapotrzebowania. Kluczem jest perspektywa systemowa, która umożliwia współdzielenie zasobów, energii i środków transportu poprzez współpracę ponad sektorami i granicami własności.

W ostatnich latach Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości realizowała dwa programy pilotażowe skierowane do jednostek samorządu terytorialnego: gov_LAB oraz GovTech inno_LAB, które miały na celu wsparcie sprawnie działającej administracji samorządowej

Pierwszy program – gov_LAB – miał dostarczyć administracji samorządowej wiedzy i umiejętności do projektowania innowacyjnych usług lub programów dla przedsiębiorców. Jego uczestnicy dowiedzieli się m.in. tego, czym jest projektowanie usług publicznych oraz projektowanie doświadczeń i funkcjonalności dla użytkownika (user experience), jak projektować usługi w zmiennej rzeczywistości (future thinking/foresight), czy też jak wypromować nowe usługi (pitching, storytelling).

Drugi z nich – GovTech inno_LAB – to program, który obejmował działania w zakresie przygotowania JST do samodzielnej realizacji innowacyjnych zamówień w oparciu o procedurę konkursową (PZP), zwiększenie wiedzy pracowników JST w zakresie rynku nowych technologii, zwiększenie kompetencji pracowników JST w zakresie stosowania zwinnych metodyk zarządzania projektami, wdrożenie przez JST innowacyjnych rozwiązań dostarczonych przez startupy.

W ramach pilotażu GovTech inno_LAB 120 samorządów skorzystało z bezpłatnych szkoleń i doradztwa dla swoich pracowników. Natomiast w pilotażu gov_LAB udział wzięło 15 samorządów, a efektem końcowym programu w przypadku każdego z JST była kompletna koncepcja instrumentu wsparcia dla przedsiębiorców wraz z planem wdrożenia.

„Innowacje w samorządach. Wyzwania, narzędzia i metody pracy” – warsztaty dla przedstawicieli jednostek samorządu terytorialnego – pozwoliły na kolejne podsumowania. Uczestnicy spotkań prowadzony przez PARP, na przestrzeni września i października, mogli zidentyfikować obszary zapotrzebowania na innowacje w swojej jednostce, poznać narzędzia, które skutecznie wykorzystają w codziennej pracy czy dowiedzieć się, z jakich źródeł mogą pozyskać wsparcie na innowacje.

O istocie samorządów mówi Włodzimierz Tomaszewski, minister ds. samorządu terytorialnego w KPRM: – Efektywne funkcjonowanie samorządów terytorialnych możliwe jest poprzez rozwój partycypacji społecznej, upowszechnianie dostępu do informacji oraz usprawnienie obsługi – nawet w formie całodobowej. Należy zwrócić szczególną uwagę na większy udział systemów cyfrowych w działaniach obywatelskich, obsłudze mieszkańców i współdziałaniu struktur samorządowych. W ostatnim czasie w gospodarce i jej otoczeniu wydarzyło się bardzo wiele. Jednostki samorządu terytorialnego, podobnie jak inne podmioty funkcjonujące na rynku, muszą zmierzyć się z trendem związanym z rozwojem cyfryzacji oraz rosnącym znaczeniem e-usług i sztucznej inteligencji.

Więcej informacji o konkursach i wydarzeniach znajduje się na stronie: www.parp.gov.pl