Z tymi chorobami nie trzeba pracować. Cierpisz na jedną z nich? Staraj się o świadczenie z ZUS. Heroizm rzadko popłaca. Lepiej iść na rentę

ZUS przyzna rentę z tytułu niezdolności do pracy (rentę chorobową), jeśli osoba starająca się o to świadczenie spełni łącznie trzy warunki.

Pierwszy to niezdolność do pracy, drugi wiąże się z momentem powstanie niezdolności do pracy, trzeci dotyczy długości stażu.

Pamiętajmy jednak, że podstawą do ubiegania się o rentę chorobową są choroby, które powodują, że jesteś niedolny do wykonywania pracy. Są wśród nich choroby przewlekłe i zawodowe oraz dysfunkcje, które nie pozwalają pracować. Koniecznie sprawdź, jakie schorzenia pojawiają się na tej liście wyjątkowo często.

Renta jest przyznawana z uwagi na niezdolność do pracy. Oznacza to, że prawo do renty chorobowej daje nie sam fakt choroby, ale to, że choroba powoduje, iż chory nie jest zdolny do wykonywania pracy.

Ocenia się to przede wszystkim w kontekście wykształcenia i doświadczenia zawodowego. Choroba, która jednemu może uniemożliwiać pracę, innemu w ogóle nie będzie przeszkadzała.

Każda sytuacja jest oceniana indywidualnie. Na przykład problem z poruszaniem może być podstawą przyznania renty pracownikowi fizycznemu. Jednocześnie być może takiemu pracownikowi w ogóle nie będą przeszkadzały problemy z głosem, które już w przypadku nauczyciela uniemożliwią dalszą pracę i staną się podstawą do przyznania renty.

ZUS sprawdzi, kiedy powstała niezdolność do pracy. Warunek konieczny do otrzymania renty chorobowej to powstanie niezdolności do pracy w trakcie okresów wymienionych w przepisach lub w ciągu 18 miesięcy po ich zakończeniu.

Chodzi tu przede wszystkim o okresy:

• zatrudnienia;
• prowadzenia własnej działalności, jeśli opłacono składkę ubezpieczeniową;
• wykonywania umowy zlecenia lub umowy agencyjnej, jeśli opłacono składkę ubezpieczeniową;
• pobierania zasiłku dla bezrobotnych;
• służby wojskowej;
• pobierania zasiłku chorobowego.

Wyjątkowo wymóg powstania niezdolności do pracy w jednym z wymienionych wyżej okresów nie dotyczy osób, które zostały uznane za całkowicie niezdolne do pracy i mają staż ubezpieczeniowy wynoszący co najmniej 20 lat w przypadku kobiet i 25 lat w przypadku mężczyzn.

Do otrzymania renty konieczny jest odpowiedni staż ubezpieczeniowy (brane są pod uwagą okresy składkowe i nieskładkowe w części, która nie przekracza jednej trzeciej udokumentowanych okresów składkowych).

Kto może dostać rentę? LISTA CHORÓB!

Długość wymaganego minimalnego stażu zależy od wieku ubiegającego się o rentę i wynosi:

• rok – dla osób przed 20. rokiem życia,
• 2 lata – dla osób w wieku 20-22 lata,
• 3 lata – dla osób w wieku 22-25 lat,
• 4 lata – dla osób w wieku 25-30 lat,
• 5 lat – dla osób, które ukończyły 30 lat.

Od osób powyżej 30. roku życia wymaga się dodatkowo, by 5-letni staż przypadał w okresie ostatnich 10 lat przed złożeniem wniosku o rentę (lub powstaniem niezdolności do pracy, jeśli starający się o rentę ma już orzeczoną niezdolność do pracy).

Wyjątkowo renta może zostać przyznana osobom, które nie mają wymaganego stażu ubezpieczeniowego, jeśli:

• zostały ubezpieczone (na przykład podjęły pracę) przed ukończeniem 18. roku życia lub
• w ciągu 6 miesięcy od ukończenia szkoły albo studiów oraz od dnia ubezpieczenia aż do dnia powstania niezdolności do pracy były ubezpieczone bez przerwy.

Dopuszczalne są jedynie przerwy nie dłuższe niż 6 miesięcy. Warunku udowodnienia 5 lat stażu ubezpieczeniowego w ostatnim 10-leciu nie musi natomiast spełnić osoba, która jest całkowicie niezdolna do pracy i ma co najmniej 25 lat stażu (w przypadku kobiet) lub 30 lat (dla mężczyzn).

Zwykle starania o rentę poprzedza okres zwolnienia lekarskiego (w tym czasie dostajesz wynagrodzenie od pracodawcy a następnie zasiłek chorobowy) oraz świadczenia rehabilitacyjnego. Jeśli choroba się przeciąga i nie ma widoków na odzyskanie zdolności do pracy, naturalną koleją jest przyznanie renty.

Osoba, która chce starać się o rentę z tytułu niezdolności do pracy, powinna złożyć wniosek. Do wniosku o przyznanie renty należy dołączyć:

• kwestionariusz dotyczący okresów składkowych i nieskładkowych;
• dokumenty potwierdzające okresy składkowe i nieskładkowe (świadectwa pracy, legitymację ubezpieczeniową, zaświadczenie szkoły wyższej o programowym toku trwania ukończonych studiów);
• zaświadczenie pracodawcy o wysokości osiąganego wynagrodzenia lub legitymację ubezpieczeniową, zawierającą wpisy dotyczące zarobków;
• zaświadczenie o stanie zdrowia wydane przez lekarza prowadzącego leczenie, wystawione nie wcześniej niż na miesiąc przed datą złożenia wniosku;
• inną dokumentację medyczną będącą w posiadaniu osoby ubiegającej się o rentę, która może mieć znaczenie dla wydania orzeczenia przez lekarza orzecznika ZUS (historia choroby, karty informacyjne z leczenia szpitalnego, karta badania profilaktycznego, dokumentacja rehabilitacji leczniczej lub zawodowej);
• wywiad zawodowy – ankietę wypełnioną przez płatnika składek.

Orzeczenie o niezdolności do pracy wydaje lekarz orzecznik ZUS.

Kiedy złożysz wniosek o przyznanie renty, zbada cię lekarz orzecznik ZUS. Badanie będzie przeprowadzone w siedzibie orzecznika, a jeśli twój stan zdrowia na to nie pozwala – w twoim domu.

Badanie przez lekarza orzecznika ma niewiele wspólnego z tym, które przeprowadza lekarz rodzinny lub specjalista.

Badanie polega przede wszystkim na ocenie, czy schorzenia przeszkadzają w wykonywaniu pracy zawodowej. Wiedzę o twoim stanie zdrowia, przebiegu leczenia i warunkach, w jakich dotychczas wykonywałeś pracę, orzecznik czerpie z dokumentacji, którą trzeba do niego dostarczyć.

Orzecznik, stwierdzając niezdolność do pracy, określa jej stopień. Wiele osób mówi tu o przyznawaniu grup inwalidzkich, ale to określenie w przepisach, na których podstawie przyznaje się obecnie renty, już nie funkcjonuje.

Od stopnia niezdolności do pracy zależy wysokość renty oraz zakres dodatkowych przywilejów (na przykład związanych z ulgowymi przejazdami pociągami, czy autobusami miejskimi).

Są trzy stopnie niezdolności do pracy:

• częściowa niezdolność do pracy (dla osób w znacznym stopniu niezdolnych do wykonywania pracy zgodnej ze swoimi kwalifikacjami);
• całkowita niezdolność do pracy (dla osób niezdolnych do wykonywania jakiejkolwiek pracy);
• całkowita niezdolność do pracy i samodzielnej egzystencji (dla osób niezdolnych do wykonywania jakiejkolwiek pracy, które wymagają stałej lub długotrwałej opieki ze strony innej osoby).

Niezdolność do pracy może być orzeczona na okres nie dłuższy niż 5 lat. Są jednak wyjątki.

Po pierwsze, w przypadku, gdy według wiedzy medycznej nie ma rokowań odzyskania zdolności do pracy przed upływem tego okresu, niezdolność może być orzeczona na okres dłuższy.

Po drugie, jeżeli osobie uprawnionej do renty z tytułu niezdolności do pracy przez okres co najmniej ostatnich 5 lat poprzedzających dzień badania lekarskiego brakuje mniej niż 5 lat do osiągnięcia wieku emerytalnego, w przypadku dalszego stwierdzenia niezdolności do pracy orzeka się niezdolność do pracy na okres do dnia osiągnięcia tego wieku.

Renta z tytułu niezdolności do pracy wciąż jest liczona tak, jak były liczone stare emerytury. Emerytury oblicza się już zgodnie z nowymi zasadami, uwzględniającymi między innymi zgromadzony kapitał początkowy. Renty natomiast wciąż liczy się po staremu.

Aby ustalić wysokość renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy, ZUS doda do siebie:

• 24 proc. kwoty bazowej;
• po 1,3 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów składkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy;
• po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresów nieskładkowych, z uwzględnieniem pełnych miesięcy;
• po 0,7 proc. podstawy wymiaru za każdy rok okresu, który brakuje do pełnych 25 lat stażu ubezpieczenia (okresów składkowych i nieskładkowych), liczonych od dnia, w którym zainteresowany złoży wniosek o rentę, do dnia, w którym osiągnie 60 lat. Okres ten nazywany jest stażem hipotetycznym.

Renta z tytułu częściowej niezdolności do pracy wynosi 75 proc. renty z tytułu całkowitej niezdolności do pracy.

Jeśli orzeczono także niezdolność do samodzielnej egzystencji, renciście przysługuje dodatek pielęgnacyjny. Od 1 marca 2024 roku dodatek pielęgnacyjny ma wysokość 330,07 zł brutto.

Najniższa renta z tytułu całkowitej niezdolności do pracy od 1 marca 2024 roku wynosi 1780,96 zł brutto, zaś z tytułu częściowej niezdolności do pracy – 1335,72 zł brutto.

Jeśli orzecznik nie przyzna ci renty albo przyzna, ale ze stopniem niepełnosprawności niższym niż się spodziewałeś, możesz się odwoływać.