Caracale dawno przepadły, ale Łódź ma szansę skorzystać na przetargach na nowe śmigłowce dla Wojska Polskiego

W toku są dwa postępowania na śmigłowce. Pierwsze wiąże się z notyfikowanym jeszcze przez poprzedniego ministra obrony Mariusza Błaszczaka kontraktem na 96 amerykańskich śmigłowców uderzeniowych Boeing AH-64 Apache. Umów jeszcze nie podpisano, trwają negocjacje. Nie jest też jasne, czy Polska ostatecznie kupi wszystkie zapowiadane śmigłowce, a jeśli tak, czy będzie to jednorazowy zakup, czy umowa podzielona będzie na transze rozłożone na kilkanaście lat. Apache to najnowocześniejszy i najdroższy tego typu śmigłowiec na świecie, więc wiadomo, że chodzi o pieniądze.

Jak miałyby na tym skorzystać WZL nr 1? Na pewno nie będzie w Łodzi linii montażowej Apaczy, tak jak to zapowiadano w przypadku Caracali.

Wojskowe Zakłady Lotnicze nr 1 w Łodzi będą serwisowały, będą obsługiwały radary, które są na wyposażeniu helikopterów Apache oraz będą obsługiwały i serwisowały system, który służy do naprowadzania rakiet. Jest to pierwsza z całego szeregu umów offsetowych. Zaczynamy od umów offsetowych, bo tak stanowi polskie prawo. Jesteśmy w procesie negocjacji warunków szczegółowych pozyskania 96 helikopterów uderzeniowych Apache. Szacujemy, że jeszcze w tym roku podpiszemy umowę główną, umowę wykonawczą - mówił we wrześniu 2023 roku minister obrony Mariusz Błaszczak.

Należy jednak dodać dwie rzeczy. Po pierwsze, zakupowi 96 śmigłowców nie będzie towarzyszyć identyczna liczba radarów Longbow. To niezwykle kosztowne urządzenia i są montowane tylko na części Apaczy, także w armii amerykańskiej. Polska zdecydowała się na zakup 37 takich radarów. Po drugie, tej głównej umowy jednak do tej pory nie podpisano, nie wiadomo też co z pozostałymi umowami offsetowymi związanymi z zakupem Apaczy i czy obejmowałyby one także WZL nr 1 w Łodzi.

Ostatnio pojawiła się na horyzoncie szansa na obsługę nowych śmigłowców szkolnych dla Wojska Polskiego przez łódzkie zakłady. Agencja Uzbrojenia ogłosiła wstępne konsultacje rynkowe w sprawie pozyskania dla Wojska Polskiego zintegrowanego systemu szkolenia pilotów śmigłowców bojowych, który obejmuje zakup 24 śmigłowców w konfiguracji do prowadzenia szkolenia z użyciem lotniczych środków bojowych, a także symulatory, trenażery, pakiet logistyczny i całą infrastrukturę szkoleniową. Termin zamknięcia konsultacji wyznaczono na 15 marca, ale znając polskie realia, będzie raczej przedłużony. Trzeba też pamiętać, że wstępne konsultacje rynkowe to jeszcze nie przetarg.

Niemniej ruch w interesie już trwa. Zakłady Leonardo w Świdniku od jakiegoś czasu promują cały system szkoleniowy, który mógłby się o opierać o śmigłowce AW109 lub AW 169. Mocnym punktem zakładów w Świdniku są śmigłowce Leonardo zakupione za rządów PiS, w tym cztery potężne śmigłowce AW101 w wersji morskiej i 32 śmigłowce wielozadaniowe AW149 dla 25. Brygady Kawalerii Powietrznej w Tomaszowie Mazowieckim. Naturalnym oparciem dla takiego systemu szkoleniowego byłyby jednak zakłady w Świdniku, a nie w Łodzi.

Drugim oferentem będzie koncern Airbus Helicopters, ten sam, który wygrał przetarg na 50 śmigłowców wielozadaniowych, utrącony później przez PiS. Z linii montażowej Caracali w Łodzi nic wtedy nie wyszło.

Od 2022 roku Airbus Helicopters promuje w Polsce śmigłowiec H145M do szkolenia pilotów lotnictwa wojskowego w zakresie wielu zadań, w tym bojowych. H145M został sprawdzony w całym spektrum misji wojskowych i jest używany do zaawansowanego szkolenia przez siły zbrojne USA i Wielkiej Brytanii, przy czym w USA występuje pod nazwą UH-72 Lakota.

Zapytaliśmy Airbus Helicotpers, jaką ofertę złoży i co może zaproponować WZL nr 1 w Łodzi. Otrzymaliśmy następującą odpowiedź: Airbus Helicopters zamierza wziąć udział w konsultacjach rynkowych. Czekamy na zapoznanie się z dokumentacją, abyśmy mogli lepiej zrozumieć wymagania techniczne i funkcjonalne polskiego wojska, aby zaoferować najlepsze możliwe rozwiązania. Zamierzamy rozwijać lokalne zdolności, które są niezbędne dla budowania odporności obronnej państwa i tworzenia wartości w Polsce w dłuższym horyzoncie. Mamy wieloletnią tradycję trwałej i obustronnie korzystnej współpracy z krajami, w których prowadzimy działalność. WZL-1 S.A. posiadają kompetencje i możliwości przemysłowe, aby wesprzeć taką inicjatywę i chętnie podejmiemy się współpracy z tą firmą w przyszłości.

Być może więcej konkretów padnie po zakończeniu konsultacji rynkowych i ogłoszeniu przetargu. Trzeba pamiętać, że Airbus Helicopters jest mocno zakotwiczony w Polsce i w regionie łódzkim. Lotnicze Pogotowie Ratunkowe bazuje na śmigłowcach H135 Airbus Helicopters i nie jest wykluczone, że i tego typu śmigłowce, w szkolnej wersji wojskowej, mogłyby się znaleźć w ofercie koncernu. Ponadto Airbus Helicopters ma w Łodzi swoje biuro konstrukcyjne, w Strykowie otwarte w ubiegłym roku nowoczesne centrum testowe, cały czas trwa też współpraca z Politechniką Łódzką.

Powiązanie oferty śmigłowców szkolnych z z kooperacją z Wojskowymi Zakładami Lotniczymi nr 1 w Łodzi byłoby więc dość naturalne, choć nie ma raczej mowy o budowie w Łodzi linii montażowej, tak jak w przypadku Caracali. Dla 24 śmigłowców byłoby raczej mało opłacalne. Co innego obsługa, serwis i ewentualnie produkcja elementów dla światowego łańcucha dostaw śmigłowców Airbus Helicopters.

WZL nr 1 potrzebują nowego impulsu rozwojowego i jednocześnie zapewnienia wieloletniego stabilnego rozwoju. Poradzieckie śmigłowce Mi-8, Mi-17, Mi-14 Mi-24, których remonty i modernizacje były specjalnością firmy, coraz szybciej znikają z zasobów Wojska Polskiego. Nowe śmigłowce wypchną je całkowicie.

Co w zamian? W 2020 roku w WZL nr 1 w Łodzi podpisano umowy wykonawcze do offsetu, w związku zakupem przez Polskę czterech śmigłowców AW101 Merlin koncernu Leonardo. To maszyny przeznaczone do zwalczania okrętów podwodnych i ratownictwa morskiego, które mają zastąpić poradzieckie Mi-14. Offset wyliczono na 395 mln zł. Większość z tych pieniędzy trafi do łódzkich zakładów na stworzenie centrum serwisowego wspomnianych śmigłowców. To skok technologiczny, ale dotyczy tylko czterech maszyn i nie słychać nic na temat kolejnych zakupów, choć dla Polski optymalne byłoby posiadanie przynajmniej 16 takich śmigłowców.

WZL nr 1 od roku mają też umowę na serwisowanie 16 samolotów szkolnych M346 Bielik, uczestniczą także w programie 100 bezzałogowców Wizjer dla polskiej armii.

WZL nr 1 (jako lider konsorcjum) rozwijają też od kilku lat trójstopniową rakietę suborbitalną do wynoszenia lekkich ładunków na wysokość powyżej 100 km, a więc do granicy kosmosu. To niezwykle nowatorski projekt, w większości finansowany ze środków Unii Europejskiej, ale rakiety do tej pory nie udało się wystrzelić, choć termin minął w końcu ubiegłego roku. Oficjalną przyczyną jest nieodpowiednia pogoda na poligonie... Z rakietą jest jeszcze ten problem, że program obejmuje jej wystrzelenie, ale nie wiadomo, co po zakończeniu projektu.