Ile pieniędzy dostanie przechodzący na emeryturę? Spore pieniądze dla odchodzącego z pracy na świadczenie z ZUS-u. Odprawa emerytalna

Według art. 92 (1) Kodeksu pracy osoba, która kończy zatrudnienie w związku z przejściem na emeryturę lub rentę, powinna otrzymać odprawę. Obowiązek jej wypłacenia spoczywa na pracodawcy, który ostatnio zatrudniał danego pracownika.

Gwarancję skorzystania z tego świadczenia mają jedynie osoby zatrudnione ostatnio przed przejściem na emeryturę bądź rentę w ramach stosunku pracy (a więc przede wszystkim na podstawie umowy o pracę). Gwarancji takiej nie mają osoby pracujące na podstawie umowy cywilnoprawnej (np. umowy zlecenia), ani prowadzące własną firmę.

Jeśli są spełnione przewidziane prawem warunki, pracodawca nie może odmówić wypłaty. Pracownik nie może zrzec się odprawy. Jeśli pracodawca nakłoni pracownika do zrzeczenia się części lub całości odprawy, zrzeczenie to będzie nieważne.

SPRAWDŹ Komu należy się odprawa emerytalna i rentowa

Osoba zatrudniona na podstawie przepisów Kodeksu pracy może liczyć na
otrzymanie odprawy, jeśli łącznie spełnia dwa warunki:

1. ma prawo przejść na emeryturę lub rentę z tytułu niezdolności do pracy i faktycznie przechodzi na to świadczenie,
2. rozwiązuje stosunek pracy.

Rozwiązanie stosunku pracy musi mieć związek z przejściem na emeryturę lub rentę. Nie jest jednak wymagane, by rozwiązanie stosunku pracy nastąpiło w tym samym czasie, w którym następuje przejście na emeryturę lub rentę.

PRZYKŁAD 1
W związku ze spełnieniem warunków wymaganych do przyznania emerytury, kierowca Tomasz zaczął starania o uzyskanie świadczenia. Wiedząc, że i tak wkrótce kończy karierę zawodową, zaczął lekceważyć swoje służbowe obowiązki, łącznie z tym, że wsiadł za kierownicę służbowego samochodu pod wpływem alkoholu, za co stracił prawo jazdy. Przełożony Tomasza zwolnił go z pracy w trybie dyscyplinarnym, traktując jego zachowanie jako ciężkie naruszenie podstawowych obowiązków pracowniczych. W tym samym czasie ZUS zdecydował o przyznaniu Tomaszowi emerytury. Mimo, że przyznanie emerytury i rozwiązanie stosunku pracy zbiegły się w czasie, Tomasz nie dostanie odprawy. Rozwiązanie umowy nie ma tu związku z przejściem na świadczenie.

PRZYKŁAD 2
Ewa osiągnęła wiek emerytalny w październiku 2023 roku. Spełniała też pozostałe warunki wymagane do przyznania emerytury. Zaplanowała jednak, że zanim odejdzie na świadczenie zarobi jeszcze trochę pieniędzy na wymarzoną podróż. Uzgodniła więc z pracodawcą, że popracuje o pół roku dłużej – do wiosny 2024 roku. Kiedy Ewa odejdzie z pracy, będzie się jej należała odprawa emerytalna, ponieważ rozwiązanie stosunku pracy będzie pozostawało w związku z przejściem na emeryturę.

PRZYKŁAD 3
W sierpniu 2023 roku Paweł skończył wiek wymagany do przyznania emerytury, spełniał też pozostałe warunki. Wówczas rozwiązał umowę o pracę. Decyzję o przyznaniu Pawłowi emerytury ZUS wydał dopiero we wrześniu 2023 roku. Moment odejścia z pracy i przyznania mu emerytury dzielił niemal miesiąc. Mimo to mężczyzna ma prawo do odprawy. Łącznie spełnił bowiem warunek odejścia z pracy i posiadania prawa do emerytury. Nie ma tu znaczenia, że ZUS wydał decyzję, gdy Paweł już nie pracował. Orzeczenia Sądu Najwyższego wskazują, że dla uzyskania prawa do odprawy nie ma znaczenia fakt, iż nabycie prawa do emerytury i rozwiązanie stosunku pracy nie nastąpiło w tym samym czasie. Liczy się to, że odejście z pracy ma związek z korzystaniem z emerytury. Mogą to potwierdzać między innymi wyroki Sądu Najwyższego z 6 maja 2003 r. (I PK 223/02) oraz z 11 października 2007 r. (III PK 40/07).

Odprawa należy się także osobom, którym rentę z tytułu niezdolności do pracy przyznano bezpośrednio po zakończeniu okresu pobierania świadczenia rehabilitacyjnego, ale nawet na kilka miesięcy po rozwiązaniu umowy o pracę. Zdarza się to dość często, bowiem – w określonej Kodeksem pracy sytuacji – pracodawca ma prawo rozwiązać z pracownikiem umowę o pracę bez wypowiedzenia już po trzech miesiącach pobierania przez podwładnego świadczenia rehabilitacyjnego. Tymczasem świadczenie może być wypłacane nawet przez rok. Jeśli więc pracownik zostanie zwolniony w trakcie świadczenia, z powodu przedłużającej się nieobecności, a bezpośrednio po świadczeniu otrzyma rentę, należy przyjąć, że należy mu się odprawa od ostatniego pracodawcy. Rozwiązanie stosunku pracy ma bowiem związek z przejściem na rentę – powodem jednego i drugiego jest choroba pracownika (jego niezdolność do pracy).

Odprawa przysługuje także osobom przechodzącym na wcześniejszą emeryturę. Nie dostaną jej jednak przechodzący na świadczenie przedemerytalne lub rentę rodzinną.

Zasadą jest to, że odprawa ma wysokość jednomiesięcznego wynagrodzenia za pracę przysługującego pracownikowi mającemu skorzystać z odprawy. Wewnętrzne przepisy obowiązujące u danego pracodawcy mogą jednak gwarantować zatrudnionym u niego osobom wypłatę wyższej odprawy. Gwarancje te mogą dotyczyć wszystkich lub niektórych pracowników. Warunki różnicujące wysokość odprawy nie mogą dyskryminować części załogi. Jeśli wewnętrzne przepisy w danej firmie będą przyznawały wyższą odprawę jedynie niektórym pracownikom (np. tym, którzy przepracowali w tej firmie co najmniej 15 lat), pozostali otrzymają świadczenie w podstawowej wysokości wynikającej z Kodeksu pracy (a więc w wysokości wynagrodzenia za jeden miesiąc).

Przyjmuje się, że odprawa powinna być wypłacona nie później niż w najbliższym terminie wypłaty wynagrodzenia u danego pracodawcy, przypadającym po spełnieniu warunków uprawniających do otrzymania odprawy.

Z odprawy można skorzystać tylko raz w życiu. Należy przy tym pamiętać, że odprawa emerytalna i rentowa to jedno, i to samo świadczenie. Osoba, która otrzymała ją przechodząc na rentę, nie może otrzymać jej po raz drugi, gdy za jakiś czas będzie przechodziła na emeryturę.

Są jednak wyjątki. Osoba zatrudniona jednocześnie u kilku pracodawców, która w związku z nabyciem prawa do emerytury lub renty, rozwiąże stosunek pracy ze wszystkimi z nich, ma prawo otrzymać kilka odpraw. Odprawę powinien wypłacić jej każdy z pracodawców.

Art. 92 (1) Kodeksu pracy – tekst jednolity Dz. U. z 2023 roku poz. 1465