Rak prostaty na początku nie daje objawów, mimo to trzeba się badać - rozmowa z urologiem, dr. n. med. Adamem Madejem

Czy rak prostaty lub jądra to często występujące nowotwory?

Rak gruczołu krokowego (prostaty, stercza) jest drugim najczęściej diagnozowanym nowotworem u mężczyzn. Jest też drugą co do częstości przyczyną zgonów, a liczba zgonów mężczyzn z powodu raka stercza cały czas wzrasta. Częstość występowania raka stercza rośnie wraz z wiekiem. Wśród 100 tys. mężczyzn w wieku powyżej 65 lat ponad 250 zachoruje na raka stercza. W takiej samej grupie mężczyzn w wieku 45-54 lata zachoruje tylko ponad 10 mężczyzn. Jednak choroba będzie miała bardziej agresywny przebieg u mężczyzn młodszych. Rak jądra jest rzadziej występującą chorobą - stanowi 1 proc. nowotworów występujących u mężczyzn. Nowotwór ten jest rozpoznawany najczęściej w wieku 30-40 lat.

Jakie są objawy tych nowotworów? Co powinno zaniepokoić mężczyzn?

Rak prostaty w początkowym okresie choroby nie daje żadnych objawów. Można go wykryć wykonując biopsję gruczołu krokowego - czyli pobranie wycinków do badania mikroskopowego, a decyzję o biopsji podejmuje się w oparciu o nieprawidłowe wyniki badania krwi w kierunku PSA lub badania palcem przez odbyt. Badania te zawierają się w strategii wczesnego rozpoznawania raka stercza, dla dobrze poinformowanych mężczyzn z przewidywalnym co najmniej 10-letnim czasem przeżycia, którzy zgłaszają się do urologa „żeby się przebadać”.Objawem raka jądra jest występowanie guzka w jądrze, mosznie, czyli stwardnienia, zgrubienia, uczucia ciężkości moszny, powiększenia się jądra. Te objawy każdy mężczyzna może sam rozpoznać badając, obmacując sobie jądra, np. podczas kąpieli. Każdy niepokój dotyczący moszny czy jąder powinien skłonić mężczyznę do wizyty u urologa, który po wykonaniu USG oraz badania krwi w kierunku markerów nowotworowych postawi właściwą diagnozę. Rak jądra wcześnie rozpoznany jest niemal w 100 proc. wyleczalny, dlatego wiedza na temat tej choroby jest tak ważna.

Czy narażeni na te nowotwory są bardziej mężczyźni po 50. roku życia, czy też rak atakuje niezależnie od wieku?

Według wytycznych Europejskiego Towarzystwa Urologicznego wykonanie badań w kierunku raka stercza zalecane jest u mężczyzn po 50. roku życia lub po 45. roku życia, jeżeli rak prostaty występował w rodzinie. Nie zaleca się przeprowadzania takich badań u mężczyzn po 80. roku życia.

Jakie czynniki potęgują ryzyko zachorowania na nowotwór prostaty czy jądra (alkohol, papierosy, błędne odżywianie, czynniki genetyczne)?

Wśród czynników ryzyka rozwoju raka stercza wyróżnia się: podeszły wiek, czynniki dziedziczne, pochodzenie etniczne. Jeżeli w rodzinie mężczyzny występował rak stercza, wiąże się to z wyższym ryzykiem zachorowania. Wyróżnia się następujące czynniki środowiskowe, które mogą mieć wpływ na rozwój raka gruczołu krokowego: wysokie spożycie tłuszczów zwierzęcych, spożycie nikotyny, alkoholu, narażenie na promieniowanie UV, otyłość, występowanie zespołu metabolicznego, przyjmowanie leków takich jak niesterydowe leki przeciwzapalne, aspiryna, statyny. Czynniki ryzyka raka jądra to występowanie zespołu dys-genetycznych jąder (niezstąpione jądro, spodziectwo, zaburzenia spermatogenezy), występowanie raka jądra u krewnych pierwszego stopnia, bardzo wysoki wzrost mężczyzny.

Czy mężczyźni wciąż nie są świadomi zagrożenia i bagatelizują problem przerostu prostaty? Nadal schorzenia męskich organów wiążą się ze wstydem pacjentów i niechęcią do podjęcia leczenia?

Niestety cały czas zgłaszają się do nas chorzy z zaawansowanymi dużymi guzami, którzy bardzo długo zwlekali z wizytą. W naszym ośrodku co najmniej raz w roku operujemy mężczyznę z guzem jądra wielkości grejpfruta, który przez długi czas nie mógł zostać niezauważony. Podobnie jest z chorobami gruczołu krokowego, mężczyźni zgłaszają się do lekarza, gdy dochodzi do zatrzymania moczu i choroba jest zaawansowana. A przekonanie, że nic mnie nie boli, więc jestem zdrowy, jest dość powszechnym myśleniem wśród chorych. Dlatego jeszcze raz chcę podkreślić, że nowotwory nie bolą.

Czym się zajmuje zespół Prostate Cancer Unit, działający w WSS im. M. Kopernika w Łodzi?

Aktualnie chcemy rozszerzyć ten projekt do URO-ONCO UNIT, czyli zespołu specjalistów, którzy w ramach Oddziału Urologicznego będą zajmować się chorymi z nowotworami: nerki, pęcherza, stercza, jądra, prącia.

Zespół złożony z urologa, onkologa, radioterapeuty, patomorfologa oraz psychologa będzie mógł pełniej i kompleksowo prowadzić leczenie nowotworów urologicznych w jednym miejscu, bez kierowania do innych oddziałów/poradni, co znacznie skróci czas na wdrożenie odpowiedniego leczenia. URO-ONCO UNIT będzie też miejscem, w którym chcemy leczyć naszych chorych zgodnie z najnowszymi badaniami naukowymi, w standardzie nieodbiegającym od innych światowych ośrodków, również przy użyciu najnowszych technologii, takich jak operacje robotyczne.